DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRASIN ÖĞRETİMİNDE SOSYAL BİLGİLER DERSİNİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: İhtisaslaşma, 177 - 199, 06.10.2023

İlyas Kara , Ahmet Tokmak

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1312336

Cited By: 2

Öz

Doğal ve kültürel mirasın öğretiminde Sosyal Bilgiler dersinin yeri ve önemini incelemeyi amaçlayan bu araştırma nitel bir çalışma olup doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında günümüzde uygulanmakta olan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarından yararlanılmıştır. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programından ve ders kitaplarından elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında doğal ve kültürel mirasın öğretimine ve korunmasına yönelik öğelere yer verildiği, öğretim programında yer alan 131 kazanımdan 28’inin doğal ve kültürel mirasla ilişkili olduğu görülmüştür. Sosyal Bilgiler ders kitaplarında doğal ve kültürel mirasa yönelik yazılı ve görsel öğelere yer verildiği, ders kitaplarının Türkiye’deki doğal, kültürel, tarihi ve turistik öğeleri tanıtıcı nitelikte olduğu ancak buna karşılık turizm konusuna öğretim programı ve ders kitaplarında yeterince yer verilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Ders kitaplarında yer alan doğal ve kültürel mirasla ilgili yazılı ve görsel öğelerin daha çok Türkiye’deki doğal ve kültürel mirasla ilişkili olup dünyanın farklı yerlerindeki doğal ve kültürel miras öğelerine yeterince yer verilmediği görülmüştür. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğretim programı ve ders kitaplarında turizm konusu daha fazla ele alınması, ders kitaplarında dünyanın değişik yerlerinde bulunan doğal ve kültürel miras öğelerine daha sık yer verilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Doğal Miras ve Kültürel Miras, Turizm, Sosyal Bilgiler, Öğretim Programı, Ders Kitabı

THE PLACE AND IMPORTANCE OF SOCIAL SCIENCES COURSE IN TEACHING NATURAL AND CULTURAL HERITAGE

Öz

This research, which aims to examine the place and importance of Social Studies course in teaching natural and cultural heritage, is a qualitative study and document analysis method was used. The current Social Studies Curriculum and Social Studies textbooks were used to collect the data. The data obtained from the Social Studies Curriculum and textbooks were analysed using descriptive analysis technique. As a result of the research, it was seen that the Social Studies Curriculum includes elements related to the teaching and protection of natural and cultural heritage, and 28 of the 131 objectives in the curriculum are related to natural and cultural heritage. It was concluded that Social Studies textbooks include written and visual elements related to natural and cultural heritage, textbooks introduce natural, cultural, historical and touristic elements in Turkey, but the subject of tourism is not sufficiently included in the curriculum and textbooks. It has been observed that the written and visual elements related to natural and cultural heritage in the textbooks are mostly related to the natural and cultural heritage in Turkey and the natural and cultural heritage elements in different parts of the world are not sufficiently included. Tourism can be discussed more in the curriculum and textbooks. Natural and cultural heritage items in different parts of the world can be included more frequently in the textbooks.

Anahtar Kelimeler

Natural Heritage and Cultural Heritage, Tourism, Social Studies, Teaching Programme, Textbook

Kaynakça

• Achille, C. & Fiorillo, F. (2022). Teaching and learning of cultural heritage: Engaging education, professional training, and experimental activities. Heritage, 5(3),2565-2593. https://doi.org/10.3390/heritage5030134
• Akpınar, E. (2007). Türkiye’nin Dünya Mirası Listesi'ndeki yeri ve yeni bir aday önerisi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 81-106.
• Avcı, M. (2014). Sosyal bilgiler dersinde kültürel miras eğitimine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Avcı, M. & Memişoğlu, H. (2016). Kültürel miras eğitimine ilişkin sosyal bilgileröğretmenlerinin görüşleri. İlköğretim Online, 15(1), 104-124. https://doi.org/10.17051/io.2016.58630
• Avcıkurt, C. (2015). Turizm sosyolojisi genel ve yapısal yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Batmaz, O. & Yurtbakan, E. (2023). İlkokul Türkçe, hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarının kültürel miras unsurları açısından incelenmesi. TEBD, 21(1), 1-21. https://doi.org/10.37217/tebd.1115153
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203.
• Demirezen, S. & Aktaş, G. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 413-434. https://doi.org/10.35675/befdergi.699782
• Dere, İ. (2021). Kültürel mirasi belgeleyerek öğrenme: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarinin saha tecrübeleri. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 43, 108-121. https://doi.org/10.32003/igge.779915
• Forster, N. (1994). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Ed.) içinde, Qualitative Methods in Organizational Research, a Practical Guide (s. 147-166). SAGE publication.
• Gökalp, Z. (1997). Türkçülüğün esasları. İstanbul: İnkîlap Kitabevi.
• Güneş, A.M. (2011). Dünya Mirası Sözleşmesi'ne kısa bir bakış. İstanbul Barosu Dergisi, 85(6): 141-158.
• Gürel, D. & Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6(2), 22-40.
• Haydaroğlu, İ. (2003). Osmanlı saray mutfağından notlar. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22(34), 1-9.
• Hebdige, D. (2004). Altkültür ‘Tarzın Anlamı”. (Çev. Sinan Nişancı). İstanbul: Babil Yayınları.
• Hüngür, S. C. (2022). Sosyal bilgiler dersinde öğretim materyallerinin somut olmayan kültürel miras eğitiminde kullanımı [Yüksek lisans tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• İlhan, G., Şeker, M. & Kapıcı, H. (2015). Sosyal bilgiler beşinci sınıf ders kitaplarında turizm kavramının yeri. International Journal of Field Education, 1(1), 42-62.
• İnanlı, E. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre kültürel miras eğitiminde aileden yararlanma [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kaya, K. (2019). Yeni Sosyal Bilgiler programı ve ders kitaplarında turizm kavramı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 173-194.
• Kiper, A. U. T. & Kiper, T. (2006). Turizmin kültürel miras üzerine etkileri: Beypazarı/Ankara örneğinde yerel halkın farkındalığı. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(3), 305-314.
• Kongar, E. (1989). Kültür üzerine. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy Yıldırım, H. & Avcıkurt, C. (2018). Kültürel miras kavramına ilişkin algıların metafor analizi yoluyla incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 98-113.
• Kurtar, C. & Somuncu, M. (2013). Kentsel kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-47.
• Küpeli, E. (2019). Coğrafya dersi kapsamında doğal ve kültürel miras varlıklarımıza yapılan gezilerin ve gözlemlerin vatanseverlik değeri üzerine katkısı (Giresun ili örneği) [Yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6. ve 7. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler-6. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler-7. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler-5. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022). İlkokul Sosyal Bilgiler 4. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mustak, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği) [Yüksek lisans tezi, Ömer Halisdemir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum bilimlerinde kültür kavramı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 123-139.
• O’Leary, Z. (2017). The essential guide to doing your research project. SAGE Publications Inc.
• Özlem, D. (2000). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. İstanbul: İnkîlap.
• Polat, S. & Bekdemir, Ü. (2017). 4. sınıf sosyal bilgiler dersi kültür ve miras öğrenme alanındaki ders işleniş sürecinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1844-1860.
• Sağ. Ç. (2018). İlkokul sosyal bilgiler dersinde somut olmayan kültürel miras eğitimine yönelik etkinlik temelli bir eylem araştırması [Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Suvanto, M. (2002). Images of Japan and the Japanese: The representations of the Japanese culture in the popular literature targeted at the western world in the 1980s-1990s. University of Jyväskylä, Jyväskylä.
• Şakacı, B. K. (2015). Doğal ve kültürel mirasın hayati sorunu: istisnai evrensel değer (UNESCO Dünya Mirası Listesi). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 455-472.
• Torcu, D. (2013). UNESCO Türkiye Milli Komisyonu 4. Türksoy Üye Devletleri UNESCO Milli Komisyonları Toplantısı, 2. Kültürel ve Doğal Miras Semineri. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Uçar, M. (2014). İlköğretim düzeyinde kültür varlığı ve koruma konularındaki eğitimin etkinliği ve sivil toplum örgütlerinin eğitime katkısının değerlendirilmesi. Megaron, 9(2), 85-102.
• UNESCO (1982). Mexico city declaration on cultural policies. France: Paris.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. (2023). UNESCO dünya mirası listesi. Ankara: UNESCO Türkiye Millî Komisyonu.
• Ürün, Ş. (2016). Dünya kültürel ve doğal mirasın korunmasına dair sözleşme: doğal miras alanları başvuru, adaylık ve değerlendirme süreçleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu.
• World Heritage Centre. (2016). World heritage list. UNESCO: World Heritage Centre.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, D. & Çetin, T. (2022). Tarihsel süreçte sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında turizmin yeri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 926-939. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1096503
• Zhabykbayeva, D., Sanay, G., Bekish, A. Zhylkybekova, G. & Kasymbekov, Z. (2021). Teachers' views on the level of cultural heritage knowledge that can be improved through innovative technologies. World Journal on Educational Technology: Current Issues. 13(4), 1073-1087. https://doi.org/10.18844/wjet.v13i4.6311