Bankanın Mevduat Hesabı Üzerinde Takas veya Mahsup Yetkisi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 468 - 493, 22.12.2021

Seda Baş

Öz

Bankacılık işlemlerinin temelini oluşturan mevduat hesabındaki para, gelişen teknolojiyle birlikte, çok çeşitli işlemlere konu olabilmektedir. Mevduat sahipleri artık bankaya gitmeden faturalarını ödeyebilmekte, kredi kartı borcu ya da kredi borcu gibi bankaya olan yükümlülüklerini yerine getirebilmektedir. Bunun yanı sıra, bankanın mevduat hesabı dolayısıyla sahip olduğu ve mevduat sahibinden tahsil etmesi gereken birtakım kalemler de bulunmaktadır. Bankanın mevduat üzerinden gerçekleştirdiği bu tahsilat işlemlerinin hukuken takas ya da mahsup niteliğine sahip olduğu söylenebilir. Takas ve mahsup kavramları arasında çok önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu sebeple bu kavramların birbirleri yerine kullanılmaması gerekir.
4389 sayılı Bankalar Kanunu’nda bankanın takas yetkisi kanunda düzenlenmemişken, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu m. 61 hükmü takasa ilişkin genel hükümlere yaptığı atıfla, kanundan doğan bir takas yetkisinin mevcut olduğunu açıkça düzenlemektedir. Ancak, taraflar arasında yapılan mevduat sözleşmesine, takasla ilgili genel hükümlerde düzenlenen hususların aksine hükümler konulması da mümkündür. Mahsup yetkisi ise bankanın müşteriyle yaptığı mevduat sözleşmesiyle tanınabilir. Sözleşmede bankanın mahsup yetkisi olduğu yönünde bir hüküm mevcut değilse, bankanın yaptığı mahsup hukuken haksız bir mahsup niteliğini haizdir.

Anahtar Kelimeler

mevduat, takas, mahsup, bankanın takas yetkisi, bankanın mahsup yetkisi

Kaynakça

• ARAL, Fahrettin. Türk Borçlar Hukukunda Takas, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2010.
• ARAL, Fahrettin/ AYRANCI, Hasan. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
• ATAMER, Yeşim M. “Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi – TKHK m. 6 ve TTK m. 55 f. 1, (f) ile Karşılaştırmalı Olarak”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2011, s. 9-73.
• AYAN, Mehmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• BECKER, Hermann. İsviçre Medeni Kanunu Şerhi, IV. Cilt, Borçlar Kanunu, Ankara Yarı Açık Cezaevi Matbaası, Ankara 1967.
• BİLGEN, Mahmut. Banka Hukukunda Sözleşmeler, Uyuşmazlıklar, Hukuki Sorumluluk, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
• BUCHER, Eugen. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 2. neubearbeitete und erweiterte Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 1988.
• BUZ, Vedat. “Takas Beyanının Geriye Etkisi Üzerine”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman Anısına Armağan, Beta Yayıncılık, İstanbul 2000, s. 229-255 (Takas).
• BUZ, Vedat. Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, Ankara 2005 (Yenilik Doğuran Haklar).
• ÇEKER, Mustafa. Hukuki Yönüyle Banka Mevduatı, Karahan Kitabevi, Adana 2004.
• ÇUHACI, Şemsettin. “Takas ve Mahsup Kavramları Üzerine Bir İnceleme”, Prof. Dr. Tahir Çağa’nın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 159-172.
• DEVELİOĞLU, Hüseyin Murat. Takas, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012.
• EDENFELD, Stephan. “Offene Fragen des Beitritts zur Dauerschuld”, JZ, Vol.:52, No.:21, 1992, s. 1034-1042.
• EREN, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
• GÜMÜŞ, Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt II, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• HATEMİ, Hüseyin/ GÖKYAYLA, Emre. Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012.
• HONSELL, Heinrich. Obligationenrecht, Helbing Lichtenhahn Verl., Basel 2014.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 19. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/ HATEMİ, Hüseyin/ SEROZAN, Rona/ ARPACI, Abdülkadir. Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.
• KOSTAKOĞLU, Cengiz. Bankalar Kanunu Şerhi, 5. Bası, Beta Yayıncılık, Ankara 2004.
• NOMER, Haluk. “Para Borcu Kavramı ve Para Borçlarının BK 118/I Anlamında Aynı Cinsten Kabul Edilip Birbirleriyle Takas Edilebilirliği Problemi”, İÜHFM, C.: LVII, S.: 1-2, Y.: 1999, s. 241-264 (Takas).
• NOMER, Haluk N. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 13. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013 (Genel Hükümler).
• OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
• ÖNDER, Fahrettin. “Banka Hukukunda Tasarruf Mevduatı Sözleşmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y.:2003, C.:8, S.:1, s. 91-102.
• ÖZEN, Burak. Kefalet Sözleşmesi, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• PEHLİVAN, Pınar/ YURTSEVER, Hatice. Türk Bankacılık Sektörü ve Mali Yükümlülükleri, Legal Yayıncılık, Ankara 2016.
• REİSOĞLU, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013 (Genel Hükümler).
• REİSOĞLU, Seza. Bankacılık Kanunu Şerhi, Cilt I – Genel Bölüm ve Madde 1-64, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2015 (Şerh).
• SCHWENZER, Ingeborg. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 6. Auflage, Stampfli Verlag, Bern 2012.
• TANDOĞAN, Haluk. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt I/2, 4. Tıpkı Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2008.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/ AKMAN, Sermet/ BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• TEKİNALP, Ünal. Ünal Tekinalp’in Banka Hukukunun Esasları, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009.
• TERCIER, Pierre/ PICHONNAZ, Pascal/ DEVELİOĞLU, H. Murat. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• TOPALOĞLU, Mustafa. “Banka Mevduatı Üzerinde Takas ve Hapis Hakkı”, Adana Barosu Bülteni, Y.:4, S.:11, (Mart-Nisan) 2004, s. 2.
• UYGUR, Turgut. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt I, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.
• YELMEN, Adem. Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• YILDIZ PORTAKAL, Seda. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borca Katılma, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• YILMAZ, Ejder. Hukuk Sözlüğü, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2005 (Sözlük).
• YILMAZ, Ejder. “Davada Takas ve Mahsup Talebi”, Makaleler (1973-2013) 2. Cilt, Yetkin Yayınları, Ankara 2014, s. 1829-1870 (Takas).
• YÜKSEL, Ali Sait. Bankacılık Hukuku ve İşletmesi, 7. Bası, Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.