RESTORATİON ERRORS MADE İN THE DECORATİONS OF THE TAŞKINPAŞA COMPLEX

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 870 - 884, 15.07.2022

Alper Altın

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1064923

Öz

ABSTRACT
The complex is located within the borders of Urgup District of Nevşehir Province. The current name of the settlement is Taşkınpaşa also known as Damsa in sources. Although the exact construction date of the complex built by Emir Taşhun is not known, however, it is stated in historical sources that it was built in the 14th century. Ornaments, which are a complementary element of architectural structures, present an integrity with the buildings. For this reason, we need to protect not only our buildings but also the decoration program on them, keep them alive and transfer them to future generations. The restorations made for this purpose have carried our architectural works to the future. It can be stated that in a considerable number of restoration implementations, the works look like their old state rather than carrying them to the future. Similar errors have encountered in the restoration of mosque and hanigah that have been made recently. In our study, only the faulty restored decorations in the complex will be examined. Where these mistakes were made will be examined in the presence of drawings and photographs, and the original state of decorations will be revealed with old photographs.

Anahtar Kelimeler

Eratna Dynasty, Architecture, Decoration, Restoration, Portal.

TAŞKINPAŞA KÜLLİYESİ'NİN SÜSLEMELERİNDE YAPILAN RESTORASYON HATALARI

Öz

Külliye, Nevşehir ili Ürgüp İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Kaynaklarda Damsa olarak bilinen yerleşimin bugünkü adı Taşkınpaşa’dır. Emir Taşhun tarafından yaptırılan külliyenin kesin inşa tarihi bilinmese de tarihi kaynakların bize verdiği bilgiye göre 14. yüzyılda yapıldığı belirtilmektedir. Mimari yapıların tamamlayıcı unsuru olan süslemeler yapılarla bir bütünlük arz etmektedir. Bundan dolayı sadece yapılarımızı değil üzerindeki süsleme programını da korumamız, yaşatmamız ve gelecek kuşaklara aktarmamız gerekmektedir. Bu amaçla yapılan restorasyonlar eserlerimizi geleceğe taşımaktadır. Hatırı sayılır sayıda restorasyon uygulamasında eserlerin geleceğe taşımaktan çok eski halini arattığı belirtilebilir. Günümüze yakın tarihlerde yapılan cami ve hanigahın restorasyonunda da benzer hatalarla karşılaşılmaktadır. Çalışmamızda sadece külliye bünyesindeki hatalı restore edilen süslemeler irdelenecektir. Bu hataların nerede yapıldığı çizimler ve fotoğraflar eşliğinde incelenecek, eski fotoğraflarla özgün halinin nasıl olduğu ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eratna Beyliği, Mimari, Süsleme, Restorasyon, Taçkapı.

Kaynakça

• Alanyurt, U. (2009). Türkiye’de Koruma ve Onarım Üzerine Analiz. Masrop, 9, 19-55.
• Alsaç, E. (1992). Türkiye’de Restorasyon.
• Altın, A. (2019a). 12-14. Yüzyıl Türk-İslam Mimarisi ile Gotik Mimarisindeki Figürlü Yağmur Olukları Üzerine Bir Karşılaştırma Denemesi. Art-Sanat Dergisi, 12, 19-56.
• Altın, A. (2019b). Eratna Beyliği Mimarisinde Figürlü Süsleme. Yaşar Erdemir’e Armağan: Sanat Tarihi Yazıları içinde (ss. 177-213).
• Altın, A. (2019c). Taşkın Paşa (Damsa) Külliyesi İçerisinde Yer Alan Hızır Bey Türbesindeki Sandukalar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 45, 383-408.
• Altın, A. (2020). Anadolu Selçuklu Mimarisi’ndeki Geometrik Süslemelerde Restorasyon Hataları.
• Altın, A. (2021). Malazgirt’ten Sonra Anadolu’da Mimari Dönüşüm ve Değişim. 950. yılında Malazgirt Zaferi ve Sultan Alp Arslan içinde (ss. 438-454).
• Altın, A. (2022). Eratna Beyliği Taçkapılarında Geometrik Süsleme. XVIII. Türk Tarih Kongresi 1-5 Ekim 20187Ankara Kongreye Sunulan Bildiriler, I içinde (ss. 529-565).
• Anonim (2009). Tarihi Çevrenin Tarihi Osmanlıdan Günümüze Tarihi Çevre: Tavırlar-Düzenlemeler. Dosya, 14(1), 16-19.
• Arseven, C. E. (1983). Sanatca Tamir. Sanat Ansiklopedisi, 4, 1758-1759.
• Arslan, M. (2017). Anadolu’da Selçuklu Çağı Cami ve Mescit Mimarisi (Plan-Mimari-Süsleme) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Bayburtluoğlu, Z. (1977). Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni. Vakıflar Dergisi, 11, 67-106.
• Cirtil, S. (2001). Eratna Beyliği Mimarisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Çal, H. (1990). Türkiye’de Cumhuriyet Devri Taşınmaz Eski Eser Tahribatı ve Sebepleri. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 34(1-2), 353-378.
• Çayırdağ, M. (1998). Kayseri’de XIV. ve XV. Yüzyıllarda İki Emir Ailesi Emir Zahireddin Mahmud ve Emir Şeyh Çelebi. Vakıflar Dergisi, 27, 133-160.
• Çayırdağ, M. (2020). Belediye Başkanımız Bir Mehmet Çalık Vardı. Kayseri Şehir Kültür Sanat Dergisi, 35, 68-73.
• Denknalbant, A. (2011). Taşkın Paşa Külliyesi. DİA, 40, 149-151.
• Dülgerler, O. N. (2006). Karamanoğulları Dönemi Mimarisi.
• Eravşar, O. (1993), Ürgüp ve Çevresindeki Türk-İslam Yapıları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Erder, C. (1977). Venedik Tüzüğü Tarihi Bir Anıt Gibi Korunmalıdır. O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3(2), 167-190.
• Ersöz Uzar N. S. (2016). The Taşkın Paşa Mosque in the Damsa Village of Ürgüp, IX. Uluslararası Türk Kültürü ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/Sanat Etkinlikleri içinde (ss. 375-382).
• Göde, K. (1995). Eretnaoğulları. DİA, 11, 295-296.
• Göde, K. (2000). Eratnalılar (1327-1381).
• Hasol, D. (1998). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü.
• İbn-i Haldun (2009). Mukaddime. II, (S. Uludağ, Çev.).
• Madran, E. (2009). Tarihi Çevrenin Tarihi Osmanlıdan Günümüze Tarihi Çevre: Tavırlar-Düzenlemeler. Dosya, 14(1), 6-15.
• Mercangöz, Z. (1993). Korumaya Çalışılırken Tahrip Edilen Eserler-II. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 369, 339-343.
• Mercangöz, Z. (ty). Eski eserleri koruyalım derken tahrip mi ediyoruz. 1-7.
• Oral, M. Z. (1962). Anadolu’da Sanat Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri. Vakıflar Dergisi, 5, 23-78.
• Önder, M. (1993). Son Yüzyıl İçerisinde Konya’da Yıktırılan Selçuklu Eserleri, Prof. Dr. Yılmaz Önge Armağanı içinde (ss. 169-178).
• Tuna, B. & Yapıcı, M. (2004). 50 Yıla Tanıklık: Aydın Boysan’la Bir Kahve İçimi Sohbet. Mimarlık Dergisi, 320, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=38&RecID=833
• Uykur, R. (2003). Ürgüp Damsa Köyü Taşkınpaşa Külliyesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Uzar, N. S. (2007). Nevşehir Ürgüp İlçesinin Damsa Köyü Taşkın Paşa Medresesi. Vakıflar Dergisi, 30, 251-270.
• Ürer, H. (2006). Tarihi Eser Resterozyonu, Sanat Tarihi Dergisi, 15(2), 129-136.