AHP ve ANP yöntemleri kullanılarak tehlikeli madde depo yeri seçimi: Kırıkkale ilinde bir uygulama

Yıl 2021, , 115 - 124, 15.01.2021

Nursena Oral , Rabia Yumuşak , Tamer Eren

https://doi.org/10.28948/ngumuh.744734

Cited By: 10

Öz

Depolar, ürünlerin muhafaza edildiği ve lojistik açıdan stratejik noktalara kurulması gereken yapılardır. Faaliyetlerine göre sınıflandırılan depo çeşitlerinden biri tehlikeli madde depolarıdır. Tehlikeli maddeler, yapıları itibari ile insan sağlığına, emniyetine ve doğal hayata zarar verme tehlikesi taşırlar. Bu tehlike göz önüne alındığında maddelerin uygun yerlerde muhafaza edilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada ise problemin öneminden hareketle tehlikeli madde için depo yeri seçimi yapılmıştır. Tehlikeli madde depo yeri seçimini etkileyen birçok kriter olması ve bu kriterlerin birbiri ile çelişmesi dolayısıyla çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılmıştır. Stratejik konumu itibari ile Kırıkkale ilindeki 4 bölge, 4 ana ve 9 alt kriter dikkate alınarak değerlendirilmiş, analitik hiyerarşi prosesi yöntemi ve analitik ağ prosesi yöntemleri ile uygun depo yerinin seçilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak tehlikeli maddelerin ikinci bölgede depolanması gerektiği kanaatine varılmıştır. Bu çalışmada ilk defa tehlikeli madde depo yeri seçimi probleminde analitik hiyerarşi prosesi ve analitik ağ prosesi çözüm karşılaştırması yapılmış olup literatüre katkı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tehlikeli madde, Depo yeri seçimi, ÇKKV yöntemleri, AHP yöntemi, ANP yöntemi

Selection of the warehouse location for hazardous materials using AHP and ANP methods: a case study in Kırıkkale

Öz

Warehouses are the structures where the goods are preserved and they need to be established in strategical points logistically. One of the warehouses which are classified according to their fields of activity is hazardous material warehouses. Hazardous materials are the substances that endanger the human health, the safety of people and the natural environment because of their structures. Considering these dangers, it is crucial that those materials are preserved under proper circumstances in appropriate places. In this study, a selection of a location for the warehouse of hazardous materials is made regarding the importance of the problem. Because there are several criteria that affect the selection of the warehouse location for hazardous materials and these criteria conflict with each other, methods of multi criteria decision-making are used in this study. Four places in the city of Kırıkkale are evaluated considering their strategical location. Selection of the appropriate location for the warehouse is aimed by taking the 4 main criteria and 9 sub-criteria into the consideration and by using the methods of analytic hierarchy and the analytic network processes. As a result, it is concluded that hazardous materials should be preserved in the second district. This study contributes to the literature as it compares the methods of analytic hierarchy and the analytic network processes for the selection of the warehouse location for hazardous materials for the first time.

Anahtar Kelimeler

Hazardous material, Warehouse location selection, Multi-criteria decision making methods, Analytical hierarchy process method, Analytical network processing method

Kaynakça

• [1] M. A. Badri, Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location-allocation problem. International Journal Of Production Economics, 62 (3), 237-248, 1999. https://doi.org/ 10. 1016/ S0925-5273(98)00249-7
• [2] Ö. Eroğlu, Ö. Bali and M. Ağdaş, Criteria evaluation model for third party logistics provider selection ın fuel transportation. In XI. Logistics and Supply Chain Congress, pp. 451-470, Kayseri, Türkiye, 2013.
• [3] D. S. Korkut, A. M. Doğan ve İ. Bekar, Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörlerin Düzce ili açısından değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 6 (1), 20-31, 2010.
• [4] T. Ustasüleyman ve S. Perçin, Analitik ağ süreci yaklaşımıyla kuruluş yeri seçimi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 37-55, 2007.
• [5] J. Korpela and M. Tuominen, A decision aid in warehouse site selection. International Journal Of Production Economics, 45 (1-3), 169- 180, 1996. https://doi.org/10.1016/0925-5273(95)00135-2
• [6] J. Hokkanen, R. Lahdelma and P. Salminen, A multiple criteria decision model for analyzing and choosing among different development patterns for the helsinki cargo harbor. Socio-Economic Planning Sciences, 33 (1), 1-23, 1999.
• [7] R. Lahdelma, R, P. Salminen and J. Hokkanen, Locating a waste treatment facility by using stochastic multicriteria acceptability analysis with ordinal criteria. European Journal of Operational Research, 142 (2), 345-356, 2002. https://doi.org/10.1016/S0377-2217 (01)00303-4
• [8] T. Demirel, N. Ç. Demirel and C. Kahraman, Multi-criteria warehouse location selection using choquet integral. Expert Systems with Applications, 37 (5), 3943-3952, 2010. https://doi.org/10.1016/ j.eswa .2009.11.022
• [9] T. Özcan, N. Çelebi and Ş. Esnaf, Comparative analysis of multi- criteria decision making methodologies and implementation of a warehouse location selection problem. Expert Systems with Applications, 38 (8), 9773-9779, 2011. https://doi.org/10.1016/ j.eswa. 2011.02.022
• [10] A. Aktepe ve S. Ersöz, AHP-VIKOR ve Moora yöntemlerinin depo yeri seçim probleminde uygulanması. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 25 (1- 2), 2- 15, 2014.
• [11] M. Erbaş, Ö. Bali ve T. Durğut, Tehlikeli madde depo yeri seçiminin coğrafi bilgi sistemleri açısından incelenmesi. 5. Uzaktan Algılama- CBS Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 14-17 Ekim 2014.
• [12] A. Özbek ve E. Erol, COPRAS ve Moora yöntemlerinin depo yeri seçim problemine uygulanması. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2 (1), 23-42, 2016.
• [13] E. Gül ve T. Eren, Lojistik dağıtım ağ problemlerinde analitik hiyerarşi prosesi yöntemi ve hedef programlama ile depo seçimi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 2 (1), 1-13, 2017.
• [14] Ş. Emeç and G. Akkaya, Stochastic ahp and fuzzy vikor approach for warehouse location selection problem. Journal of Enterprise Information Management, 31 (6), 950-962, 2018. https://doi.org/10.1108/JEIM-12-2016-0195
• [15] A. Demirci, Lojistik maliyetler için çok kriterli karar verme yaklaşımı: depolama alanı seçimi örneği. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (10), 23-43, 2019.
• [16] İ. Küçükkoç and M. Acar, Combined facility location and distribution network design problem: progressive models and a case study. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26 (1), 157- 173, 2020. https://doi.org/10.5505/pajes.2019.11456
• [17] A. Özbek, T. Eren, Üçüncü parti lojistik (3PL) firmanın analitik hiyerarşi süreciyle (AHS) belirlenmesi. International Journal of Engineering Research and Development, 4(2), 46-54, 2012.
• [18] Ö. İnce, N. Bedir, ve T. Eren, Hastane kuruluş yeri seçimi probleminin AHP ile modellenmesi: Tuzla ilçesi uygulaması. Gazi Sağlık Birimleri Dergisi, 1(3), 08-21, 2016.
• [19] E. H. Özder ve T. Eren, Çok ölçütlü karar verme yöntemi ve hedef programlama teknikleri ile tedarikçi seçimi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(3), 196-207, 2016.
• [20] E. Özcan, R. Yumuşak and T. Eren, Risk based maintenance in the hydroelectric power plants. Energies 12, 1502-1523, 2019. https://doi.org/10.3390/ en12081502
• [21] A. Deri̇ngöz, T. Danışan ve T. Eren, Covid-19 takibinde giyilebilir sağlık teknolojilerinin çkkv yöntemleri ile değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, (basımda), 2021. 1-1. https://doi.org/10.2339/poli teknik.768219
• [22] E. H. Özder, E. Özcan and T. Eren, Staff task-based shift scheduling solution with an ANP and goal programming method in a natural gas combined cycle power plant. Mathematics, 7, 192-218, 2019. https://doi.org/ 10.3390/math7020192
• [23] Ş. Gür, M. Hamurcu ve T. Eren, Ankara'da Monoray projelerinin analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemleri ile seçimi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 23(4), 437-443, 2017. https://doi.org/10.5505/pajes. 2016. 03903
• [24] E. C. Özcan, T. Danışan, R. Yumuşak and T. Eren, An artificial neural network model supported with multi criteria decision making approaches for maintenance planning in hydroelectric power plants. Eksploatacja i Niezawodnosc–Maintenance and Reliability, 22(3), 400- 418, 2020. http://dx.doi.org/10.17531/ ein. 2020. 3.3.
• [25] S. E. Cömert ve F. Yener, Bir gıda firması için bulanık analitik hiyerarşi prosesi ile depo yeri seçimi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (2), 161-177, 2017.
• [26] M. Sağnak, Depo yeri seçimi: perakende sektöründe melez çok kriterli karar verme uygulaması. Journal of Yaşar University, 15 (59), 615-623, 2020. https:// doi. org/10.19168/jyasar.689277
• [27] UNECE, European Agreement Concerning The International Carriage of Dangerous Goods by Road (ADR). Geneva, 1968.
• [28] T. Can, M. Çilingirtürk ve H. Koçak, Dışbükey programlama ile lojistik merkezi tespiti. Yönetim Dergisi, 17 (54), 17-25, 2006.
• [29] M. Önsüz ve B. Atalay, Afet lojistiği. Osmangazi Tıp Dergisi, 37 (3), 1-6, 2015.
• [30] F. Urfalıoğlu ve T. Genç, Çok kriterli karar verme teknikleri ile Türkiye’nin ekonomik performansının Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (2), 329-360, 2013.
• [31] T. L. Saaty, How to make a decision: the analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research, 48 (1), 9-26, 1990. https://doi.org/10.1016/ 0377-2217(90)90057-I
• [32] T. Schoenherr, V. M. R. Tummala and T. P Harrison, Assessing supply chain risks with the analytic hierarchy process: providing decision support for the offshoring decision by a US manufacturing company. Journal of Purchasing and Supply Management, 14 (2), 100- 111, 2008. https://doi.org/10.1016/j.pursup. 2008. 01.008
• [33] M. Dağdeviren ve T. Eren, Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (1), 41-52, 2001. https://doi.org/10.17341/gummfd.36633
• [34] F. Y. Partovi, An analytic model for locating facilities strategically. Omega, 34 (1), 41-55, 2006. https://doi.org/10.1016/j.omega.2004.07.018
• [35] E. Danışman, Tehlikeli madde lojistiğinde risk faktörlerinin değerlendirilerek depo yerinin seçimi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye, 2019.
• [36] Ö. Eroğlu, Ö. Bali ve C. Gencer, Delphi tekniğive bulanık ahp ile tehlikeli madde depo yeri seçimi için gerekli niteliklerin belirlenmesi. III. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, Trabzon, Türkiye, 15-1 Mayıs 2014.
• [37] Ş. Emeç and Akkaya, G., Stochastic AHP and fuzzy VIKOR approach for warehouse location selection problem. Journal of Enterprise Information Management, 31(6), 950-962, 2018. https://doi.org/ 10.1108/ JEIM-12-2016-0195