ÖĞRETMENLERİN YAŞADIKLARI GERÇEKLİK ŞOKU İLE MESLEKİ TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 9, 22 - 37, 30.06.2022

Selin Gürler Soner Polat

Öz

Bu araştırma ile öğretmenlerin yaşadıkları gerçeklik şokunun öğretmenlerin mesleki tutumlarında anlamlı bir yordayıcı olup olmadığı incelenmiştir. Araştırma Kocaeli ili Dilovası ilçesindeki resmî ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde çalışan 422 öğretmenin oluşturduğu çalışma grubu ile yapılmıştır. Araştırma, tarama modelinin kullanıldığı korelasyonel (ilişkisel) nitelikte betimsel bir çalışmadır. Araştırma verileri Özkan (2017) tarafından geliştirilen “Gerçeklik Şoku Ölçeği” ile Üstüner (2006) tarafından geliştirilmiş ve geçerlik-güvenirlik çalışmaları yapılmış olan “Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma gibi betimsel istatistikler ile korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları, öğretmenlerin gerçeklik şokunu yaşama düzeyleri orta düzeyde, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının ise yüksek düzeyde olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, gerçeklik şoku ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum arasında negatif yönlü orta düzey bir ilişki saptanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, öğretmenlerin gerçeklik şoku algı düzeylerinin azaltılmasına yönelik aday öğretmen yetiştirme programı düzenlenerek öğretmenlerin mesleki tutum düzeylerinin artırılmasına katkı sağlayacağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

gerçeklik şoku, mesleki tutum, öğretmen, hayal kırıklığı

Kaynakça

• 1. Altunkeser, F., Ünal, E. (2015). “Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından yordanması.” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 1-15.
• 2. Ayık, A., Ataş, Ö. (2014). “Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişki.” Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4 (1), 25-43.
• 3. Bayhan, P. (2009). İlköğretim okulları birinci kademe sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 4. Bozdoğan, A.E., Aydın, D., Yıldırım, K. (2007). “Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları.” Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8( 2), 83–97.
• 5. Büyüköztürk, Ş. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• 6. Büyüköztürk, Ş., Çokluk Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2009). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• 7. Camadan, F., Duysak, A. (2010). “Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması: Rize üniversitesi örneği.” Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 30-42.
• 8. Carroll, T. L. (2007). “Manage yourself for a more fulfilling career.” Şu kitapta: Ed. Jones R. A. Nursing leadership management: Theories, processes and practice. Philadelphia: F. A. Davis Company, 359-476.
• 9. Chakraborty, A., Mondal, B. C. (2014). “Attitude of prospective teachers towards teaching profession.”American Journal of Social Sciences, 2(6), 120-125.
• 10. Çalışkan, A., (2010). Yeni mezun hemşirelerde iş doyumu tükenmişlik ve gerçeklik şokunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 11. Çelık, O. T. ve Kahraman, Ü. (2021). Göreve Yeni Başlayan Öğretmenlerin Yaşadıkları Güçlükler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 179-205.
• 12. Dean, R. A., Ferris, K. R. (1985). “Reality shock: What happens when a new job does not match expectations.” The Annual Convention of the American Psychological Association. Los Angeles CA, 23-27 August 1985. [https://ia802601.us.archive.org/0/items/ERIC_ED267351/ERIC_ED267351.pdf] / 20.05.2019.
• 13. Demirbilek, T. (2009). “Örgütsel sosyalleşmede işe alıştırma eğitiminin yeri ve önemi.” Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9 (18), 353-373.
• 14. Erdem, A.R., Gezer, K., Çokadar, H. (2005). “Ortaöğretim fen-matematik ve sosyal alanlar öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları.” 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 471-477.
• 15. Gürler, S., ve Polat, S., (2019). Teachers’s Views on the Reality Shock . 5th International Conference on Lifelong Educationand Leadership for ALL-ICLEL 2019
• 16. Güvendir, E. (2017). “Göreve yeni başlayan İngilizce öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar.” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 51, 74-94.
• 17. Ingersoll, R. (2012) Beginning teacher induction: what the data tell us. Phi Delta Kappan, 93(8), 47-51.
• 18. Korkmaz, İ., Akbaşlı, S., ve Saban, A. (2004). Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları güçlükler. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 10(2), 266-277.
• 19. Korkmaz, S. (1999). Göreve yeni başlayan öğretmenlerin mesleğe uyum sorunları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• 20. Lam, B. H. (2014). Challenges beginning teachers face in Hong Kong. Schools, 11(1), 156-169.
• 21. Moir, E. (1999). “The stages of a teacher's first year.” Şu kitapta Ed. In M. Scherer. A beter beginning: Supporting and mentoring new teachers. Virginia USA: Association for Supervision and Curriculum Development, 19-24.
• 22. Özkan, H. H. (2012). “Öğretmenlik formasyon programındaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi (SDÜ Örneği).” Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 29-48.
• 23. Özkan, S. (2017). Gerçeklik şoku ile örgütsel tükenmişlik ilişkisinin resmi liselerde görev yapan öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Muş ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 24. Sarı, M.H., Altun, Y. (2015). “Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 213-226. 25. Scott, MJ. (1992).Role conflictan reality shock among neophyte navy nurses. A Research Project Presented to the Faculty of the Graduate School.San Diego: State Universty.
• 26. Uyanık, G. (2017). “Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: boylamsal bir araştırma.” Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 196-20.
• 27. Üstüner, M. (2006). “Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 109-127.
• 28. Veenman, S. (1984). “Perceived problems of beginning teachers.” Review of Educational Research, 54(2), 143–178.
• 29. Yavuz, Y. (2003). “Üniversite Çalışanlarının Mesleki Tutumları İle Kamu Emekçileri Sendikalarına İlişkin Görüşleri.” Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 2(3), 80-107.
• 30. Yeşilyaprak, B. (2010). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• 31. Yılmaz, M. (2016). “Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 253-262.