Investigation of Ortamahalle (Akçaabat-Trabzon) Historical Texture in terms of Urban Identity Components

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1569 - 1588, 24.07.2023

Aslıgül Şahin , Pervin Yeşil

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1253797

Öz

Historical textures are important cultural heritage that should be preserved without deterioration, as they establish a link between the past and the present of cities. These spaces reflect their identities, which have emerged through human-space interaction, and make significant contributions to shaping the urban identity by reflecting their characteristics in new urban spaces. Historical textures should be preserved with a holistic approach not only at the level of the buildings but also at the overall level to ensure their sustainability and accessibility for future generations. Preserving historical textures is essential for cultivating individuals who can immerse themselves in the ambiance of the past and gain a deeper understanding of different cultures. However, the rapid growth of cities increases the risk of losing historical identities. Constructing new settlements on or around traditional fabrics can disrupt the harmony and give rise to irregular spaces, thereby posing a threat to historical textures. Ortamahalle, located in the Akçaabat district of Trabzon, Turkey, is a rare example of a settlement where the historical texture has survived on the street and neighborhood scale, and it was declared an urban conservation area in 1988. This settlement displays characteristic features of the Black Sea region, such as housing structures, churches, fountains, and narrow and steep streets. Like many other cities in Turkey, Akçaabat is also experiencing a rapid process of urban growth and development, which increases the pressure on the historical texture, distorts the silhouette with new buildings, and endangers many historic buildings. This study examines the natural and cultural environmental components and urban images that form the identity of Ortamahalle's historical urban structure. A SWOT analysis is conducted to assess the situation, and various suggestions are presented for preserving the historical texture.

Anahtar Kelimeler

Historical city texture, Identity, Ortamahalle, Trabzon

Kentsel Kimlik Bileşenleri Bağlamında Ortamahalle (Akçaabat-Trabzon) Tarihi Dokusunun İncelenmesi

Öz

Tarihi dokular, kentlerin geçmişle günümüz arasındaki bağını kuran, geleceğe bozulmadan taşınması gereken önemli kültürel miraslarımızdır. Bu mekânlar, geçmişten günümüze yaşanmışlıklarla, insan-mekân etkileşimi sonucu ortaya çıkan kimliklerini, çevrelerinde oluşan yeni kentsel mekânlara da yansıtarak kent kimliğinin şekillenmesine önemli katkılar sunmaktadırlar. Tarihi dokular, sadece yapı ölçeğinde değil, bütüncül bir yaklaşımla korunmalıdır. Bu sayede, sürdürülebilirlikleri sağlanarak gelecek nesillere de aynı özellikleriyle ulaştırılabilirler. Tarihi mekânlarda geçmişin havasını soluyabilen ve kültürleri tanıyan insanlar yetiştirerek, tarihi dokuların yaşatılması çok önemlidir. Ancak kentlerin hızla büyümesi, tarihi kimliklerini kaybetme riskini arttırmaktadır. Geleneksel dokuların üzerine veya çevresine yapılan yeni yerleşim alanları, bu dokuları düzensiz alanlara dönüştürerek baskı oluşturmaktadır. Bu durum, tarihi dokuların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden olabilmektedir. Çalışma alanı olarak seçilen Trabzon Akçaabat ilçesi Ortamahalle tarihi kent dokusu, 1988 yılında kentsel sit alanı olarak ilan edilmiştir. Bu yerleşim, tarihi dokunun sokak ve mahalle ölçeğinde yaşayarak günümüze kadar ulaştığı nadir yerleşimlerdendir. Konut dokusu, kilise, çeşmeler, dar ve dik sokaklar ile karakteristik Karadeniz yerleşmesi özellikleri göstermektedir. Ülkemizde pek çok kentte olduğu gibi Akçaabat yerleşimi de hızlı bir kentsel büyüme ve yapılaşma süreci yaşamaktadır. Bu süreç tarihi doku üzerindeki baskıyı artırmakta, etrafında yapılan binalar siluetin olumsuz yönde değişmesine neden olmakta, ayrıca doku oluşturan pek çok yapı bozulma ve yıkılma tehlikeleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu çalışmada Ortamahalle tarihi kent dokusunun kimliğini oluşturan doğal ve kültürel çevre bileşenleri ve kentsel imgeler incelenmektedir. Ayrıca GZFT analizi de yapılarak durum değerlendirmesi ortaya konulmakta, elde edilen veriler ışığında tarihi dokunun korunması için çeşitli öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi kent dokusu, Kimlik, Ortamahalle, Trabzon

Kaynakça

• Akın, ES. (2012). Vernacular and Contemporary Together: Ortamahalle, Akçaabat. Internatıonal Seminar on Vercular Settlements. Contemporay Vemaculars: Processes and Manifestaions. [Conference presentation]. https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Vernacular+and+Contemporary+Together%3A+Ortamahalle%2C+Ak%C3%A7aabat.++&btnG=
• Anastasiou, D., Tasopoulou, A., Gemenetzi, G., Gareiou, Z., & Zervas, E. (2022). Public’s perceptions of urban identity of Thessaloniki, Greece. Urban Design International, 1-25. https://doi.org/10.1057/s41289-021-00172-8
• Anonim, (2023). Tescilli Kültür ve Turizm Varlıkları. Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://trabzon.ktb.gov.tr/
• Anonim, (2022). Karadeniz Kültür Envanteri Sitesi. Orta Mahalle Kentsel Sit Alanı, http://karadeniz.gov.tr/orta-mahalle-kentsel-sit-alani/, (Erişim Tarihi:20.09.2022).
• Anonim, (2020). Akçaabat Belediyesi Sitesi, Tarihi Dokusuyla Ortamahalle Misafirlerini Geçmişe Götürüyor, https://www.akcaabat.bel.tr/turizm-rehberi-detay.aspx?id=1, (Erişim Tarihi:20.09.2022).
• Aytaç, Ö., (2013). Kent mekânları ve kimlik/farklılık sorunu. İdealkent, 4(9), 138-169. https://dergipark.org.tr/en/pub/idealkent/issue/36682/417577