ÇALIŞANLARIN ELEKTRONİK İZLEMEYE İLİŞKİN ALGILARININ PERFORMANSLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE İŞ STRESİNİN DÜZENLEYİCİ ROLÜ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1078 - 1093, 15.07.2022

Korhan Karacaoğlu Hasan Eroğlu

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1095803

Öz

Örgütlerde giderek yaygınlaşan bir uygulama olan elektronik izleme, yıllar içinde işin üstler tarafından doğrudan denetlenmesi, çalışanların iş yaşamları hakkında kayıt ve dosyaların tutulması, zaman çizelgelerinin ve çalışma programlarının kullanımı gibi farklı biçimler almıştır. Günümüzde modern organizasyonlar, iş ve çalışan performansını izlemek için bilgi teknolojilerinin kullanımı ile çalışanları izlemek amacıyla bilgi ve iletişim teknolojilerine dayalı izleme mekanizmaları işletmektedir. Toplu olarak elektronik izleme veya e-izleme olarak bilinen bu izleme biçimlerinin, diğer izleme biçimlerinden daha etkili ve daha ucuz olduğu da bir başka gerçektir. Elektronik izleme çalışanların performanslarına olumlu ve olumsuz olmak üzere farklı şekillerde yansımaktadır. Bu çalışmanın amacı, çalışanların elektronik izlemeye ilişkin algılarının, performansları üzerindeki etkisinde iş stresinin düzenleyici rolünü ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemini, Nevşehir ilinde faaliyet gösteren bir imalat sanayi işletmesinin çalışanları oluşturmaktadır (n=174). Bu çalışmada veriler; Oz ve arkadaşlarının (1999), elektronik izleme ölçeği, Goodman ve Syyantek’in (1999) görev performansı ölçeği, Jahawar ve Carr’ın (2007) bağlamsal performans ölçeği ve Cohen ve arkadaşlarının (1983) iş stresi ölçeğini içeren bir anket yardımıyla toplanmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde, araştırmanın değişkenlerinden hareketle geliştirilen düzenleyicilik modeli, SPSS PROCESS makrosu yardımıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre; elektronik izlemenin görev performansı ve bağlamsal performans üzerinde negatif yönlü bir etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte, çalışanların elektronik izleme algılarının gerek görev performansı ve gerekse bağlamsal performansları üzerindeki etkisinde iş stresinin düzenleyici bir rol oynadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik İzleme, Çalışan Performansı, İş Stresi

Kaynakça

• Abraham, M. & Niessen, C. & Schnabel, C. & Lorek, K. & Grimm, V. & Möslein, K. & Wrede, M. (2019). Electronic monitoring at work: the role of attitudes, functions, and perceived control for the acceptance of tracking technologies. Human resource management journal 29(1), 657–675.
• Aiello, J. R., & Svec, C. M. (1993). Computer monitoring and work performance: Extending the social facilitation framework to electronic presence. Journal of Applied Social Psychology, 23, 537-548.
• Aiello, J. R., & Kolb, K. J. (1995). Electronic performance monitoring and social context: Impact on productivity and stress. Journal of Applied Psychology, 80, 3, 339–353. https://doi.org/10.1037/0021-9010.80.3.339
• Alder, G.S. & Tompkins, P.K. (1997). Electronic Performance Monitoring: An Organizational Justice and Concertive Control Perspective, Management Communication Quarterly, 10(3), 259-288.
• Backhaus, N. (2019). Context sensitive technologies and electronic employee monitoring: A meta-analytic review. In R. Chatila & E. Yoshida (Eds.), 2019 IEEE/SICE international symposium on system integration (SII) (pp. 548–553). Sorbonne Université. https://doi.org/10.1109/SII.2019.8700354
• Becker, T. E., & Marique, G. (2014). Observer effects without demand characteristics: An inductive investigation of video monitoring and performance. Journal of Business and Psychology, 29(4), 541–553. https://doi.org/10.1007/s10869-013-9338-1
• Cascio, W. F., & Montealegre, R. (2016). How technology is changing work and organizations. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 3(1), 349–375. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-041015-062352
• Fornell C, & Larcker DF (1981) Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research 18(1): 39-50.