Fen Bilimleri Öğretmenlerine Yönelik Düşünce Deneyleri Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 46 - 64, 30.06.2024

Mehmet Şükrü Alp , Ali Çetin , Mehmet Ramazanoğlu

Öz

Bu çalışmada, Fen Bilimleri öğretmenlerine yönelik düşünce deneyleri tutum ölçeği geliştirmek amaçlanmıştır. Geliştirilen ölçek 5’li Likert tipinde olup, ölçek geliştirme aşamalarında sırasıyla, alan yazın taraması, madde yazımı, bilişsel röportaj ve yazılan maddeler için uzman görüşüne başvurulması adımları izlenmiştir. 2022-2023 eğitim–öğretim yılında MEB’e bağlı devlet okullarında görev yapan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) için ilk aşamada 423 öğretmene, sonrasında Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) için ise 234 öğretmen olmak üzere toplam 657 Fen Bilimleri öğretmenine uygulanmıştır. Ölçeğin faktör yapısını ortaya çıkarmak amacıyla SPSS 21 ve Mplus paket programlarından yararlanılmıştır. Ölçeğin faktör yapısının belirlenebilmesi için AFA, ortaya konan yapının sınanması amacıyla DFA ve ölçek maddeleri için madde analizleri yapılmıştır. 16 maddeden oluşan tek boyutlu ölçek elde edilmiştir. Ölçeğin güvenirlik çalışması kapsamında iç tutarlık analizleri gerçekleştirilmiştir. Güvenirlik analizleri sonucunda AFA için ölçeğin tümüne ilişkin Cronbach’ın Alpha .92, DFA için .94 olarak hesaplanmıştır. Çalışma sonunda Fen Bilimleri öğretmenlerinin düşünce deneylerine yönelik tutumlarını belirlemeye yarayan geçerli ve güvenilir “Düşünce Deneyleri Tutum Ölçeği” ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Düşünce Deneyleri, Fen Bilimleri Öğretmenleri, Tutum Ölçeği

Teşekkür

Çalışmaya katılan Fen Bilimleri öğretmenlerine teşekkür ederiz.

Thought Experiments Attitude Scale for Science Teachers: Validity and Reliability Study

Öz

This study seeks to develop an attitude scale towards thought experiments of science teachers. The relevant scale is a 5-point Likert-type, and the scale development stages included literature review, item writing, cognitive interview, and seeking expert opinion for the written items, respectively. Following these stages, applications were conducted with a total of 657 Science Teachers, who work in public schools affiliated to the Ministry of National Education in the 2022-2023 academic year, with an Exploratory Factor Analysis (EFA) for 423 of them and a Confirmatory Factor Analysis (CFA) for 234 of them. SPSS 21 and Mplus package programs were used to reveal the factor structure of the scale. EFA, CFA, and item analyzes were used to determine the factor structure of the scale, test the revealed structure, and for the scale items. One-dimensional scale consisting of 16 items was obtained. Internal consistency analyzes were carried out within the scope of the reliability study of the scale. As a result of the reliability analysis, Cronbach's Alpha for the whole scale was calculated as .92 for EFA and .94 for CFA. At the end of the study, a valid and reliable "Thought Experiments Attitude Scale" was created to determine the attitudes of science teachers towards thought experiments.

Anahtar Kelimeler

Thought Experiments, Science Teachers, Attitude Scale

Kaynakça

• Acar, H. (2013). Fizik öğrencilerinin düşünce deneyleri ile düşünme süreçlerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Acar, H., & Gürel, Z. (2014). Lise ve Fizik öğretmenliği öğrencilerinin uydu hareketi ile ilgili görüşlerinin düşünce deneylerine yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (29-2), 1-15.
• Alkan, F., & Erdem, E. (2012). Laboratuvar becerilerine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44 (44), 15-26
• Aykış, F. (2021). Hayat boyu öğrenmede uzaktan eğitim tutum ölçeği geliştirme. [Yayınlanmamış Tıpta uzmanlık tezi], Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tepecik Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği, İzmir.
• Bademci, S., & Sarı, M. (2014). Fizik problemleri çözmede düşünce deneyleri: Fizik öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Eğitim ve Bilim, 39(175), 203-215.
• Bademci, S. (2008). Fizik problemleri çözmede düşünce deneylerinin yeri: Birinci ve beşinci sınıf öğretmen adayları. [Yayınlanmamış yüksek Lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Brendel, E. (2004). Intuition pumps and the proper use of thought experiments. Dialectica, 58(1), 89-108.
• Brown, J. R. (2006). The promise and perils of thought experiments. Interchange, 37(1-2), 63-75.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2nd ed.). The Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32 (32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Can, A. (2016). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4. baskı). Pegem Akademi.
• Canbazoğlu Bilici, S. (2019). Örnekleme yöntemleri, eğitimde araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Christensen, L. B., Johnsan, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (A. Aypay, Çev.). Ankara: Anı.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis, NJ: Lawrence Eribaum Associates, Hillsdale.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests, Psychometrika, 16, 297-334.
• Çakmak, M. (2008). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının laboratuar tutumları ile Fen Bilgisine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Çetinkaya, İ. (2019). Basit makinalar ile ilgili geliştirilen düşünce deneyi etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin kavramsal anlamalarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Dayı, B. (2011). Kaldırma kuvveti ve basınç konusundaki problemlerin çözümünde düşünce deneylerinin yeri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications (4th ed.), Sage.
• Dönertaş, Ş. (2011). Role of thought experiments in solving conceptual physics problems. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Erkuş A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Field, A. (2017). Discovering statistics using, IBM SPSS statistics (Fifth Edition). Sage.
• Gendler, T. (1998). Galileo and the indispensability of scientific thought experiement. British Journal for he Philospohy of Science, 49, 397-424.
• Georgiou, A. (2005). Thought Experiments in Physics Problem-Solving: On Intuition and Imagistic Simulation. [MS Thesis]. University of Cambridge.
• Gilbert, J., & Reiner, M. (2000). Thought experiments in science education: potential and current realization. International Journal of Science Education, 22(3), 265-283.
• Güney, A. (2018). Nükleer enerji ve çevresel etkilerine yönelik tutum ölçeği geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Helm, H., Watts, D., M. & Gilbert, J. (1985). Thought experiments and physics education-part 2. Physics Education, 20, 211-217.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling, a multidisciplinary journal, 6(1), 1–55.
• İnam, N. (2020). Öğretmenlere yönelik stem tutum ölçeği geliştirme çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim (1. Baskı). Elips Yayınları.
• Kahyaoğlu, M., & Yangın, S. (2007). İlköğretim sınıf öğretmenliği, fen bilgisi ve matematik öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 3 (6) , 203-220.
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39, 31–36.
• Karakuyu, Y., & Tortop, H. S. (2009). Düşünce deneyleriyle ilgili problem çözme etkinliğinin öğrencilerin mantıksal düşünme becerileri ve kavramsal anlama düzeylerine etkisinin araştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (2), 42-58.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ılkeler, teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, H. (2011). İlköğretim 11. kademe öğrencilerinin fen ve teknoloji derslerine ve fen deneylerine karşı tutumları. TÜBAV Bilim Dergisi, 4 (2) , 120-130.
• Keleş, S. (2019). Ortaokul öğrencileri için zorbalığa yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Kızkapan, O., & Saylan-Kırmızıgül, A. (2021). Fen laboratuvarı kullanımına yönelik öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 425-438.
• Kline, B. R. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd edn), Guilford: New York.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis, NY: Routledge, New York.
• Maccallum, R. C., Browne, M. W., & Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130-149.
• Matsunaga, M. (2010). How to factor-analyze your data right: Do’s, Don’ts, and how To’s. International Journal of Psychological Research, 3(1), 97-110.
• MEB, (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O., & Sharma, S. (2003). Scaling procedures: issues and applications, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Noras, B. (2022). Lise öğrencilerine yönelik çöl ekosistemi tutum ölçeği geliştirme çalışması ve farklı değişkenler açısından analizi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Özmen, H., & Karamustafoğlu, O., (Ed.) (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Pedhazur, E., & Schmelkin, L. (1991). Measurement, design and analysis: an integrated approach, New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Seçer İ. (2015). spss ve lisrel ile pratik veri analizi (2.baskı). Anı Yayıncılık.
• Sekin, S. (2008). Türkiye’de ezberci öğretim ve nedenleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 211-221.
• Sorensen, R. A. (1992). Thought Experiments (1st Ed.), New York: Oxford University Press.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics, MA: Pearson Education Inc, Boston.
• Tas, Y., Yerdelen, S., & Kahraman, N. (2016). Adaptation of Teacher Efficacy and Attitudes Toward STEM (T-STEM) Survey into Turkish, Paper presented at International Conference on Education in Mathematics, Science & Technology (ICEMST), Bodrum, Turkey.
• Taşlıdere, E., & Eryılmaz, A. (2012). Basit elektrik devreleri konusuna yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi ve öğrencilerin tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 31-46.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications, Washington, DC: American Psychological Association, (International Standard Book Number: 1-59147-093-5 ).
• Turan, İ. (2006). Sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin coğrafi kavramları öğrenme düzeyleri ve ezbercilik. Milli Eğitim Dergisi, 34 (170)
• Tüysüz, M., & Tüzün, Ü. N. (2020). Astronomi-kimya düşünce deneyleri temelli argümantasyonun özel yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri üzerine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (3), 818-836.
• Tüzün, Ü. (2010). Düşünce Deneyleri Kullanılarak Yapılandırılan Bilimsel Tahmin Argümanlarının Öğrencilerin Gazlar Konusunu Anlamalarına Etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Tüzün, Ü. N., & Köseoğlu, F. (2018). Bilim eğitiminde düşünce deneyleri temelli online argümantasyonla lise öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 3(2) , 77-98.
• Uluyol, Ç., & Eryılmaz, S. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında FATİH projesi değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 209-229.
• Uyar, F., & Karamustafaoğlu, O. (2022). Analysis of the thinking process of science teachers: the light absorption thought experiment. Indonesian Journal of Physics Education (Jurnal Pendidikan Fisika Indonesia), 18(2), 96-106.
• Willis, G. B. (1999). Cognitive Interviewing: A ”How to” Guide, http://www.hkr.se/contentassets/9ed7b1b3997e4bf4baa8d4eceed5cd87/gordonwillis.pdf , [Ziyaret Tarihi: 26 Mart 2023].
• Yeşilyurt, M., Kurt, T. & Temur, A. (2005). İlköğretim fen laboratuarı için tutum. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (17), 21-31.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E., Aydoğdu, B., Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2015). Fen bilgisi öğretmenlerinin fen deneylerine yönelik tutumları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 24 (2), 71-86.
• Zwick, W. R., & Velicer, W. F. (1986). Comparison of five rules for determining the number of components to retain. Psychological Bulletin, 99, 432-442.