Ali Sami Boyar’ın Ayasofya Konulu Eserlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 2269 - 2290, 30.11.2022

Mahmut Girişen

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1142787

Öz

Bu çalışmanın konusunu Ali Sami Boyar’ın Ayasofya’yı konu alan dokuz eseri oluşturmaktadır. Boyar, ressam, müzeci, eğitimci, sanat yazarı/eleştirmeni ve bahriye subayı gibi farklı kimlikler doğrultusunda ortaya koyduğu sanat anlayışı ve ürettiği eserlerle Osmanlı-Cumhuriyet modernleşmesi sürecine katkıda bulunmuştur. Sanayi-i Nefise Mektebi ve Paris Güzel Sanatlar Akademisi’nde resim eğitimi almış, İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde müdürlük yapmıştır. Boyar'ın Askeri Müze, MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Deniz Müzesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü gibi müzelerin yanı sıra yurt içinde ve yurt dışında çeşitli özel koleksiyonlarda eserleri bulunmaktadır. Sanatçı, yağlı boya ve sulu boya gibi birçok teknikle eserler vermiştir. Müzeci kimliği ile Boyar, Bahriye Müzesi, Türk ve İslâm Eserleri Müzesi ve Ayasofya Müzesi gibi müzelerde müdürlük görevlerinde bulunmuştur. Ayasofya Müze müdürlüğü yaparken “Ayasofya ve Tarihi” adında bir kitap yayımlamış, kitapta resmetmiş olduğu eserlere de yer vererek Ayasofya ve tarihini anlatmıştır. Bu makalede, sanatçının yayımladığı kaynaktan yola çıkarak, Ayasofya’yı konu alan eserleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ali Sami Boyar, Ayasofya, Resim.

Analysis of Ali Sami Boyar's Works about Hagia Sophia

Öz

The subject of this study is the nine works of Ali Sami Boyar about Hagia Sophia. Boyar contributed to the Ottoman-Republican modernization process with his artistic understanding and works produced in line with different identities such as educator, art writer/reviewer, naval officer, painter and museum curator. Ali Sami Boyar has works in various private collections in Turkey and abroad, as well as in museums such as the Military Museum, MSGSU Istanbul Painting and Sculpture Museum, Naval Museum, Istanbul Metropolitan Municipality Library and Museums Directorate. The artist has produced works with many techniques such as oil paint and watercolor. With his museology identity, Boyar worked as a director in museums such as the Naval Museum, the Turkish and Islamic Arts Museum and the Hagia Sophia Museum. While he was the director of the Hagia Sophia Museum, he published a book called "Hagia Sophia and Its History" and in this book, he also included the works he depicted and explained Hagia Sophia and its history. In this article, based on the source published by the artist, his works on Hagia Sophia are examined.

Anahtar Kelimeler

Ali Sami Boyar, Hagia Sophia, Painting.

Kaynakça

• Akdaş, S. (2011). Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatında Çallı Kuşağının Yeri ve Önemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arseven, C. E. (1956). Türk Sanatı Tarihi Menşeinden Bugüne Kadar Heykel, Oyma ve Resim, M.E.B Basım Evi, İstanbul.
• Aydın, D. U. (2014). “Sanayi-i Nefise Mektebi” ve Paris Güzel Sanatlar Okulu “L’ecole Des Beaux-Arts” Üzerine Bir Değerlendirme”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6, 74-81.
• Baloğlu, H. A. (2006). Şeker Ahmet Paşa’nın Sanatı Ve Sanatçı Kişiliği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başaran, G. (2014). 1914 Kuşağı Türk Ressamlarının Empresyonist Eğilimleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başkan, S. (1991). Ondokuzuncu Yüzyıldan Günümüze Türk Ressamları/Contemporary Turkish Painters, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Başkan, S. (1994). Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, Çardaş Yayınları, Ankara.
• Başkan, S. (1997). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Resim, Kültür Bakanlığı Sanat Eserleri Yayınları, Ankara.
• Başkan, S. (2014). Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
• Bayav, D. (2016). “Batılı Sanatçıların Çallı Kuşağı’na Etkileri”. Sanat ve Tasarım Dergisi, 18, 27-53.
• Bayrak, Ö. (2011). “Osmanlıdaki Kültürel Değişim Sürecinin Ahmet Mithat Efendi’nin Jöntürk Romanında İrdelenmesi”. Erdem Dergisi, 60, 31-50.
• Blatter, D. (1959). Sami Boyar. (Ed: Şehsuvaroğlu, B. N.). Ressam Ali Sami Boyar. İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Boyar, A. S. (1943). Ayasofya ve Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul.
• Boyar, P. (1948). Türk Ressamları Hayatları ve Eserleri, Jandarma Basımevi, Ankara.
• Cezar, M. (1971). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, Türkiye İş Bankası, İstanbul.
• Çoker, A. (1983). Osman Hamdi ve Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane, M.S.Ü. Yayınları, İstanbul.
• Dellaloğlu, E. D. (2018). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Resminde Modernleşme: İmgeler ve Batılı Kimlik. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erken, M. P. (2017). Harita Genel Komutanlığı Haritacılık Müzesi Resim Koleksiyonu Harita Genel Komutanlığı, Ankara.
• Erten, O. (2012). Türk Plastik Sanatlarında İlkler, Antik A.Ş. Kültür Yayınları, İstanbul.
• Gabriel, A. (1959). Ressam Sami Boyar. (Ed: Şehsuvaroğlu, B. N.). Ressam Ali Sami Boyar. İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Gençel, Ö. (2021). Sanayi-İ Nefise Mektebi (1882-1928). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gören, A. K. (1997, Ocak). “Türkiye’de Güzel Sanatlar Okulları: 1 Sanayi-i Nefise Mektebi/Arts Schools in Turkey: 1 The History of Academy Fine Arts”. Türkiyemiz Dergisi, 80, 36-45.
• Gövsa, İ. A. (1946). “Boyar”. Türk Meşhurları. Yedigün Neşriyatı, İstanbul.
• Işın, E. (2009). Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri Gemiler, Efsaneler, Denizciler. Pera Müzesi Yayınları, İstanbul.
• İslimyeli, N. (1965). Asker Ressamlar ve Ekoller, Doğuş Matbaası, Ankara.
• Karabay, M. (2003, Ağustos). “Fırçasıyla Apartıman Yapan Bir Ressam Ali Sami Bey”. Artist Dergisi, 54-62.
• Kaya, G. S. (2019). “Sultan Abdülaziz ve Döneminin Resim Sanatı, Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi”, 17, 77-101.
• Keskin, C. (2014). “I. Dünya Savaşı ve Sonrası Türkiye’de Kültür Sanat Ortamı ve Türk Resmi”. Gazi Akademik Bakış Dergisi. 7/14, 263-279.
• Kılıç, A. (2010). Asker Ressamlar Kuşağı Temsilcilerinden Hüseyin Zekâi Paşa Ve Ahmet Ziya Akbulut. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kiremitçiyan, T. T. (2018). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'daki Kültür Yaşamına Ermeni Sanatkârların Katkısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köksal, M. (2019). Saray Tablo Koleksiyonu’nun II. Abdülhamid Döneminde Geliştirilmesinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Limon, B. (2008). Çağdaş Türk Resminde Örgütlü Sanat Hareketlerinin Türk Toplumunda Sanat Alt Kültürünün Oluşmasına Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mahir, B. (1991, Aralık). Harbiye Mektebinin İlk Resim Hocası Joseph Shranz Hakkında Yeni Bilgiler. Sanat Tarihi Araştırmaları, 10, 26-26.
• Naipoğlu, S. G. (2008). Sanayi-i Nefise Mektebi'nde Sanat Tarihi Yaklaşımı ve Vahit Bey. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Noyan, B. (1970, Haziran). Ünlü Ressam ve Müzecimiz Ali Sami Boyar. Hayat Tarih Mecmuası, 5, 21-23.
• Öner, A. (1959). Ressam Ali Sami Boyar’ın Hal Tercümesi. (Ed: Şehsuvaroğlu, B. N.). Ressam Ali Sami Boyar. İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Öz, T. (1959). Sami Boyar. (Ed: Şehsuvaroğlu, B. N.). Ressam Ali Sami Boyar. İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Özcan, G. A. (2019). Cumhuriyet Döneminden 1950’lere Türkiye’de Sanat Yazınının Eleştirisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, C. A. (2018). Çallı Kuşağı Resminde Mimarinin Kullanımı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdeniz, E. (2000). Türk Deniz Subayı Ressamları, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, İstanbul.
• Özsu, A. C. (2018). Osmanlı ve Cumhuriyet Modernleşmesinde Gayrimüslim Sanatçılar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özyiğit, H. (2017). “Enteriyör/İç Mekân Ressamı Şevket Dağ’ın Katıldığı Sergiler ve Eleştiriler”. Turkish Studies, 12/21, 405-446.
• Papila, A. (2008). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Batılılaşma Döneminde Resim Sanatının Ortaya Çıkışı ve Osmanlı Kimliğinin Resimsel Anlatımı”, Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1/1, 117-134.
• Paşalıoğlu, H. B. (1996). İnas Sanayi-i Nefise Mektebi ve Mezunları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Tansuğ, S. (1986). Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Tansuğ, S. (1997). “Ali Sami Boyar”. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Terzi, İ. (1988). Mehmed Esad’ın Mir’at-ı Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye adlı eserlerine göre 19. yüzyıl Türk Resmi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Terzi, İ. (1989). “Mehmed Esad’ın Mir’at-I Mühendishane-İ Berrî-İ Hümayun ve Mir’at-I Mekteb-İ Harbiye Adlı Eserlerine Göre 19. Yüzyıl Türk Resmi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4/1, 142-146.
• Tollu, C. (2017, 20 Şubat). Sanat Bahisleri Ali Sami Boyar. https://openaccess.marmara.edu.tr/server/api/core/bitstreams/8cfbb59c-5cd7-456d-a22c-5359019f4944/content (23.12.2020).
• Turani, A. (2010). Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Turani, A. (2011). Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ürekli, F. (2009). "Sanâyi-İ Nefîse Mektebi". TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt. 36, TDV Yayınları, Ankara.
• Yasa Yaman, Z. (2012). “İmparatorluk'tan Cumhuriyet’e Sanat”. (Ed: Z. Yasa Yaman). Ankara Resim ve Heykel Müzesi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.