ZAMANIN TANIKLARI: BOZKURT VE ÇARDAK TREN İSTASYONLARI

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 39, 379 - 407, 23.10.2017

Halil Özyiğit

Öz

Demiryolları, 19.
yy’ın son çeyreği ile 20. yy ortalarına kadar Anadolu kentlerinin ulaşım ağının
egemen unsuru olmuştur. Osmanlı Devleti’nin savaşlar içinde geçen son
yüzyılında ulaşım ve taşımacılık adına önemli görevleri olmuştur. Demiryolları,
Anadolu’nun Kurtuluş Savaşı’na şahitlik etmiş ve kazanılmasında yadsınamaz bir
yere sahip olmuştur. Hem ticarî hem de sosyal devinim açısından Türk toplumuna
önemli katkılar sağlamıştır. Anadolu kentleri ve metropollerde oluşacak yeni
sosyal yaşamın temellerinin atılmasında etkili konumda yer almıştır. Bu olgunun
içinde, demiryolu ağına sahip kentlerde ekonomik ve sosyal gelişmişliğin diğer
kentlere göre daha ileri bir düzeye ulaştığı söylenebilir.

Demiryollarının, en
azından ekonomik ve sosyal değişim/dönüşüm konusunda yaptığı benzer bir
katkıyı/görevi Denizli ili için örneklemek pek de yanlış olmaz. Bu bağlamda, tarihi
Anadolu ticaret yolu üzerine konumlandırılmış olan demiryolu ağının iki küçük
ölçekli tanığı, Bozkurt ve Çardak tren istasyonlarıdır. İlin doğu-batı aksında
Eğirdir’e kadar uzanan demiryolu hattı üzerinde, Han-Âbât ovasında (Bozkurt’un
doğusu ile Çardak’ın Batısı arasında kalan bölge) Bozkurt ve Çardak tren
istasyonlarına ev sahipliği yapmaktadır. Aynı havza, Anadolu Selçuklularının
önemli hanlarından Çardak Han’ı da üzerinde barındırmaktadır.

Bu makalede, eski ilgisini
kaybetmiş hatta unutulmaya yüz tutmuş demiryollarından iki tanesinin, plân ve
varoluş vaziyetlerinin irdelenmesi amaçlanmaktadır.         

Anahtar Kelimeler

Demiryolu, Tren İstasyonu, Denizli, Bozkurt

Kaynakça

• Akalan, A., O. (2010). “Bir Kurum Olarak Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Tarihi”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akarabulut, Y. (1997). “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 6, 165. Atilla, N. (2002). İzmir Demiryolları, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir.
• Çolak F. (2013). “Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulaşım Politikasına Genel Bir Bakış”, Turkish Studies, 8/2, 345-364.
• Demirarslan, D. (2015). “Batılılaşma / Modernleşme Dönemi Demiryolu Politikası ve İstasyon Binası Mimarisi: İzmit ve Hereke Tren İstasyonları”, Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yayınları, 1635-1649.
• Erten, E., Şenyiğit, Ö.(2011), “Adana- Mersin Üzerindeki İstasyon Binalarının Tarihi ve Mimari Analizi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik- Mimarlık Fakültesi Dergisi, Haziran, 26/1, 40.
• Gümüş, M. (2011). “ 1893’ten 1923 Chester Projesi’ne Türk Topraklarında Demiryolu İmtiyaz Mücadeleleri ve Büyük Güçler”, Tarih Okulu, 10, 154.
• Gürel, Z. (1989). Kurtuluş Savaşında Demiryolculuk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• İnceoğlu, N. (2000). Geleneksel Türk Mimarisi, Denizli, Tasarım Yayın Grubu, İstanbul.
• Kösebay, Erkan, Y. (2007). “Anadolu Demiryolu Çevresinde Gelişen Mimari ve Korunması”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Müderrisoğlu, A. (1998). Cumhuriyetin Kurulduğu Yıl Türkiye Ekonomisi, Kastaş Yayınları, Ankara.
• Onur, A. (1953). Türk Demiryolları Tarihi ( 1860-1953), T.C. M.S.V. Kara Kuvvetleri Kumandanlığı Yayınları, Ankara.
• Özdemir, M. (2001). Mütareke ve Kurtuluş Savaşı Başlangıç Dönemlerinde Türk Demiryolları- Yapısal Ekonomik Sorunlar ( 1918-1920), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Öztürk İ. (2009). “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Demiryollarının Gelişimi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Satan, A. (2004). “Cumhuriyet ve Demiryolları”, Raillife, Mayıs 2004, 8.
• Soy, H., B. (2000). “Anadolu ve Bağdat Demiryolu Çerçevesinde Osmanlı- Alman Yakınlaşması”, Yeni Türkiye, 31, 312.
• Yıldız, C., M. (2004). “Osmanlı’dan Günümüze Demiryolu Politikalarına Genel Bakış”, EKEV Dergisi, 18, 2.