CEZA MAHKEMESİ KARARLARINDA MEŞRU SAVUNMA VE ZORUNLULUK HÂLİNİN HUKUK MAHKEMESİ KARARLARINA ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 121 - 138, 28.12.2018

Özge Ceren Yavuz

Öz

    Kişiler,
hukuka aykırı fiillerinden sorumludur. Hukuka aykırı fiil, borçlar hukuku
bağlamında tazminat sorumluluğu gerektiren haksız fiilin unsurlarından biridir.
Ceza hukuku bağlamında ise suçun unsurlarından biri hukuka aykırılık
olmaktadır. Bu itibarla hukuka aykırı filler, diğer gerekli unsurları da
taşıdığı takdirde, ceza hukukunda suç, borçlar hukukunda ise haksız fiil teşkil
edebilmektedir. Ancak fiili hukuka uygun kılan nedenlerin varlığı halinde, kişi
bundan sorumlu tutulmamaktadır. Hukuka uygunluk nedenleri ise hukuk düzeninin
bütününden kaynaklanabilmektedir. Öte yandan, hukuka aykırı fiil işleyen kişilerin
kusuru da sorumluluk bağlamında önem arz etmektedir.

    Haksız fiil ve/veya suç teşkil eden
fiili işleyen kişinin ceza ve hukuk mahkemeleri aracılığıyla sorumluluğuna
gidildiği hallerde ceza mahkemesinin vermiş olduğu kararın hukuk mahkemesine
etkisi konusunda Türk Borçlar Kanunu’nun 74. maddesi gündeme gelmektedir.  Bu çalışmada, bir fiile ilişkin olarak ceza
mahkemesinin vermiş olduğu kararın hukuk mahkemesine ne şekilde etki edeceği
meşru savunma ve zorunluluk hâlleri özelinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Meşru Savunma, Zorunluluk Hâli, Ceza Mahkemesi, Hukuk Mahkemesi, Sorumluluk

EFFECTS OF CRIMINAL COURTS’ DECISIONS ON SELF-DEFENSE AND NECESSITY ON CIVIL COURTS’ DECISIONS

Öz

    Individuals
are liable from their unlawful acts. Within the scope of law of obligation, unlawful
act is one of the elements of tort that requires compensation. Unlawfulness is,
also, one of the elements of crime within the scope of penal law. Because of
that, unlawful acts may constitute crime in penal law and  tort in law of obligations. However, individuals are not  liable from their acts in the presence of the
justification. On the other hand, fault is also a key element for the liability
of individuals who contradicts against law.

    Article 74 of Turkish Code of
Obligations will be applied in the case 
criminal court decisions  affect
civil court decisions when the individual whose act constitutes tort and/or
crime . In this article, how criminal courts decision about an act, affects
civil courts decision will be discussed especially in the scope of self-defense
and necessity.

Anahtar Kelimeler

Self-defense, Necessity, Criminal Court, Civil Court, Liability

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş Ve Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara
• APAYDIN, Cengiz. (2016). Meşru Savunma,1. Baskı, İstanbul
• ARTUK, M. Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yenilenmiş Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, Ankara
• ATALI, Murat. (2017). Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, (Editörler: PEKCANITEZ, Hakan/ÖZEKES, Muhammet/AKKAN, Mine/KORKMAZ, Hülya Taş), Cilt: III, 15. Bası, İstanbul
• DEMİRBAŞ, Timur. (2014). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş 10. Baskı, Ankara
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir. (1994). Nazarî Ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım, Cilt: II, Yeniden Gözden Geçirilmiş 10. Bası, İstanbul
• EREN, Fikret. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Ankara
• KAPANCI, Kadir Berk. (2016). “Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi (TBK m. 74)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:7, Sayı:1, Yıl: 2016, s. 511-552
• KILIÇOĞLU, Ahmet. (2013). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeni Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Genişletilmiş 20. Bası, Ankara
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan. (2017). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 10. Baskı, Ankara, 2017
• KURU, Baki/ ARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder. (2014). Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 25. Baskı, Ankara
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6098 sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu’na Göre Güncellenip Genişletilmiş 13. Bası, Cilt: II, İstanbul
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker. (2016). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Ankara
• ÖZBEK, Veli Özer/ DOĞAN, Koray. (2007). “Zorunluluk Halinin (TCK m. 25/2) Hukuki Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, s. 195-222
• ÖZGENÇ, İzzet. (2018). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 14. Bası, Ankara
• ÖZGENÇ, İzzet. (2005). Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), 2. Bası, Ankara
• SOYASLAN, Doğan. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncelleştirilmiş 7. Baskı, Ankara
• TOROSLU, Nevzat. (2010). Ceza Hukuku Genel Kısım, 15. Baskı, Ankara, 2010