KAYNAK TÜKETİM MUHASEBESİNİN SAĞLIK İŞLETMELERİNDE UYGULANMASI

Yıl 2022, Sayı: 96, 1 - 36, 24.10.2022

Ahmet Alataş , Hüseyin Aktaş

https://doi.org/10.25095/mufad.1129908

Öz

Bu çalışmada, bir sağlık işletmesinde kaynak tüketim muhasebesi yönteminin uygulanabilirliğinin test edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda analiz kapsamına alınan bir sağlık işletmesinde maliyetlerin nasıl oluştuğu, maliyet kaynakları ile sabit ve değişken maliyetlerin neler olduğu, hangi faaliyetlerin maliyet için ne kadar etkili olduğu ve bunların sonucunda kullanılmayan kapasitenin var olup olmadığının tespiti incelenmiş, faaliyet tabanlı maliyet yöntemi ile kaynak tüketim muhasebesi yöntemi kullanılarak maliyet modelleri oluşturulmuştur. Daha sonra analiz sonuçları yöntemler bazında ve yöntemler arası karşılaştırmalı olarak incelenip yorumlanarak, kaynak tüketim muhasebesi yönteminde atıl kapasite ve atıl kapasite maliyetinin neden ve nerede oluştuğu belirtilmiştir. Bu yöntem ile tüketilmeyen kaynak maliyetinin hesaplanması ve amortisman hesaplamalarında yerine koyma maliyetinin kullanılması sonucu doğru ve güncel maliyete ulaşıldığı görülmüştür. Faaliyet tabanlı maliyet yönteminin eksik yanlarının önemli kısımları kaynak tüketim muhasebesi yöntemi ile tamamlanabildiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kaynak Tüketim Muhasebesi, Faaliyet Tabanlı Maliyet, Alman Sabit Kaynak, Orantısal Kaynak, Teorik Kapasite, Pratik Kapasite, Atıl Kapasite.

Kaynakça

• Akpınar, Yusuf (2020), “Sürekli İyileştirme-Geliştirme Anlayışıyla Kaynak Tüketim Muhasebesi: Bir Uygulama”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Aktaş̧, Rabia (2013), “Yeni Bir Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Yöntemi Olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58(58), ss.55-75.
• Aktaş, Rabia- Özata, Doğan (2017) “Otomotiv Parçaları Üreten Bir İşletmede Faaliyet Tabanlı Maliyetlime ve Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetlime Uygulamalarının Karşılaştırılması”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(1), ss. 233-254.
• Alataş, Ahmet- Kılıç, İsa (2018), “Özet Tablolar ile BOBİ FRS ve TMS/TFRS Arasındaki Farkların Karşılaştırılması”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 64(64), ss. 453-478.
• Bekçioğlu, Selim- Köroğlu, Çağrı (2013), “20. Yüzyılın Sonunda Maliyet Muhasebesinin Yerine Geçen Yeni Bir Yaklaşım: Strateji Maliyet Yöntemi”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (4), ss.50-72.
• Büyükmirza, Kamil (2017), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Cilt: 22, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Clinton, B. Douglas- Webber, Sally A., (2004), “RCA at Clopay”, Strategic Finance, ss. 21-26
• Çankaya, Fikret- Aygün, Davut (2006), “Faaliyet Tabanlı Maliyetlime: Kamu Hastanesi Uygulaması”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), 17(17), ss.93-119.
• Doğan, Saime- Çakıcı, Cemal (2016), “Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi ve Bir Uygulama”, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 5(10), ss. 38-51.
• Dönmez, Adnan- Başçil, Gonca (2017) “Kaynak Tüketim Muhasebesi: Bir Mobilya Üretim İşletmesinde Uygulama”, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 27(139), ss.29-56.
• Ege, İlhan- Kurtlar, Murat (2018), “Faaliyet Tabanlı Maliyetlime ve Bir Hastane İşletmesinde Uygulama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(3), ss. 679-704.
• Eker, Melek (2002), “Genel Üretim Giderlerinin Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemine Göre Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesinde 8 Nolu Ana Hesap Grubunun Kullanımı”, Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), ss. 237-256.
• Grasso, Lawrenve P. (2005), “Are ABC and RCA accounting systems compatible with lean management?”, Management Accounting Quarterly, 7(1), ss.12-27.
• Gutnu, Mehmet Murat (2018), “Kaynak Tüketim Muhasebesinin Geleneksel ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemleriyle Karşılaştırılması ve Bir Hizmet İşletmesinde Uygulanması”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Hiçyorulmaz, Ela- Akdoğan, Habib (2019), “Kaynak Tüketim Muhasebesi ve Endüstri 4.0’ın Üretim İşletmeleri Üzerindeki Etkisi”, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Karcıoğlu, Reşat- Binboğa, Gülizar (2010), “Faaliyete Dayalı Maliyetlime ve Faaliyete Dayalı Yönetimin İşletme Stratejisinin Belirlenmesindeki Rolü”, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 24(1), ss.1-13.
• Kayıhan, Burak- Tepeli, Yusuf (2016), “Yeni Bir Maliyetleme Tekniği Olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi ve Bir Örnek Uygulama”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, 12(12), ss. 431-443.
• Keys, D.E.- Merwe, A. (1999). German V: United States Cost Management. Management Accounting Quarterly. 1 (1): 1-8.
• Kırlıoğlu, Hilmi- Atalay, Bedia (2014), “Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetlime Modellemesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41(41), ss. 141-162.
• Köse, Tunç- Ağdeniz, Şafak (2015), “Kaynak Tüketim Muhasebesinde Kapasite Maliyet Yönetimi”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 15(45), ss. 51-74.
• Köse, Tunç- Ağdeniz, Şafak (2017), “Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetlime ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10 (2), ss. 139-160.
• Kurtlu, Ergül, Ayşe (2016), “Kaynak Tüketim Muhasebesi: Silah Fabrikası Örneği”, Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(3), ss.1-14.
• Öğünç, Harun- Tekşen, Ömer (2018), “Kaynak Tüketim Muhasebesi Yaklaşımının Tuğla Üretim İşletmesinde Uygulanması ve Karşılaştırmalı Analizi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2), ss. 389-417.
• Öğünç, Harun (2017), “Kaynak Tüketim Muhasebesi Yaklaşımının Karşılaştırmalı Analizi ve Bir Uygulama”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Öktem, Begüm (2016), “Üretim İşletmelerinde Kaynak Tüketim Muhasebesine Duyulan Gereksinim ve Uygulama Boyutu”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), ss. 261-277.
• Öncel, Mert (2020), “Veri Zarflama Analizi ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Yoluyla Müşteri Kârlılık Analizi”, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Özkan, Özgür (2015), “Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetlime ve Bir Hastane Uygulaması”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Öztürk, Mehmet Sami- Çarıkçı, Oğuzhan- Yaman, Bahar- Ağaç, Sevim (2019), “Bir Konaklama İşletmesinde Kaynak Tüketim Muhasebesi Uygulaması”, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 29(153), ss. 89-107.
• Özyapıca, Hasan (2015), “Sağlık Kurumlarında Fiyatlandırma Kararları İçin Maliyet Analizi Sağlayan Yeni Bir Maliyetlime Yaklaşımı: Kaynak Tüketim Muhasebesi”, Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1), ss.22-26.
• Paksoy, Ömer Burak (2021), “Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Yöntemlerinin Karşılaştırılması: Bir Tekstil İşletmesinde Uygulama”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Peacock, Eileen- Juras, Paul (2006), “Alternative Costing Methods: Precision Paint Shop’s Dilemma”, İma Educatıonal Case Journal, 3(3), ss.1-6
• Sözen, Müslime (2012), “Kaynak Tüketim Muhasebesinin Gelişim Süreci, Maliyet Avantajları ve Teorik Bir Uygulama”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), ss. 229-255.
• Titiz, İsmet- Altunay, M. Akif (2012), “Çağdaş Maliyetleme Sistemlerinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemi ve Bir Tekstil İşletmesi Uygulanması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 55(55), ss.91-112.
• Tse, Michael S.C.- Gong, Maleen Z. (2009), “Recognition of Idle Resources in Time-Driven Activity-Based Costing and Resource Consumption Accounting Models”, Journal of Apllied Management Accounting Research, 7(2), ss.41-54. Tutkavul, Kadir (2016), “İşletmelerin Sürdürülebilir Rekabet Gücü ve Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Verecekleri Stratejik Kararların Kaynak Tüketim Muhasebesi Modeliyle Doğrulanmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Vebber, Sally A.- Clinton, B. Douglas (2004), “Resource Consumption Accounting Applied: The Clopay Case”, Management Accountıng Quarterly, 6(1), ss.1-14.
• Wang, Yanhui – Zhuang, Yanqing- Hao, Zhezhe- Li, Jian (2009), “Study on the Application of RCA İn College Education cost accounting. International journal of Business and Management”, 4(5), ss.84-88.
• White, Larry (2009), “Resource Consumption Accounting: Manager-Focused Management Accounting”, The Journal of Corporate Accounting and Finance, ss.63-77.
• Yılmaz, Rıfat (2018), “Alman Maliyet Muhasebe Sistemi: Esnek Analitik Maliyet Planlama ve Muhasebesi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), ss.270-287.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/03/20210324-3.htm, Erişim tarihi: 25.12.2021