Amasya Şeyhler (Şıhlar) Köyü Eski Ağaç Cami ve Süslemeleri

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 3163 - 3182, 30.11.2023

Doğan Koşan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1248637

Öz

Cami, Göynücek ilçesine bağlı Şeyhler (Şıhlar) köyünde bulunur. Köy meydanında, çevresi açık alan içerisinde yer alır. Kitabesi olmadığı için yapım tarihi bilinmemektedir. Amasya Akyazı Köyü eski cami (1890) ile benzerliklerinden dolayı, iki caminin yakın tarihlerde yapıldığı söylenebilir. Caminin kuruluşu kırsal mimaride çok kullanılan imece usulüne dayanır. Malzemeler en yakından temin edilmiştir. Plan ve teknik özellikler de alışkanlıkların tekrarıdır. Başta ağaç olmak üzere yöresel malzeme ve teknik olanaklar ile inşa edilmiştir. Cami beden duvarları mahfile kadar yığma taş duvar, mahfilden sonra hımış tekniğindedir. Son cemaat yeri ile harimi ağaç direkler taşır. Her ne kadar köy camisi olsa da, detay işçilikleri ve ender tasarımları ile dikkat çekicidir. Son cemaat yeri, minare, harim ve tavanda usta ellerden çıkmış ince işçilikli ağaç detaylar gözer çarpar. Camiyi Türk cami mimarisi içerisinde ender kılan, harimi dört yönden çevreleyen açık kemerli mahfil katıdır. Benzeri sadece Amasya’da Akyazı Köyü Cami’sinde vardır. Camide malzeme ve teknik açıdan yöreye özgü olanaklar kullanılmış olsa da, süslemeler Anadolu’da geç dönemin yaygın özelliklerini yansıtır. Son cemaat yerindeki süs kemerleri ise, camilerde benzeri olmayan geleneksel evlerin balkon kemerlerinden transfer edilmiştir. Cami, özgün durumunu çok az değişiklik ile 1984 yılına kadar korumuştur. Bu tarihten itibaren köyde başka cami yapılınca bakımsız kalmıştır. Son yıllarda (2019-202020) caminin iç mekânındaki ağaç malzemeler vandal saldırılar sonucu tahribata uğramıştır. Bu makalenin amacı da caminin özgün durumunun ortaya konulması, eksik kısımların tamamlanmasıdır. Böylece olası bir restorasyon sürecinde caminin tarihi değerinin korunmasına yardımcı olacak bilgiler ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağaç, Köy, Cami, Mahfil, Şeyhler

Kaynakça

• Arslan, C. ve Pınar, M. (2015). Nevşehir Cami ve Mescit Mihraplarında Bezeme Anlayışı. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38(2015/1), 83-108. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/ 219673
• Arslan, H. (2005). Osmanlı Mimarisinde Ahşap Tavan Göbekleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Atak, E. (2016). Tokat Yöresindeki Ahşap Minareli Camiler. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (37), 240-277. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/263883
• Balalı, M. (2007). Mudurnu‘nun Fiziksel ve Tarihsel Dokusu, Sivil ve Anıtsal Mimarlık Örnekleri Çevresel Analiz ve Koruma Önerileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi
• Batır, E. (2014). Amasya Dini Yapılarında Malzeme Kullanımı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi
• Çetin, Y., Yeni, Ö. (2015). Kastamonu/Daday’da Son Demlerini Yaşayan Geleneksel Bir Zanaat: Külekçilik Zanaatı. The Journal of Academic Social Science Studies, (33), 69-78. DOI : 10.9761/JASSS2777
• Genç, S. (2020). XIX. Yüzyılda Veray Kazasının Nüfusu ve Ekonomik Yapısı. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 79-104. https://dergipark.org.tr/tr/pub/19maysbd/issue/55923/728855
• Karacalı, A., O. (2021). Amasya Yalıboyu Evlerinin Mimari Özellikleri Üzerine Bir Değerlendirme ve Bir Öneri. International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 6(13), 15-25. https://doi.org/10.29228/ijiia.165
• Kemaloğlu, Z. (2016). Amasya Mihrabları Amasya Merkez ve İlçelerinde Bulunan Cami ve Mescidlerdeki Mihrablar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi
• Kemaloğlu, Z. (2021). Merzifon Cami ve Mescit Mihraplarında Tezyinat Unsurlar. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(4), 1853-1883. https://doi.org/10.46868/atdd.176
• Koçyiğit, F. (2019). Amasya’da Ahşap Tavanlı İki Cami Örneği: Şıhlar ve Kızılkışlacık Köyü Camileri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1641-1658. DOI: 10.33206/mjss.522073
• Korkmaz, N. (2016). Amasya Camilerinde Ahşap Bindirme Tavan (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi
• Korkmaz, N. (2017). Amasya Taşova İlçesi Özbaraklı Köyü Camileri. Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(13), 385-408. DOI: 10.16989/TIDSAD.1353
• Korkmaz, N. (2020). Amasya Merkez Büyük Kızılca Köyü İstasyon Cami. Karadeniz Arastirmalari Merkezi, 17(67), 693-713. DOI: 10.12787/KARAM1602
• Koşan, D. (2019). İskilip Şehri Ev Mimarisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi
• Kuban, D. (1995). Türk “Hayat”lı Evi. İstanbul. Eren Yayıncılık.
• Taştan, B. (2019). Amasya İli Göynücek İlçesi Türk Halk İnanış ve Uygulamaları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Amasya Göynücek Şıhlar Köyü Yıllara Göre Nüfus Verileri, Erişim Adresi: https://www.nufusune.com/goynucek-ilce-nufusu-amasya