Pandemi Sürecinde Kadın Girişimcilerin İş ve Aile Yaşamları

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1381 - 1398, 02.08.2022

Güler Zeytünlü Çağdaş Ümit Yazgan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1100729

Öz

Bu araştırma, pandemi sürecinde KOBİ’lerde çalışan kadın girişimcilerin çalışma ve aile yaşamlarında ortaya çıkan değişmeleri anlamayı ve yorumlamayı amaçlamaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılarak fenomenolojik desenle tasarlanmıştır. Katılımcılar, Ankara’da KOSGEB desteği alan kadın girişimciler arasından amaçlı ve kartopu örneklem seçim teknikleri kullanılarak seçilen 14 kadın girişimciden oluşmaktadır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla elde edilmiştir.
Pandemi sürecinde kadın girişimcilerin çalışma yaşamında ortaya çıkan en önemli değişimin gelirlerde azalma ve giderlerde artış olduğu ortaya çıkmıştır. İş kapasitesinin azalması, kadın girişimcilerin çalışma yaşamına yönelik karamsar tutumlar sergilemelerine yol açmıştır. Çalışma yaşamındaki diğer değişimleri müşteri sayısının azalması, çalışan sayısının azaltılması, çalışma sürelerinin değişmesi, birikim yapamama, mevcut birikimi tüketme, evden çalışma, çalışma yaşamında sosyal medya imkânlarından faydalanma kategorileri altında toplamak mümkündür. Aile içi ilişkilerin değişmesi bağlamında kadın girişimcilerden bazıları pandeminin aile üyelerinin etkileşimini arttırma, bağları güçlendirme, dinlenme fırsatı sunma bakımından fonksiyonel olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte bu araştırmada pandemi sürecinde kadın girişimcilerin çalışma yaşamında ortaya çıkan olumsuzluklara paralel biçimde ev içi iş yüklerinin önemli ölçüde arttığı anlaşılmaktadır. Ev temelli yaşantıların yoğunlaşması hali hazırda ev içi sorumlulukları önemli düzeyde üstlenen kadınların ev içi emek kullanımını yoğunlaştırmıştır. Kadın girişimcilerin bakım, temizlik, beslenme, eğitime destek sağlama gibi ev içi emek kullanımında artışın olduğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, kadın girişimcilerin işten uzaklaşma ve ev hayatına çekilme eğilimlerinin güçlendiği iddia edilebilir. Sonuç olarak pandemi süreci, kadın girişimcilerin çalışma ve aile yaşantılarında zincirleme etkiye yol açmış ve çifte dezavantaj olarak nitelendirilebilecek birbiriyle ilintili olumsuz sonuçlar doğurmuştur.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, Kadın girişimciler, KOBİ, İş ve Aile Yaşamı, Sosyoloji

Work and Family Lives of Women Entrepreneurs in the Pandemic Process

Öz

This research aims to understand and interpret the changes in the working and family lives of women entrepreneurs working in SMEs during the pandemic process. The research was designed with a phenomenological pattern by using qualitative research methods. The participants consisted of 14 women entrepreneurs selected by using purposeful and snowball sampling techniques among women entrepreneurs who received KOSGEB support in Ankara. Data were obtained through semi-structured interviews.
It has been revealed that the most important change in the working life of women entrepreneurs during the pandemic process is the decrease in incomes and increase in expenses. The decrease in business capacity has led women entrepreneurs to exhibit pessimistic attitudes towards working life. It is possible to collect other changes in working life under the categories of decrease in the number of customers, decrease in the number of employees, change in working hours, inability to save, consuming existing savings, working from home, benefiting from social media opportunities in working life.
Although some of the women entrepreneurs stated that the pandemic was functional in terms of increasing the interaction of family members, strengthening ties and providing the opportunity to rest, it is understood that the domestic workload of women entrepreneurs increased significantly in parallel with the negativities in their working life. There has been an increase in the use of domestic labor by women entrepreneurs such as care, cleaning, nutrition, and support for education. In this context, it can be claimed that the tendency of women entrepreneurs to stay away from work and withdraw to home life is getting stronger. As a result, the pandemic process has had a knock-on effect on the working and family lives of women entrepreneurs, and has had interrelated negative consequences that can be described as double disadvantage.

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurship, Women entrepreneurs, SMEs, Business and Family Life, Pandemic Process, Sociology

Kaynakça

• Adak, N. (2007). Kadınların ikilemi: iş ve aile yaşamı. Sosyoloji Dergisi (Ülgen Oskay’a Armağan Sayısı). 17, 137-152.
• Afshan, G., Shahid, S. ve Tunio, M. N. (2021). Learning experiences of women entrepreneurs amidst Covid-19. International Journal of Gender and Entrepreneurship, 13(2), 162-186. doi:10.1108/IJGE-09-2020-0153
• Aytaç, Ö. ve İlhan, S. (2007). Girişimcilik ve girişimci kültür: Sosyolojik bir perspektif. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(18),101-120. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61794/924172
• Azcona, G., Bhatt, A., Encarnacion, J., Plazaola-Castano, J., Seck, P., Staab, S. ve Turquet, L. (2020). Gender equality in the wake of Covid-19. Erişim adresi: https://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2020/09/gender-equality-in-the-wake-of-covid-19
• Beken, N. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde kadın istihdamı: Türkiye örneği. Iğdır University Journal of Social Sciences, 0 (Ek Sayı), 47-74. Erişim adresi: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/2123502473_3-Mak-47-74.pdf
• Bezirgan-Tanış, B. (2021) Covid-19 pandemisi sürecinde kadın emeğinin görünümleri. Sosyoloji Dergisi, 0 (41-42), 263-283. Erişim adresi: https://dergipark/org/tr/65879/1028667
• Bozkurt, V. (2020). Pandemi döneminde çalışma: Ekonomik kaygılar, dijitalleşme ve verimlilik. D. Demirci, V. Bozkurt, S. Yorğun (Yay. haz.). Covid-19 pandemisinin ekonomik, toplumsal ve siyasal etkileri içinde (s. 115-136). doi:10.26650/B/SS46.2020.005.08
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. doi:10.1191/1478088706qp063oa
• Büyükbeşe, T., Doğan, İ. ve Dikbaş, T. (2021, Mayıs). Kovid-19 salgınının girişimcilik algıları üzerindeki etkileri: Kadın girişimciler üzerine nicel bir araştırma içinde. 2. Uluslararası Ekonomi ve İşletme Sempozyumu, Türkiye.
• Dubey, K. (2020). Women entrepreneurship in natural resource management: Challenges and opportunities for the msme sector in the post-Covıd-19 socio economic recovery. Erişimadresi:https://unece.org/sites/default/files/202104/Final%20report%20submission_11_04_21%20RevisionAZ.pdf
• Düzgün, S. S. (2021). Covid-19 salgını döneminde Türkiye’de kadın girişimcilik yazını. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 5(10), 148-165. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1933507
• Eskin, İ. (2021). Covıd-19 salgını sürecinde KOBİ’lerin finansal görünümünün değerlendirilmesi: Denizli tekstil işletmeleri örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 571-592. doi: 10.26468/trakyasobed.798638
• Goldstein, M., Gonzalez Martinez, P., & Papineni, S. (2019). Tackling the global profitarchy: Gender and the choice of business sector. World Bank Policy Research Working Paper, (8865).
• Gökalp-Yılmaz, G. (2021). Covid-19 pandemisinde eşitsizliklerin yeniden üretilmesi bağlamında anne olmak. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 18(72), 60-93. Erişim adresi: https://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/60-93
• Gönç-Şavran T. ve Suğur, N. (2021). The gendered pattern of Covid-19 pandemic. H. Gülerce, V. Nımehchısalem, V. Bozkurt, G. Dawes ve S. Rafık- Galea (Yay. haz.). Society in the Covid-19 pandemic içinde (s. 1-26). Ankara: Pegem Yayınevi.
• Graeber, D., Kritikos, A. S., & Seebauer, J. (2021). COVID-19: a crisis of the female self-employed. Journal of Population Economics, 34(4), 1141-1187. doi: 10.1007/s00148-021-00849-y
• Günindi-Ersöz, A. (2020). Bir salgını kadın olarak deneyimlemek: Covid-19 günlerinde ev içindeki yaşamın eşitsiz doğası. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(31), 1510-1522. doi: 10.31589/JOSHAS.403
• Hatun, O., Dicle, A. N. ve Demirci, İ. (2020). Koronavirüs salgınının psikolojik yansımaları ve salgınla başa çıkma. Electronic Turkish Studies, 15(4), 531- 554. doi: 10.7827/Turkish Studies.44364.
• IPSOS. (2021). Pandemide kadın girişimciler. Erişim adresi: https://bianet.org/system/
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Planlama Ajansı ve İstanbul İstatistik Ofisi. (2021). İstanbul’da pandemi döneminde mahalle esnafı araştırması. Erişim adresi: https://ipa.istanbul/urun/istanbulda-pandemi-doneminde-mahalle-esnafi-arastirmasi/
• İşgücü İstatistikleri sonuçları, 2020. (2021, Mart). Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, 37484. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2020-37484
• Kahraman, A. B. ve Özsoy, E. (2021). Covid 19 Döneminde Derinleşen Kadın Yoksulluğu. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/mikad/issue/67557/1010160
• Kalaylıoğlu, Y. (2020). Türkiye’de COVID-19 Etkilerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından Değerlendirilmesi. Erişim adresi: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/73989
• Kavas, B. N. ve Develi, A. (2020). Çalışma yaşamındaki sorunlar bağlamında Covid-19 pandemisinin kadın sağlık çalışanları üzerindeki etkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 84-112. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ulasbid/issu/54857/753236
• Koca, D. (2021). Covid-19 döneminde çalışan kadınların ücretsiz bakım emeği sorununun seçilmiş ülkelerin çözüm mekanizmaları ile değerlendirilmesi. Journal of Emerging Economies and Policy, 6(2), 333-351. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/60720/1005995
• Manolova, T. S., Brush, C. G., Edelman, L. F., & Elam, A. (2020). Pivoting to stay the course: How women entrepreneurs take advantage of opportunities created by the COVID-19 pandemic. International Small Business Journal, 38(6), 481-491.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• Morkoç, H., Karabulut, E., Aktaşoğlu, C. ve Arslan, R. (2021). Koronavirüs (Covid-19) pandemi sürecinin Bartın ilindeki kadın girişimciler üzerine etkileri. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 165-180. doi: 10.47129/bartiniibf.101583
• Özveri, M. (2020). Pandemi Sürecinin İş Hukukuna Yansımaları. İzmir Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu Pandemi Özel Bülteni, 25-38.
• Rahayu, N. S., Masduki, M. ve Rahayu, N. E. E. (2021). Women entrepreneurs and the usage of social media for business sustainability in the time of Covid-19. doi: 10.21203/rs.3.rs-907854/v1
• Sarıoğlu, K. (2020). Covıd-19 salgınının Türkiye’deki girişimciler ve faaliyetleri üzerinde etkileri: Nitel bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 15(2), 55-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/girkal/issue/60057/798797
• Suğur, S. (2005). Türkiye'de Tekstil Sektöründe Kadın Emeği ve Değişen Toplumsal Cinsiyet İlişkileri. Amme İdaresi Dergisi, 38(1), 47-68.
• Şentürk, U. ve Bozkurt, V. (2021). Family in the Covid-19 pandemic: Family in the Covid-19 pandemic: Family ties and communication problems. V. Bozkurt, G. Dawes, H. Gülerce, P. Westenbroek (Yay. haz.). The Societal Impacts of Covid-19 içinde (s. 173-191). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Tatar, M. (2022). Covid-19 salgınının Türkiye’de kadın işsizliği üzerindeki etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(1), 379-393. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr./ 68364/1053738
• TÜSİAD [Türk Sanayiciler ve İş İnsanları Derneği] ve Un Women [Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlendirilmesi Birimi] (2020). Covid-19 salgınının kadın çalışanlar açısından etkileri. Erişim adresi: https://www.wald.org.tr/tr/bizden-haberler/-covid-19-salgininin-kadin-calisanlar-acisindan-etkileri-arastirmasi-tanitim-toplantisi-webinari--1497
• United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women [UN Women] (2020). “Guidance for Action: Supporting SMEs to Ensure the Economic COVID-19 Recovery is Gender-Responsive and Inclusive.” Action Brief. UN Women Regional Office for Asia and the Pacific, Bangkok.