ÇOKLU YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERE GÜNLÜK YAŞAM BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ: ANİMASYON DESTEKLİ PAKET PROGRAMIN ETKİLİLİĞİ

Yıl 2023, , 1431 - 1445, 25.09.2023

Onur Emre Kocaöz , Gülistan Yalçın , Yasin Günlü

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1269829

Öz

Bu araştırmada çoklu yetersizliği olan bir öğrenciye günlük yaşam becerilerinin öğretiminde animasyon destekli sunulan paket programın etkililiğinin test edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, orta güçlükte zihinsel yetersizliği ile bedensel yetersizliği olan 13 yaşında bir kız öğrenci ile katılımcının kaydının bulunduğu okul bünyesindeki uygulama evi/odasında gerçekleştirmiştir. Tek denekli deneysel desenlerden, davranışlar arası çoklu yoklama desenine göre planlanan çalışmada, deneğe sandviç yapma, çay demleme ve çay doldurma becerisinin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Toplam 2 ay süren öğretimler sonucunda, çoklu yetersizliği olan öğrencinin uygulanan animasyon destekli paket programla hedef becerileri öğrendiği görülmüştür. Ancak 7, 14 ve 21. günlerde toplanan izleme verilerinde ise farklılıkların olduğu gözlenmiştir. Katılımcının ilgili hedef davranışlarına ilişkin performans düzey verileri incelendiğinde, sandviç yapma becerisini 7, 14 ve 21. günlerde bağımsız bir şekilde gerçekleştirirken, çay demleme becerisinde 14 ve 21. günlerde ve çay doldurma beceri performansında ise 21. günde düşüş olduğu gözlenmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler alanyazında çerçevesinde tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Çoklu yetersizlik, Günlük yaşam becerileri, Animasyon

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

120K064

TEACHING DAILY LIFE SKILLS TO STUDENTS WITH MULTIPLE DISABILITY: THE EFFECTIVENESS OF THE ANIMATION SUPPORTED PACKAGE PROGRAM

Öz

Bu araştırmada çoklu yetersizliği olan bir öğrenciye günlük yaşam becerilerinin öğretiminde animasyon destekli sunulan paket programın etkililiğinin test edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, orta güçlükte zihinsel yetersizliği ile bedensel yetersizliği olan 13 yaşında bir kız öğrenci ile katılımcının kaydının bulunduğu okul bünyesindeki uygulama evi/odasında gerçekleştirmiştir. Tek denekli deneysel desenlerden, davranışlar arası çoklu yoklama desenine göre planlanan çalışmada, deneğe sandviç yapma, çay demleme ve çay doldurma becerisinin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Toplam 2 ay süren öğretimler sonucunda, çoklu yetersizliği olan öğrencinin uygulanan animasyon destekli paket programla hedef becerileri öğrendiği görülmüştür. Ancak 7, 14 ve 21. günlerde toplanan izleme verilerinde ise farklılıkların olduğu gözlenmiştir. Katılımcının ilgili hedef davranışlarına ilişkin performans düzey verileri incelendiğinde, sandviç yapma becerisini 7, 14 ve 21. günlerde bağımsız bir şekilde gerçekleştirirken, çay demleme becerisinde 14 ve 21. günlerde ve çay doldurma beceri performansında ise 21. günde düşüş olduğu gözlenmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler alanyazında çerçevesinde tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Multiple disabilities, Dailly life skills, Amimation

Proje Numarası

120K064

Kaynakça

• Aykut, C. (2012). Effectiveness and Efficiency of Constant-Time Delay and Most-to-Least Prompt Procedures in Teaching Daily Living Skills to Children with Intellectual Disabilities. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 366-373.
• Ayres, K., & Cihak, D. (2010). Computer- and video-based instruction of food-preparation skills: Acquisition, generalization, and maintenance. Intellectual and Developmental Disabilities, 48(3), 195–208. https://doi.org/10.1352/1944-7558-48.3.195.
• Baglama, B., Yucesoy, Y., & Yikmis, A. (2018). Using animation as a means of enhancing learning of İndividuals with special needs. TEM Journal, 7(3), 670-677. https://dx.doi.org/10.18421/TEM73-26
• Best, S., & Bigge, J. L. (2001). Multiple disabilities. In J. L. Bigge, S. J. Best & K.Wolff Heller (Eds.), Teaching individuals with physical, health or multiple disabilities (pp. 92-117). New Jersey: Merrill Prentice Hall
• Bridges, S. A., Robinson, O. P., Stewart, E. W., Kwon, D., & Mutua, K. (2020). Augmented reality: Teaching daily living skills to adults with intellectual disabilities. Journal of Special Education Technology, 35(1), 3-14.
• Burns, C. O., Lemon, J., Granpeesheh, D., & Dixon, D. R. (2019). Interventions for daily living skills in individuals with intellectual disability: A 50-year systematic review. Advances in Neurodevelopmental Disorders, 3, 235-245.
• Cagiltay, K., Cakir, H., Karasu, N., Islim, O. F., & Cicek, F. (2019). Use of educational technology in special education: Perceptions of teachers. Participatory Educational Research, 6(2), 189-205.
• Cakmak, S., & Cakmak, S. (2015). Teaching to intellectual disability individuals the shopping skill through ipad. European Journal of Educational Research, 4(4), 177-183. https://doi.org/10.12973/eu-jer.4.4.177
• Çankaya, S. (2013). Zihin engellilere özbakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde ailelere yönelik beceri öğretimi yazılımının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Cannella-Malone, H. I., Fleming, C., Chung, Y. C., Wheeler, G. M., Basbagill, A. R., & Singh, A. H. (2011). Teaching daily living skills to seven individuals with severe intellectual disabilities: A comparison of video prompting to video modeling. Journal of Positive Behavior Interventions, 13(3), 144-153.
• Chan, J. M., Lambdin, L., Graham, K., Fragale, C., & Davis, T. (2014). A picture-based activity schedule intervention to teach adults with mild intellectual disability to use an iPad during a leisure activity. Journal of Behavioral Education, 23(2), 247-257.
• Coşkun Başar, M. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin bilgi veren metinleri anlamalarında metin yapısına dayalı strateji ile çok ögeli bilişsel stratejinin etkililiklerinin karşılaştırılması. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Courduff, J., Szapkiw, A. & Wendt, J. L. (2016). Grounded in what works: Exemplary practice in special education teachers’ technology integration. Journal of Special Education Technology, 31(1), 26- 38.
• Çokcoşkun, Y. & Karahoca, D. (2019). Engelli bireylerin meslek eğitimi için bir model önerisi. Electronic Turkish Studies, 14(1), 150-163.
• Eldeniz Çetin, M., & Çay, E. (2021). Teaching puzzle-solving skills to students with multiple disabilities via a tablet computer. Egitim ve Bilim, 46(205), 85-98.
• Eldeniz-Çetin, M., Çay, E., & Bozak, B. (2020). Single-subject researchs on individuals with multiple disabilities: Systematic review. Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education, 21(2), 357-381. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.521556
• Eliçin, Ö. & Kaya, A. (2016). Zihinsel yetersizliği olan yetişkin bireylere doğrudan öğretim yöntemi ile tablet bilgisayarda oyun oynama becerisinin kazandırılması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 33(2), 1-19.
• Erin, J. N., & Spungin, S. J. (2004). When you have a visually impaired student with multiple disabilities in your classroom. New York: AFB.
• Fujisawa, K., Inoue, T., Yamana, Y. & Hayashi, H. (2011). The effect of animation on learning action symbols by individuals with intellectual disabilities. Augmentative and Alternative Communication, 27(1), 53-60.
• Gast, D. L. (2010). Single subject research methodology in behavioral sciences. New York, NY: Routledge.
• Gast, D. L., & Ledford, J. (2010). Multiple baseline and multiple probe designs. In D. L. Gast (Ed.), Single subject research methodology in behavioral sciences (pp. 276–328). New York, NY: Routledge.
• Gecal, I. & Eldeniz-Cetin, M. (2018). Zihinsel yetersizligi olan öğrencilere eldesiz toplama isleminin ogretiminde tablet bilgisayar araciligi ile sunulan animasyon programinin etkililigi. Education Sciences, 13(1), 75-89.
• Gentry, T., Wallace, J., Kvarfordt, C., & Bodisch Lynch, K. (2010). Personal digital assistants as cognitive aids for high school students with autism: Results of a community-based trial. Journal of Vocational Rehabilitation, 32(2), 101–107. http://dx.doi.org/10.3233/JVR2010-0499
• Grynszpan, O., Weiss, P. L., Perez-Diaz, F. & Gal, E. (2014). Innovative technology-based interventions for autism spectrum disorders: A meta-analysis. Autism, 18(4), 346-361.
• Günlü, Y. & Çakmak, S. (2023). Effectiveness of father education programs in improving personal care skills in individuals with autism spectrum disorder, E-International Journal of Educational Research, 14 (4), 67-89. DOI: https://doi.org/10.19160/e-ijer.1263636
• Karal, Y., Taşdemir, D. & Öngöz, S. (2023). Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitiminde Bir Öğrenme Materyali Olarak Robotlar. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1) , 170-183.
• Kaya, F., & Yucesoy-Ozkan, S. (2022). Self-directed video prompting with and without voice-over narration in teaching daily living skills to students with autism spectrum disorder. Education and Treatment of Children, 45(1), 1-15.
• Kellems, R. O., Charlton, C., Kversøy, K. S., & Győri, M. (2020). Exploring the use of virtual characters (avatars), live animation, and augmented reality to teach social skills to individuals with autism. Multimodal Technologies and Interaction, 4(3), 48. https://doi.org/10.3390/mti4030048
• Lopez, A. F., Fortiz, M. J. R., & Garcia, M. N. (2009). Designing and supporting cooperative and ubiquitous learning systems for people with special needs. In R. Meersman, P. Herrero, & T. Dillon (Eds.), On the Move to Meaningful Internet Systems: OTM 2009 Workshops, LNCS 5872 (pp. 423-432). Springer
• Maor, D., Currie, J. & Drewry, R. (2011) The effectiveness of assistive technologies for children with special needs: a review of research-based studies. European Journal of Special Needs Education, 26(3), 283-298.
• Montoya-Rodríguez, M. M., de Souza Franco, V., Tomás Llerena, C., Molina Cobos, F. J., Pizzarossa, S., García, A. C., & Martínez-Valderrey, V. (2022). Virtual reality and augmented reality as strategies for teaching social skills to individuals with intellectual disability: A systematic review. Journal of Intellectual Disabilities, 17446295221089147.
• Okyar, S., & Çakmak, S. (2019). Yetişkin görme engellilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucu ile yapılan öğretimin etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(2), 209-236.
• Özkaya, M., & Şahin, S. (2022). Özel gereksinimli bireylerin eğitiminde hareket tabanlı teknolojilerin kullanımı: sistematik alanyazın taraması ve bibliyometrik analiz. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 245-265. doi: 10.38122/ased.62.9
• Pérez-Fuster, P., Sevilla, J., & Herrera, G. (2019). Enhancing daily living skills in four adults with autism spectrum disorder through an embodied digital technology-mediated intervention. Research in Autism Spectrum Disorders, 58, 54-67.
• Park, J., Bouck, E., & Duenas, A. (2019). The effect of video modeling and video prompting interventions on individuals with intellectual disability: A systematic literature review. Journal of Special Education Technology, 34(1), 3-16
• Rasmussen, M. U., & Tekinarslan, İ. Ç. (2017). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere yemek masası hazırlama becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Education Sciences, 12(4), 147-162.
• Shaaban, T. S., & Mohamed, A. M. (2023). Exploring the effectiveness of augmented reality technology on reading comprehension skills among early childhood pupils with learning disabilities. Journal of Computers in Education, 1-22.
• Silberman, R.K., Bruce, S.M., & Nelson, C. (2004). Children with sensory impairments. In F. P. Orelove, D. Sobsey & R. K. Silberman (Eds.), Educating children with multiple disabilities: A collabortive approach. (Fourth Edtion). (pp.425-528). Baltimore: Paul Brookes.
• Syriopoulou-Delli, C. K., & Gkiolnta, E. (2022). Review of assistive technology in the training of children with autism spectrum disorders. International Journal of Developmental Disabilities, 68(2), 73-85.
• Şafak, P. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan çocukların eğitimi. Ankara: Vize.
• Şafak, P. (2018). Ağır ve çoklu yetersizliği olan çocukların eğitimleri ve bağımsızlığa ulaşması için desteklenmesi. Ankara: Vize.
• Smith, E., Sumner, P., Hedge, C., & Powell, G. (2023). Smart-speaker technology and intellectual disabilities: agency and wellbeing. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 18(4), 432-442.
• Stierle, J., Ryan, J. B., Katsiyannis, A., Mims, P., Carlson, A., & Allen, A. (2023). Using smart phone technology to improve daily living skills for individuals with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 36(5), 1169–1178. https://doi.org/10. 1111/jar.13139
• Terzioğlu, N. K., Akbıyık, M., & Yıkmış, A. (2023). Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Fen Öğretiminde Artırılmış Gerçeklik Teknolojisinin Kullanımı: Özel Eğitim Öğretmenlerinin Görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13(1), 93-104.
• Takacs, B. (2005). Special education and rehabilitation: Teaching and healing with interactive graphics. IEEE Computer Graphics and Applications, 25(5), 40-48.
• Uyar, D. (2016). Çoklu yetersizlikten etkilenmiş göremeyen çocukların jest yoluyla iletişim becerileri ile yetişkinlerin çocuklara yönelik etkileşim davranışlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
• Varol, N. (2011). Beceri Öğretimi ve Öz bakım Becerilerinin Kazandırılması. (5. Baskı) Ankara: Kök Yayıncılık.
• Yaman, F., Dönmez, O., Avcı, E., & Yurdakul, I. K. (2016). İşitme engelli öğrencilerin okuma-yazma eğitiminde mobil uygulama kullanımı. Eğitim ve Bilim, 41(188).
• Yeni, S., Cagiltay, K., & Karasu, N. (2020). Usability investigation of an educational mobile application for individuals with intellectual disabilities. Universal Access in the Information Society, 19(3), 619-632. https://doi.org/10.1007/s10209-019-00655-0
• Westling, D. L., & Fox, L. (2009). Teaching students with severe disabilities (4th ed.). Columbus, OH: Pearson/ Merrill/Prentice-Hall Publishers.