ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİLENDİRİCİ METİN YAPISI UNSURLARINI BELİRLEME DÜZEYLERİ

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 39, 200 - 222, 23.10.2017

Fidan Uğur

Öz

Bireyin
okuduğunu en iyi şekilde anlamasını ve zaman içinde yorumlama, analiz etme,
sentezleme ve değerlendirme gibi üst bilişsel becerilere ulaşmasını sağlamak
amacıyla verilen okuma eğitimi sürecinde birey, çeşitli türlerde metinlerle
karşılaşır. Metinlerin iyi anlaşılması için, okunan metnin tür özelliklerinin
dikkate alınması gerekir.

Bireylerin
gerek eğitim hayatlarında gerekse bireysel
okumalarında sıkça karşılaştıkları metin türlerinden biri de bilgilendirici
metinlerdir. Bilgilendirici metinlerin doğru bir şekilde anlaşılması için,
konu, ana düşünce, yardımcı düşünceler, amaç ve bakış açısından oluşan
bilgilendirici metin unsurlarının ve bilgilendirici metin yapılarının en doğru
şekilde belirlenebilmesi gerekir. Bu doğrultuda, 7. sınıf öğrencilerinin
bilgilendirici metin yapısı unsurlarını belirleyebilme düzeylerini tespit etmek
amacıyla yapılan bu araştırmada, Hatay il merkezindeki bir ortaokulun 7.
sınıfına devam eden öğrencilere, düzeylerine uygun bir deneme metni okutulmuş
ve metnin bilgilendirici metin yapı ve unsurlarını belirleyebilmelerine yönelik
açık uçlu sorular hazırlanarak öğrencilerden cevaplamaları istenmiştir. Cevaplar
nicel ve nitel analiz yöntemleriyle analiz edilmiştir. Nicel analiz boyutu için
veri toplama aracı olarak “Bilgilendirici Metin Unsurları Puanlama Anahtarı”
kullanılmıştır. Buna ek olarak öğrencilerin verdikleri cevaplar içerik analizi
yöntemiyle analiz edilerek, öğrencilerin çeşitli yapı özelliklerini
cevaplandırırken ne tür sorunlarla karşılaştıkları ortaya koyulmuştur.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, öğrencilerin bilgilendirici bir metni
meydana getiren çeşitli yapısal unsurları belirlemede ve ifade etmede büyük
oranda başarısız oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilgilendirici metin yapısı, okuma

Kaynakça

• Akhondi, M., Malayeri, F.A., Samad, A.A. (2011). How to teach expository text structure to facilitate reading comprehension. The Reading Teacher, 64(5), 368-372, Doi: 10.1598/RT.64.5.9
• Akyol, H. (2016). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Armbruster, B.B., Anderson, T.H. ve Ostertag, J. (1986). Does text structure/summarization instruction facilitate learning from expository text. (ERIC Document Reproduction Service No. ED281185). (Erişim tarihi: 07.03.2017)
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çetinkaya, Ç., Ateş, s. ve Yıldırım, K. (2013). Anlam kurmanın zor ve önemli bir becerisi: Ana fikri bulma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 188-210.
• Gagnon, R. ve Ziarko, H. (2012). The writing of expository texts in early grades: What predicative analysis teaches Us. US-China Education Review A, 10, 885-891. Göğüş, B. (1978). Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Hall, K.M., Sabey, B.L. ve McClellan, M. (2005). Expository text comprehension: Helping primary grade teachers use expository texts to full advantage. Reading Psychology, 26, 211-234.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2005). Türkçe öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Meyer, B.J. F. ve Ray, M. N. (2011). Structure Strategy interventions: Increasing reading comprehension of expository text. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(1), 127-152.
• Moustafa, B. M. (1999). Content Area Reading: Summary of Reference Papers. (ERIC Document Reproduction Service No. ED427297). (Erişim tarihi: 20.03.2016)
• Öz, M.F. (2011). Uygulamalı Türkçe öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özdemir, E. (2013). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özmen, E.R. (2011). Bir Metin yapısı örneği: Evrensel dünya problemlerine ilişkin problem çözüm yapısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 49-62.
• Ray, M. N. and Meyer, B.J. F. (2011). Individual differences in children’s knowledge of expository text structures: A review of literature. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(1), 67-82.
• Temizkan, M. (2007). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde okuma stratejilerinin okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Temizkan, M. ve Sallabaş, M.E. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin değerlendirilmesinde çoktan seçmeli testlerle açık uçlu yazılı yoklamaların karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 207-220.
• Wake, G.D. (2009). Teaching expository text structures: Using digital storytelling techniques to make learning explicit. (Ed: F.Falk-Ross, S.Szabo, M. B. Sampson, M. M. Foote), Literacy issues during changing times: A call to action, Texas: Texas A&M University-Commerce.