Fen lisesi öğrencilerinin DKAB dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlerle incelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 37 - 55, 27.03.2025

Ali Gül

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1598080

Öz

Fen liseleri akademik olarak üstün başarısı olan öğrencilerin öğrenim gördüğü okul türüdür. Sayısal derslere ağırlık verilse de sözel alan derslere de alan açılmaktadır. Bunların arasında öğrencilerin dini bilgileri edinmelerinin yanı sıra dini, milli, manevi ve ahlaki değerleri kazanmalarını hedefleyen ve zorunlu dersler arasında bulunan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersleri de bulunmaktadır. Çalışmanın amacı fen alanında akademik başarısı yüksek olan bu öğrencilerin DKAB dersine yaklaşımlarını çeşitli değişkenlere göre farklılaşma durumunu tespit etmektir. Araştırmada nicel yöntem tercih edilmiş olup nicel verilere ulaşmak amacıyla Kişisel Bilgi Formu, DKAB Dersi Tutum Ölçeği ve Dini Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Bulguların analizinde SPSS 22 analiz programı kullanılmıştır. İleri analiz için ANOVA ve T-Test tercih edilmiştir. Ayrıca, dkab dersi tutumu ve dini tutum arasındaki ilişkiyi belirlemek korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin DKAB dersi tutum puanları sınıf düzeyine, anne tutumuna, hayata bağlayan en önemli şeye, anne babanın dindarlık düzeyine, öğrencinin dindarlık algısına, din eğitimi aldığı en etkili yere ve okulda aldığı din eğitimini yeterli bulma durumuna göre farklılaşmaktadır. Korelasyon analizi sonucunda, DKAB Dersi Tutum Düzeyi ile Dini Tutum Düzeyi arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Basit doğrusal regresyon analizi ise, DKAB dersine yönelik tutumun, dini tutumun anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, DKAB Dersi, DKAB Ders Tutumu, Dini Tutum, Fen Liseleri

Examination of science high school students' attitudes towards DKAB course wıth various variables

Öz

Science high schools are a type of school where students who excel academically receive education. Although numerical courses are emphasized, verbal courses are also offered. Among these are Religious Culture and Moral Knowledge (DKAB) courses that enable students to acquire religious knowledge as well as religious, national, spiritual and moral values. The aim of this study is to determine the approaches of these students who are gifted in the field of science to the Religious Culture and Moral Knowledge (DKAB) course with various variables. Quantitative method was preferred in the study and Personal Information Form, Attitude Scale for DKAB Lesson and Religious Attitude Scale were used to reach quantitative data. Spss 22 analysis program was used to analyze the findings. Anova analysis was applied to test significant differences between variables. In addition, regression analysis was performed to determine the correlation and prediction relationship between two independent variables. As a result of the research, students' attitudes towards DKAB course scores differed according to grade level, mother's attitude, the most important thing that binds them to life, parents' level of religiosity, student's perception of religiosity, the most effective place where they received religious education, and whether they found the religious education they received at school sufficient. As a result of the correlation analysis, it was determined that the relationship between the level of attitudes towards the DKAB course and the level of religious attitudes was statistically significant. Simple linear regression analysis revealed that the attitude towards the DKAB course was a significant predictor of religious attitude.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, DKAB Course, DKAB Course Attitude, Religious Attitude, Science High Schools

Kaynakça

• 1982 Anayasası Madde 24 (Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete 1982). https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/
• Akkutay, Ü. (1984). Enderun mektebi (Sayı 4). Gazi Üniversitesi Yayınları.
• Altaş, N. (2004). Öğrenci velilerinin ilköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerine karşı tutum düzeylerinin dini dutum düzeyleriyle İlişkisi (ön araştırma). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(1), 85-105.
• Altaş, N., & Köylü, M. (2017). Din eğitimi. Ensar Neşriyat.
• Aydın, M. Ş. (2008). Bir din eğitimi kurumu olarak Kur’an kursu (C. 56). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Aydın, M. Ş. (2019). Din eğitimi bilimi. Kimlik Yayınevi.
• Bağcı, H. F. (2023). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi (4-8. Sınıflar) öğretim programının yorumlayıcı din eğitimi yaklaşımı açısından değerlendirilmesi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 15, 105-126.
• Bayraktar, G. M. (2019). Öğrencilerin ahlaki olgunluk düzeyleri ve DKAB dersine yönelik tutumları (Rize ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baytemur, K. (2020). Lise gençliğinde Allah inancının gelişimi ve eğitiminde etkili olan faktörler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Bodur, H., & Korkmaz, S. (2017). İlahiyat öğrencilerinde sosyal medya kullanımı ve dindarlık ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 329-351.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Ceylan, T. (2023). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin öğretim materyallerini kullanım süreçlerinde iş birliği yapma durumları. Journal of the Near East Unıversıty Islamıc Research Center, 9(2), 177-196.
• Çakmak, A., & Ay, M. F. (2016). Ortaöğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi genel amaçlarına erişim düzey ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 14(31), 43-66.
• Çakmak, A., & Ecer, M. (2020). Seçmeli Kur’an-ı Kerim dersine yönelik motivasyon ölçeğinin (SKKMÖ) geliştirilmesi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 679-707. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.737811
• Çakmak, F. (2018). Öğrencilerin Lise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden beklentileri. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 1(1), 24-47.
• Çakmak, F. (2022). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerisine yönelik görüşleri. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 5(2), 69-89.
• Çelikkaya, H. (2014). Din eğitimi ihtiyacı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Demircioğlu, A., & Çelik, B. (2019). Yaygın din eğitiminin neliği. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1-2), 7-23.
• Erden, M. (2007). Eğitim bilimlerine giriş. Arkadaş.
• Ermisch, J., & Francesconi, M. (2000). The effect of parents’ employment on children’s educational attainment. IZA Discussion Papers.
• Eryılmaz, R. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerine yönelik tutumları. Internatıonal Peer-Revıewed Journal of Scıentıfıc Research, 34(1), 40-61.
• Ferşadoğlu, S. (2013). 15-18 yaş Lise öğrencisi kızların dinî tutum ve davranışları (Yalova örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Gül, A. (2021). Yurt dışındaki Türk gençliği (dini tutum, ahlak ve değer). Çizgi Yayınevi.
• Güleç, S. (2020). Lise öğrencilerinde anne baba tutumları ve başarı yönelimleri arasındaki ilişkide yetkinlik beklentilerinin aracı rolü. Humanistic Perspective, 2(2), 175-190.
• Gündoğdu, Y. B. (2015). Seçmeli din derslerini tercih eden öğrencilerin tercihlerini etkileyen faktörler: Ordu örneği. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15(2), 121-155.
• Güngör, A., & Akyürek, S. (2021). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin okul müdürlerince denetimine ilişkin tarafların görüşlerinin değerlendirilmesi (Kilis-Gaziantep örneği). Bilimname, XLIV(2021/1), 697-736.
• Haynes, J. (2013). Parental workload and its impact on children’s educational outcomes. Journal of Religious Education, 6/1, 45-56.
• Hicks, L., Smith, J., & Johnson, R. P. (2022). Impact of difficult dialogues on social justice attitudes during a multicultural psychology course. Journal of Family Studies, 1(28), 45-62.
• Hökelekli, H. (2013). Psikoloji, din ve eğitim yönüyle insani değerler. Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Höllinger, F. (2020). The impact of religiousness on attitudes towards religious others. Österreichische Zeitschrift für Soziologie, 45(2), 165-181. https://doi.org/10.1007/s11614-020-00400-5
• İpek, Y. (2016). Fen lisesi öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine ilişkin tutumları ve değer algıları (Diyarbakır ili örneği).
• İşcil, N. (1977). Örnekleme yöntemleri. İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
• Kandemir, S. (2024). Lise öğrencilerinde dinî tutum ve din dışı yönelim. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 24(1), 265-290.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasu, T. (2021). Din eğitiminde eleştirel düşünme ve öz eleştiri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 169-178.
• Kaya, M. (2001). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine karşı tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(12-13), 43-78.
• Kozan, N., & Keyifli, Ş. (2023). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ile tutumları arasındaki ilişki. Turkish Research Journal of Academic Social Science, 6(1), 76-90.
• Kömür, E. (2010). Osmanlı Devleti Enderun Mektebinde eğitim sistemi ve Türk Eğitim Sistemine etkileri: Enderun Mektebi. Nesil Matbacılık.
• Köse, A., & Döş, İ. (2015). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ile tutumları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 179(40), 1-15.
• Köylü, M., & Oruç, C. (2021). Çocukluk dönemi din eğitimine gelişimsel bir bakış açısı. Çocuk ve Medeniyet, 6(12), 27-46.
• Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3), 607-610.
• Meydan, H. (2013). Din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40, 219-243.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2012). 2012/37 Sayılı “Seçmeli Dersler” Konulu Genelge. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1609.pdf
• Ok, Ü. (2011). Dini tutum ölçeği: Ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 528-549.
• Oluğ, F. (2011). Erinlik dönemindeki öğrencilerde dini tutum ve davranışlar (Sakarya örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Özkan, F. (2018). Ailenin dini tutum ve davranışlarının çocuğun dini tutum ve davranışlarına etkisi: Diyarbakır örneği. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi, 7, 63-109.
• Petts, R. J. (2011). Is urban fathers’ Religion important for their children’s behavior? Review of religious research, 53(2), 183-206.
• Roof, W. C., & Hoge, D. R. (1980). Religious socialization and the family: A review of the literature. İçinde The Family and Religion: A Review of the Literature (ss. 1-25). New York: Academic Press.
• Selçuk, M. (1990). Çocuğun eğitiminde dini motifler (Sayı 50). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Suryani, A., & Muslim, A. B. (2024). Religious tolerance, intellectual humility, and democratic education. İçinde Embracing Diversity: Preparing Future Teachers to Foster Religious Tolerance (ss. 13-34). Springer.
• Toker, H. (2020). Fen lisesi öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi ile ilgili algıları (Sivas İli örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Türk, E. (2018). Fen lisesi öğrencileri üstün yetenekli mi? Üstün yeteneklilerin eğitiminde fen liselerinin önemi. Milli Eğitim Dergisi, 47(1), 437-444.
• Uçan, A. D. (2018). İslam din eğitimi için alternatif bir model: Eleştirel din eğitimi yaklaşımı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 59(1), 275-295.
• Uysal, V. (1996). Din psikoloji açısından dini tutum davranış ve şahsiyet özellikleri. İFAV Yayınları.
• Uzunpolat, Y. (2024). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Van İlahiyat Dergisi, 12(21), 54-71. https://doi.org/10.54893/vanid.1560017
• Voas, D., & Storm, I. (2021). National context, parental socialization, and the varying relationship between religious belief and practice. Journal for the Scientific Study of Religion, 60(1), 189-197.
• www.ogm.meb.gov.tr. (2024, Ağustos 10). https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_10/16180203_fenliseleri.pdf
• www.osym.gov.tr. (2024, Temmuz 20). https://www.osym.gov.tr/TR,29510/2024.html
• Yapıcı, A. (2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 6(1), 66-116.
• Yapıcı, A. (2012). Modernleşme-sekülerleşme sürecinde Türk gençliğinde dinî hayat: Meta-analitik bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 9(2), 1-37.
• Yazıbaşı, M. A. (2020). Çoğulcu toplum okullarında din eğitiminin birlikte yaşama kültürüne etkisi. Journal of Analytic Divinity, 4(2), 40-53.
• Yiğit, Y. (2021). Öğrencilerin dijital ortamlar üzerinden yapılan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerine yönelik tutumları (Sivas Zara İlçesi örneği). Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, 187-204.
• Yüksel, Z. (2020). Gençliğin anlam arayışına din eğitiminin katkısının incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 376-395.
• Zengin, M. (2013). Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 271-301.
• Zengin, M., Kaymakcan, R., & Arslan, Z. Ş. (2011). Türkiye’de okullarda din öğretimi. Dem Yayınları.