TÜRK ANAYASALARINDA KADIN HAKLARI VE GELİŞİMİ

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 11, 328 - 351, 24.01.2014

Ali Kuyaksil

Öz

Batı’da kanlı mücadeleler sonucu elde edilen insan hakları başta Fransız devrimi
olmak üzere hep erkekler için olduğu düşünülmüş ve insan ırkının yarısını teşkil eden
kadınlar bu haklardan dışlanmıştır. Bu dışlanma genel olarak “feminizm” olarak
nitelendirilen kadınların da haklar bakımından erkelere eşit olmasını savunan akımın
doğmasına sebep olmuştur. Batı ile Türkiye’nin tarihi, sosyolojik, kültürel ve inanç yapıları
bir birinden farklıdır. Bu farklılık, batıdan alınan kavramların bizim toplumumuza ve
tarihimize uyarlarken tam örtüşmemektedir. Bu nedenle “Türk Anayasalarında Kadın
Hakları ve Gelişimi” konusunda da bizim geçmişimizin farklı olabileceğini kabullenmek
gerekir. Bu nedenle 18. yüzyıldan öncesi için insan hakları ve kadın hakları konusunda Batı
ile toplumsal, kültürel ve sosyo-ekonomik açıdan değişik karşılaştırmalar yapılırsa
Türker’deki gelişmenin Batıya göre daha iyi bir düzeyde olduğu söylenebilir. Bu çalışmada;
tanım ve temel kavramlardan sonra haklar ve kadının durumu hakkında 19. yüzyıla kadar
kısaca göz atılmıştır. Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı gibi batılı
anlamda anayasal belgelerin konu açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Sıralı ile 1876,
1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasaları incelenmiştir. Çalışma genel değerlendirme ve sonuç
ile sonlandırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Kadın Hakları, İnsan Hakları

Kaynakça

• Akgündüz, A. (1989). Eski Anayasa Hukukumuz ve İslam Anayasası. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Akın, İ. F. (t.y.). Kamu Hukuku. İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Aldıkaçtı, O. (1982). Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 4. Baskı.
• Armağan, S. (1980). Bugünkü Anayasa Düzeni. İstanbul: Yeni Asya Yayınları.
• Başeskioğlu, M. (1998). “İçişleri Bakanı Konuşması”. İl Valileri ve İl Emniyet Müdürleri İnsan Hakları Konferansı 30-31 Mart 1998, Ankara: Öztürkler Matbaası.
• Berktay, F. (2000). “Kadınların İnsan Hakları: İnsan Hakları Hukukunda Yeni Bir Açılım”, İnsan Hakları, (Editör: Korkut TANKUTER), İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
• Cin, H. (1994). “Sunuş Konuşması”, İnsan Hakları, Hoşgörü ve Mevlana Sempozyumu 26-27 Ekim 1994 Konya, Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay. No:72.
• Çubukçu, İ. A. (1989). Türk-İslam Düşünürleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Çubukçu, İ. A. (1994). “Türk Kültüründe Hoşgörü ve Mevlana”. İnsan Hakları, Hoşgörü ve Mevlana Sempozyumu 26-27 Ekim 1994 Konya, Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay. No:72.
• Erdoğan, M. (2001). Türkiye'de Anayasalar ve Siyaset 3. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
• Erdoğan M. vd. (2006): İnsan Hakları. Ankara: Matus Basımevi Reklam ve Yayımcılık.
• Eren, H. vd. (1998). Türkçe Sözlük, Cilt:1. Ankara: Türk Dil Kurumu Basımevi.
• Fındıklı, R. ve Çevik, H. H. (2009). Devletin Yapısı ve Nitelikleri. Ankara: Polis Akademisi Başkanlığı, ERTEM Basım Yayım Ltd.Şti.
• Görsel Büyük Kültür Ansiklopedisi, Cilt:5 (1984). İstanbul: Görsel Yayınları.
• Gözler, K. (2000). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Gözübüyük, A. Ş. (2005). Açıklamalı Türk Anayasaları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Güriz A. (1997). Feminizm Postmodernizm ve Hukuk. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:521, http://www.anayasa.gen.tr/tanzimatfermani.htm, (Erişim Tarihi: 24.02.2009).
• Kapani, M. (1981). Kamu Hürriyetleri. Ankara: AÜHF Yayını.
• Kuyaksil, A. (2002). İnsan Hakları Bilgileri, Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
• Kuzu, B. (1995). “Türkiye'de Anayasal Planda ve Uygulamada İnsan Hak ve Hürriyetlerine Genel Bir Bakış”. İnsan Hakları Sempozyumu 10-11 Aralık 1994, İstanbul.
• Küçük, A. (2008). Anayasa Hukuku.Ankara: Orion Kitabevi, Hukuk Rehberi Serisi: 1.
• Mumcu, A. (1992). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri. Ankara: Savaş Yayınları.
• Mumcu, A. (2001). “Türkiye'de İnsan Haklarının Dünü ve Bugünü”. İnsan Haklarının Gelişimi, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, Bilimsel Toplantı Serileri: 9, 111-117,
• Soysal, M. (1986). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Tanör, B. (1996). Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: AFA Yayınları.
• Tunaya, T.Z. (1996). Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyetin Siyasi Hayatına Bakışlar. İstanbul: ARBA Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye'de Siyasal Gelişmeler (1876-1938) Kanun-ı Esasî ve Meşrutiyet Dönemi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını.
• Uygun, O. (1996). Türkiye'de Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: TODAİE Yayını.
• Uygun, O. (2000). “İnsan Hakları Kuramı”. İnsan Hakları. (Editör: Korkut TANKUTER) İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
• Yıldırım, R. (2003). Devlet Yapısı ve Nitelikleri (Anayasa Hukuku Ders Notları). Diyarbakır: Akader Yayınları No:2.