Importance, Utilization and Problems of the Rhubarb (Rheum ribes L.) Plant

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 515 - 520, 28.09.2023

Ahmet Yenikalaycı

https://doi.org/10.31020/mutftd.1280588

Öz

Rhubarb (Rheum ribes L.) is an important commercial product that is widely consumed in the Eastern Anatolia Region in April-May, and is sent to the western provinces in large quantities. The plant is mostly collected from sloping areas with an altitude of 1000-4000 m. The herb is widely used in traditional medicine and pharmacology as anti-microbial, anti-bacterial, anti-viral, anti-fungal, anti-diabetic, anti-carcinogenic, anti-diarrheic, anti-hyperlipidemic, anti-obesity, anti-inflammatory, anti-aging, anti-oksidan, anti-radical, anti-trichomonas, cytotoxic, cardiovascular protection, against gastritis, ulcer, alzheimer's disease. The complete removing of the stem parts during the gathering of the plant and the damage to the root parts lead to reduce reproduction of the plant in the nature. With the removing of flowers and buds formed at the ends of the stem parts before they mature, the plant cannot form seeds. This will lead to a decrease of rhubarb in the vegetation, which is an important source of income and supplies for local consumption, and excessive rhubarb gathering increases erosion. In order to ensure the continuity of the plant in the region, it is important that the rhubarb collectors are conscious and sensitive when gathering the plants, that at least 10% of the plant must be left in the nature to allow the seed to set, and that the root parts of the plants must not be damaged.

Anahtar Kelimeler

Rhubarb, Rheum ribes L., Traditonal medicine

Işgın (Rheum ribes L.) Bitkisinin Önemi, Kullanım Alanları ve Sorunları

Öz

Işgın (Rheum ribes L.) Doğu Anadolu Bölgesinde Nisan - Mayıs aylarında yaygın olarak doğadan toplanarak tüketilen ve batıdaki illere de büyük miktarlarda gönderilen önemli bir ticari üründür. Bitki daha çok 1000-4000 m rakıma sahip olan eğimli yamaç yerlerden toplanmaktadır. Işgın geleneksel tıpta ve farmakolojide yaygın olarak antimikrobiyal, antibakteriyel, antiviral, antifungal, antidiyabetik, antikanserojen, antidiyareik, antihiperlipidemik, antiobezite, antiinflamatuar, antiaging, antioksidan, antiradikal, antitrikomonas, sitotoksik, kardiyovasküler koruma olarak ve gastrit, ülser, alzaymır hastalığına karşı kullanılmaktadır. Bitkinin toplanması sırasında kullanılan sap kısımlarının tamamen alınması ve kök kısımlarına zarar verilmesi doğa tahribatına yol açmaktadır. Sap uçlarında oluşan çiçek ve tomurcukların tohum oluşturmadan toplanması ışgın popülasyonunu önemli ölçüde azaltmaktadır. Bilinçsiz toplayıcılık bölge için önemli bir geçim kaynağı ve tüketim unsuru olan ışgının sürdürülebilir toplayıcılığını tehdit etmektedir. Ayrıca bilinçsiz toplama erozyonun artmasına da neden olacaktır. Bölgede bitkinin devamlılığının sağlanması için toplayıcıların bitki toplarken duyarlı olması, en az %10 bitkinin tohum bağlamasına müsaade edecek şekilde arazide bırakılması ve bitkilerin kök kısımlarına zarar verilmemesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Işgın, Rheum ribes L., Geleneksel tıp

Kaynakça

• 1. Davis PH. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Vol. 2. Edinburg, Edinburgh University Press, 268; 1966.
• 2. Anonymous. https://en.wikipedia.org/wiki/Rheum_ribes 2022;Erişim Tarihi:13.06.2022.
• 3. Farzami SM, Ghorbanli M. Effects of nutritional factors on the formation of anthraquinones in callus cultures of Rheum ribes. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 2002;68:171-175.
• 4. Andıç S, et al. Some chemical characteristics of edible wild rhubarb species (Rheum Ribes L.). Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 2009;5(6):973-977.
• 5. Karakuş Z. Işkın nedir? faydaları ve zararları nelerdir? 2018. Erişim adresi: https://www.birbes.com/iskin-nedir-faydalari-ve-zararlari-nelerdir-3640/, Erişim Tarihi: 01.08.2022.
• 6. Kayıran SD. Dioscorides’in De Materia Media adlı eserindeki tıbbi bitkilerin doğu akdeniz bölgesi’ndeki güncel kullanımlarının araştırılması. Mersin Üniversitesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2019;9(2):189-202.
• 7. Önal M, et al. Rheum ribes L. (Işgın) bitkisinin bazı yetişme ortamı özellikleri, III. International Mediterranean Forest And Environment Symposium 3-5 October Kahramanmaraş; 2019. Pp:916-920.
• 8. Sefaoğlu F. Hayat Kurtaran Bitki Işkın (Rheum ribes L.), Bölüm 4, Doğanın İnsanlığa Sunduğu Tıbbi Bitkiler, Editör, Volkan Gül; 2021. pp:81-102.
• 9. Yıldız S. Yukarı Fırat havzasında yetişen kenger, (Gundelia tournefortii L.) Güllük (Eremurus spectabilis M. Bieb.) ve Işkın (Rheum ribes L.) bitkilerindeki polifenonlerin ve bazı metallerin tayini. Fırat Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, Elazığ Yayınlanmamış yüksek lisans tezi 2014.
• 10. Yıldırım M. et al. Rheum Ribes L. Ekstratını içeren sert jelatin kapsüllerin kalite kontrolünün yapılması ve 1,1-difenil 2-pikril hidrazil serbest radikal süpürücü aktivitesinin değerlendirilmesi, Lokman Hekim Dergisi 2020;10 (1): 91-98 DOI: 10.31020/mutftd. 625929 e-ISSN: 1309-8004.
• 11. Munzuroğlu Ö, Karataş F, Gür N. Işgın (Rheum ribes L.) Bitkisindeki A, E ve C vitaminleri ile selenyum düzeylerinin araştırılması. Turkish Journal of Biology 2000;24:397-404.
• 12. Şahin Dilmenler P, Dikyokuş H, Yolcı Ömeroğlu P. Rheum Ribes L.(Işkın) Bitkisinin Fonksiyonel Özellikleri Ve Sağlık Üzerine Etkileri 2022. Erişim adresi: http://www.beslenmeobezitevetoplumsagligikongresi.org/bildiriayrinti/rheum-ribes-liskin-bitkisinin-fonksiyonel-ozellikleri-ve-saglik-uzerine-etkileri_298
• 13. Atasoy N. Van bölgesinde yetişen endemik bitkilerde pro-vitamin A(ΒKaroten) tayini. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2010;15(2):134-142.
• 14. Okcu Z, Kaplan B. Doğu Anadolu Bölgesinde gıda olarak kullanılan yabani bitkiler. Türk Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 2018;6(3):260-265.
• 15. Akin M, et al. Seed dormancy in Rheum ribes L. dollected from natural populations in Turkey. International Journal of Scientific and Technological Research 2019;5(2):183-192.
• 16. Tuncer B, Günsan B. Yabani Ravent (Rheum ribes L.)’in Doku Kültürü ile Çoğaltım Olanakları Üzerine Araştırma. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi - Turkish Journal of Agricultural Research 2017;4(3):296-301.
• 17. Anonim. Yemek Mutfak, http://www.yemekmutfak.com/ beslenme-diyet/1/147/isgin--yayla-muzu. 2021; Erişim tarihi 10.08.2021.
• 18. Tuzlacı E, Meriçli AH. Işgın ( Rheum ribes ) ve Türkiye'deki dağılımı ile ilgili bazı araştırmalar, IX. Bitki İlaçları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını 1992, Yayın No. 641; 1992. Pp:336-341.
• 19. Tabata M, et al. Traditional medicine in Turkey. III. Folk Medicine in East Anatolica, Van and Bitlis provinces. International Journal of Pharmacognosy 1994;32(1):3-12.
• 20. Baytop T. Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün). Nobel Tıp Kitapevleri ISBN:975-420-021-1 İstanbul; 1999. pp:319-320.
• 21. Tosun F, Akyüz-Kızılay C. Anthraquinones and flavonoids from Rheum ribes. Journal of Faculty of Pharmacy Ankara 2003;32(1):31-35.
• 22. Bazzaz BSF, Khajehkaramadin M, Shokooheizadeh HR. In vitro antibacterial activity of Rheum ribes extract obtained from various plant parts against clinical ısolates of gram-negative pathogens. Iranian Journal of Pharmaceutical Research 2005;(2):87-91.
• 23. Alaaddin M, et al. Antibacterial activity of the Iraqi Rheum ribes Root. Pharmaceutical Biology 2007; 45(9):688-690.
• 24. Uce İ, Tunçtürk M. Hakkâri’ de Doğal Olarak Yetişen ve Yaygın Olarak Kullanılan Bazı Yabani Bitkiler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 2014;7(2):21-25.
• 25. Tuzlacı E. Türkiye’nin Geleneksel İlaç Bitkileri, İstanbul Tıp Kitapevleri, 2016a. pp:211.
• 26. Tuzlacı E. Türkiye Bitkileri Geleneksel İlaç Rehberi, İstanbul Tıp Kitapevleri, 2016b. pp:206-207, 401, 581, 752.
• 27. Özkan S. Ağrı’da yetişen çeşitli tıbbi bitkilerin bazı makro ve mikro element içeriklerinin belirlenmesi ve metabolik enzimlere etkileri. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü Ağrı Yayınlanmamış yüksek lisans tezi 2018.
• 28. Sırrı M, Sırrı G. Hakkâri ilinde gıda olarak tüketilen yabani bitki ve yabancı ot türlerinin güncel durumu. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 2020;19:393-409.
• 29. Keshavarzi Z, et al. A Review on the phytochemistry, pharmacology, and therapeutic effects of Rheum ribes. Advances in Experimental Medicine and Biology book series (PMISB,volume 1328), Erişim adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-73234-9_30 2022; Erişim Tarihi:13.06.2022.
• 30. Öztürk M, et al. Antioxidant activity of stem and root extracts of Rhubarb (Rheum ribes): An edible medicinal plant. Food Chemistry 2007;103:653-630.
• 31. Nagishbandi AM, et al. Hypoglicemic activity of Iragi Rheum ribes root extract. Pharm. Biol 2009;47(5):380-383.
• 32. Tanış H. et al. Kahramanmaraş Bölgesinde yetişen ışgın (rheum ribes l.)’ın antibakteriyal aktivitesinin belirlenmesi. KSÜ Doğa Bil. Dergisi 2010;13(2):1-3.
• 33. Noori S. et al. Determination of secondary metabolites including curcumin in Rheum ribes L. and surveying of its antioxidant and anticancer activity. Journal of Saudi Chemical Society 2022;26(3)101479:1-14.
• 34. Aygün A, et al. Biological synthesis of silver nanoparticles using Rheum ribes and evaluation of their anticarcinogenic and antimicrobial potential: A novel approach in phytonanotechnology. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 2020;179:113012:1-9.
• 35. Naemi F, et al. Chemical composition of essential oil and anti trichomonas activity of leaf, stem, and flower of Rheum ribes L. Extracts, Avicenna J Phytomed 2014;4(3):191-199.
• 36. Keser S, et. al. Bioactive contents, In vitro antiradical, antimicrobial and cytotoxic properties of rhubarb (Rheum ribes L.) extracts. Natural Product Research 2020;34(23):3353-3357.
• 37. Doğan S. Gevaş (Van) İlçesinde yöresel olarak taze tüketilen bazı yabani bitkiler ve besin değerlerinin belirlenmesi Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Van; 2016.
• 38. Mammadov R. Tohumlu bitkilerde sekonder metabolitler, Nobel akademik yayıncılık eğitim danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Yayın No:841. Fen Bil. No: 75, 2014;pp:1-412.
• 39. Yerlikaya H. Elazığ ve çevresinde hayvan hastalıklarında halk hekimliği üzerine araştırmalar. Kafkas Üniv. Vet. Fak. Dergisi 2002;8(2):131-138.