Determining the opinions of teachers who changed their teaching departments into special education teaching regarding the preparation and implementation of an individualized education program (IEP).

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 114 - 132, 23.03.2025

Hakan Metin , Zeynep Metin

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1409001

Öz

Because of their individual differences, students who need special education cannot benefit from the education that their peers with normal development benefit from. Depending on this situation, education is provided for these individuals within the framework of inclusive practices or in private educational institutions, taking into account the principle of least limited education. Legally, an Individualized Education Program (IEP) must be prepared for students in need of special education, taking into account their individual characteristics, and their education must be carried out within the framework of this program. Developing, preparing and implementing an IEP is among the duties of teachers working with these students. In this context, it becomes a necessity for all teachers who work with SEN students, regardless of the program they graduated from, to have sufficient knowledge and equipment to prepare and implement IEP.This research is conducted to examine the opinions of teachers who changed their teaching departments into special education teaching, regarding the preparation and implementation of an Individualized Education Program (IEP). In the study, a phenomenology research design, one of the qualitative research methods, was used to determine the opinions of teachers. The participants of the study consist of 14 teachers who changed their field to special education teaching in public schools in the 2022-2023 academic year. Data were collected using semi-structured interview forms prepared for teachers who volunteered to participate in the research. The collected data were analyzed and discussed using the descriptive analysis method. According to the results of the research, although teachers stated that they had positive attitudes towards preparing an IEP, it was observed that they did not have some of the knowledge and skills required to prepare a program, such as evaluation and writing objectives.In addition, it was obtained the impression that sufficient cooperation could not be established among students, teachers, families and institutions in the IEP preparation process, and that institutions provided limited support to teachers in preparing IEPs

Anahtar Kelimeler

Education, Special Education, Individualized Education Program, Interview, Teacher Opinions

Özel eğitim öğretmenliğine alan değişikliği yaparak geçen öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama ve uygulamaya yönelik görüşlerinin belirlenmesi

Öz

Özel eğitime gereksinim duyan öğrenciler, bireysel farklılıklarından kaynaklı olarak olağan gelişim gösteren akranlarının yararlandığı eğitimden yeterince faydalanamamaktadır. Bu duruma bağlı olarak bu bireyler için en az sınırlandırılmış eğitim ilkesi göz önüne alınarak kaynaştırma uygulamaları çerçevesinde veya özel eğitim kurumlarında eğitim verilmektedir. Yasal olarak özel eğitime gereksinim duyan öğrencilere bireysel özellikleri dikkate alınarak Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlanarak eğitimleri bu program çerçevesinde yürütülmek zorundadır. BEP geliştirerek hazırlamak ve uygulamak bu öğrencilerle çalışan öğretmenlerin görevleri arasında yer almaktadır. Bu bağlamda hangi programdan mezun olursa olsun özel eğitim gerektiren öğrencilerle çalışan tüm öğretmenlerin BEP’i hazırlama ve uygulamaya yönelik olarak yeterli bilgi ve donanıma sahip olmaları bir zaruret olarak ortaya çıkmaktadır. Bu araştırma, özel eğitim öğretmenliğine alan değişikliği yaparak geçen öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlama ve uygulamaya yönelik görüşlerini incelemek amacıyla yapılmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin görüşlerini belirlemek nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları 2022- 2023 eğitim öğretim yılında devlet okullarında görev yapmakta olan özel eğitim öğretmenliğine alan değişikliği yaparak geçen 14 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, araştırmaya katılmaya gönüllü olan öğretmenlere yönelik hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenerek tartışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin BEP hazırlamaya yönelik olarak olumlu tutumlara sahip olduklarını ifade etmelerine karşın program hazırlamak için değerlendirme, amaç yazmak gibi gerekli olan bazı bilgi ve becerilere sahip olmadıkları izlenimi edinilmiştir. Ayrıca BEP hazırlama sürecinde öğrenci, öğretmen, aile ve kurum arasında yeterli işbirliğinin oluşturulamadığı, kurumların öğretmenlere BEP hazırlama noktasında sınırlı destek sağladığı izlenimi edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Özel Eğitim, Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı, Görüşme, Öğretmen Görüşleri

Kaynakça

• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 395-407.
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamaya ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1), 39-53.
• Ayanoğlu, Ç., & Erdoğan, D. G. (2018). Okul yöneticilerinin kaynaştırma öğrencilerine bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanması/uygulanması hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 677-706.
• Bateman, D. B., & Linden, M. A. (1998). Better IEPs: How to develop legally correct and educationally useful programs (3rd ed.). Sopris West.
• Bedir, H., & Metin, M. (2013). Zihin engelliler öğretmenliğine alan değişikliği yapan sınıf öğretmenlerinin durum değerlendirmesi. XII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (USOS2013), 23-28 Mayıs, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Berkant, H. G., & Atılgan, G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Educational Reflections, 1(1), 13-25.
• Bilgen, Ö. B., & Doğan, N. (2017). Puanlayıcılar arası güvenirlik belirleme tekniklerinin karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 8(1), 63-78.
• Bryant, D. P., Smith, D. D., & Bryant, B. R. (2008). Teaching students with special needs in inclusive classrooms. Pearson Education.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal.
• Çelik, Ö., & Taç, İ. (2021). Alan değişikliği yapan sınıf öğretmenlerinin deneyimlerine ilişkin görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 216-234. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.854467
• Çıkılı, Y., Gönen, A., Aslan Bağcı, Ö., & Kaynar, H. (2020). Özel eğitim alanında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama konusunda yaşadıkları güçlükler. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15, 5121-5148. https://doi.org/10.26466/opus.65950
• Demirden, K., Sarıgeçili, Yıldırır, A. M., & Yıldırır, İ. (2024). Destek eğitim odasında görev yapan öğretmenlerin destek eğitim odalarına yönelik görüşleri. Türk Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-16.
• Doğan, C. (2005). Türkiye’de sınıf öğretmeni yetiştirme politikaları ve sorunları. Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 133-149.
• Erol, İ., & Karsantık, İ. (2021). Öğretmenlerin alan değişikliğine yönelik görüşlerinin incelenmesi: Sınıf öğretmenliğinden özel eğitim öğretmenliğine geçiş. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı), 1-37.
• Ersözlü, Z. N., Maviş, F. Ö., Özel, Ö., & Kürşadoğlu, A. E. (2014). Alan değişikliği yapan sınıf öğretmenlerinin geçtikleri alanla ilgili uyum sorunları ve çözüm önerileri. Eğitimde Politika Analizi, 3(1), 8-23.
• Eskicumalı, A., Demirtaş, Z., Gür-Erdoğan, D., & Arslan, S. (2014). Sınıf öğretmenliğinden branş öğretmenliğine geçiş sürecinin getirdiği sorunlar: Sakarya örneği. Akademik Bakış Dergisi, (42).
• İlik, Ş. Ş., & Günay, Y. E. (2020). Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlama sürecinde tercih edilen BEP uygulamaları üzerine öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 347-362.
• Karakış, H. (2023). Ortaokul öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlilik düzeyleri ile bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama ve uygulama süreçlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 1-17.
• Koçak, S., & Kavak, Y. (2014). Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğretmen atama esasları ve kaynak yükseköğretim programlarıyla ilgili gelişmeler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 157-170.
• Küçükoğlu, K. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programları hazırlama süreçlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• MEB. (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf
• MEB. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1963.pdf
• Öztaş, K., & Dündar, H. (2021). Alan değişikliği yapan sınıf öğretmenlerinin yaşadığı problemler. International Journal of Social Science Research, 10(2), 211-228.
• Öztürk, C. Ç., & Eratay, E. (2010). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihin engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında görüşlerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2).
• Santos, M., Duman, B., Erişkin, A. Y., Başar, M. C., Kıraç, S., & Toraman, Ç. (2012). Education program (IEP). Cerebral Palsy Trainee Booklet.
• Serin, L., & Yolcu, H. (2024). Sınıf öğretmenliğinden zihin engelliler öğretmenliği alanına geçiş yapan öğretmenlere yönelik bir çalışma. Youth Research, 4(1), 34-52.
• Söğüt, A. D. & Deniz, S. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlamada karşılaştıkları güçlükler ve kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 423-443.
• Şahin, A. & Gürler, B. (2018). Destek eğitim odasında ve kaynaştırma ortamlarında çalışan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama sürecinde yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,29, 594-625.
• Tawney, W. J., & Gast, L. D. (1984). Single subject research in special education. Merrill Pub. Co.
• Tekin Ersan, D. & Ata, S. (2016) Okul öncesi öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmasına ilişkin görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 162-177.
• Tutar, H. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik: Bir model önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 117-140.
• Vuran, S. (2004). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi. O. Gürsel (Ed.), Bireyselleştirilmiş eğitim programları (ss. 1-12). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Vuran, S., Bozkuş-Genç, G. ve Sani-Bozkurt, S. (2017). İşbirliği ile bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme süreci: Durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,18(2), 165-184
• Yener, D. ve Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki BEP sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi. 11(1), 76-93.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin