Başlangıç seviyesi Türk müziği viyolonsel öğretiminde klasik Türk müziği çocuk şarkıları

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 692 - 732, 23.03.2025

Adem Kılıç

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1592547

Öz

ÖZET
Tını, ritim ve ezgi yapılarıyla insanoğlunun duygu ve düşüncelerini aktarımda müzik; vazgeçilmez bir unsurdur. Yetişkinlerde olduğu gibi çocukların hayatında da bu sanat dalı, önemli bir yere sahiptir. Örneğin; içgüdüsel olarak çoğunlukla müzik eşliğinde dans eden, herhangi bir ritme alkışla tempo tutan ve bunun yanı sıra birçok şarkıyı taklit ederek söyleyen çocuklara rastlamak mümkündür. Çocukların dil becerilerini geliştirebilmesinde, kendi aralarında iletişim kurabilmesinde, toplumsal kuralların ve milli değerlerin öğretiminde çocuk şarkıları kıymetli bir öğretim aracıdır. Çocuk şarkılarının yanı sıra türküler, ninniler, halk ezgileri, aktarma şarkılar, tekerlemeler, okul şarkıları ve marşlarda genel müzik eğitimine temel oluşturmaktadır.
Çocuk şarkıları içerisinde Klasik Türk Müziği makamlarından ve usullerinden ilham alınarak bestelenmiş şarkılar da yer almaktadır. Önemli bestekârlar tarafından bestelenmiş çocuk şarkılarının, başlangıç seviyesi Klasik Türk Müziği viyolonsel öğretiminde kullanılabilirliği bu çalışmada ele alınmıştır. Araştırma kapsamında, Klasik Türk Müziğinin önemli bestekârları tarafından bestelenmiş çocuk şarkıları incelenmiş ve toplam 413 bestenin yapıldığı tespit edilmiştir. Süre sınırı göz önünde bulundurularak ve makam yapıları da dikkate alınarak random (rastgele) yöntemiyle 3 (üç) çocuk şarkısı seçilmiş ve bu eserler çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Eserlerin nota yazımı ise Finale 2023 programında gerçekleştirilmiştir.
Yapılan çalışma neticesinde, öğretimi sağlanan çocuk şarkıları sayesinde öğrencilerin makam ve usullerin karakteristik özelliklerine daha hızlı adapte olabileceği düşüncesi ortaya çıkmıştır. Ayrıca, Klasik Türk Müziği viyolonsel alanında ilk kez böyle bir araştırmanın yapılması dolayısıyla bundan sonraki çalışmalara da örnek teşkil edeceği öngörülmektedir.
Tını, ritim ve ezgi yapılarıyla insanoğlunun duygu ve düşüncelerini aktarımda müzik; vazgeçilmez bir unsurdur. Yetişkinlerde olduğu gibi çocukların hayatında da bu sanat dalı, önemli bir yere sahiptir. Örneğin; içgüdüsel olarak çoğunlukla müzik eşliğinde dans eden, herhangi bir ritme alkışla tempo tutan ve bunun yanı sıra birçok şarkıyı taklit ederek söyleyen çocuklara rastlamak mümkündür. Çocukların dil becerilerini geliştirebilmesinde, kendi aralarında iletişim kurabilmesinde, toplumsal kuralların ve milli değerlerin öğretiminde çocuk şarkıları kıymetli bir öğretim aracıdır. Çocuk şarkılarının yanı sıra türküler, ninniler, halk ezgileri, aktarma şarkılar, tekerlemeler, okul şarkıları ve marşlarda genel müzik eğitimine temel oluşturmaktadır.
Çocuk şarkıları içerisinde Klasik Türk Müziği makamlarından ve usullerinden ilham alınarak bestelenmiş şarkılar da yer almaktadır. Önemli bestekârlar tarafından bestelenmiş çocuk şarkılarının, başlangıç seviyesi Klasik Türk Müziği viyolonsel öğretiminde kullanılabilirliği bu çalışmada ele alınmıştır. Araştırma kapsamında, Klasik Türk Müziğinin önemli bestekârları tarafından bestelenmiş çocuk şarkıları incelenmiş ve toplam 413 bestenin yapıldığı tespit edilmiştir. Süre sınırı göz önünde bulundurularak ve makam yapıları da dikkate alınarak random (rastgele) yöntemiyle 3 (üç) çocuk şarkısı seçilmiş ve bu eserler çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Eserlerin nota yazımı ise Finale 2023 programında gerçekleştirilmiştir.
Yapılan çalışma neticesinde, öğretimi sağlanan çocuk şarkıları sayesinde öğrencilerin makam ve usullerin karakteristik özelliklerine daha hızlı adapte olabileceği düşüncesi ortaya çıkmıştır. Ayrıca, Klasik Türk Müziği viyolonsel alanında ilk kez böyle bir araştırmanın yapılması dolayısıyla bundan sonraki çalışmalara da örnek teşkil edeceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Şarkıları, Klasik Türk Müziği, Viyolonsel, Makam ve Usul Öğretimi, Sağ El ve Sol El Teknikleri

Classical Turkish music children’s songs in beginner level Turkish music cello teaching

Öz

With its tone, rhythm, and melodic structures, music is an indispensable element in conveying human emotions and thoughts. Just as it holds an important place in the lives of adults, this art form also plays a significant role in the lives of children. For instance, it is common to see children instinctively dancing to music, clapping along to a rhythm, and imitating many songs. Children's songs are valuable teaching tools for developing language skills, establishing communication with each other, and teaching social rules and national values. In addition to children's songs, folk songs, lullabies, traditional melodies, adapted songs, rhymes, school songs, and marches form the foundation of general music education.
Children's songs also include songs composed by taking inspiration from the modes and rhythms of Classical Turkish Music. This study examines the usability of children's songs, composed by significant composers, in beginner-level cello teaching in Classical Turkish Music. Within the scope of the research, children's songs composed by important composers of Classical Turkish Music were reviewed and it was determined that a total of 413 compositions had been created. Considering time limitations and the structures of the modes, 3 (three) children's songs were randomly selected, forming the sample of this study. The notation of the works was completed using the Finale 2023 program.
As a result of this study, it is believed that through teaching these children's songs, students will be able to adapt more quickly to the characteristic features of the modes and rhythms. Furthermore, as this is the first study of its kind in the field of cello teaching in Classical Turkish Music, it is expected that it will serve as an example for future studies.

Anahtar Kelimeler

Children, Classical Turkish Music, Cello, Makam and Rhythm Teaching, Right-Hand and Left-Hand Techniques

Kaynakça

• Artun, E. (2013). Türkü Söyleme Geleneği ile Türkülerde Tür, Şekil ve Tasnif Üzerine Düşünceler. 4. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, Türkü, Türkülerimiz, Öyküleriyle Türküler Sempozyumu, 1-9.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum Çalışmasına Ayrıntılı Bir Bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 3(1), 1-9.
• Bilgin, Y. (2023). 21. Yüzyılda Yazılmış Çocuk Şarkılarının Sözel ve Müziksel Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Çıblak Coşgun, N. (2013). Türk Ninnilerine İşlevsel Yaklaşım. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8 (4), 499-513.
• Deleş B. & Kaytez, N. (2020). Çocuk Gelişiminde Müziğin Yeri ve Önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Cilt: 7, 133-142.
• Dinç, A. (2011). Kâzım Karabekir’in Çocuk Şarkılarının Eğitim Müziği Açısından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Emirsel Kartal, M. (1997). Türk Müziğinde Bestecisi Bilinmeyen Eserler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergöz, H. S. (2003). Türk Müziğinde Çocuk Şarkıları. (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Göher, F. (2006). Türk ve Batı Çocuk Şarkılarının Karşılaştırmalı Analizi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökşen, C. (2014). Oyunların Çocukların Gelişimlerine Katkıları ve Gaziantep Çocuk Oyunları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt:52, 229-259.
• Kalaycıoğlu, Ş. G. (2009). Türkiye’deki İlköğretim Okullarında Müzik Eğitiminde Kullanılan Okul Şarkılarının, Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri Bakımından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Sağer, T. (2004). Okul Şarkılarının Konuları Açısından Değerlendirilmesi. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu.
• Sak, Ö. S. (1997). İlköğretim Okullarında Müzik Eğitimi ve Çocuk Şarkıları Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sun, M. (2006). Çocuklar ve Gençler İçin Şarkı Demeti 1960-2006. Sun Yayınevi, Ankara.
• Şendağ, B. A. (2009). Sayışma ve Tekerleme Derlemeleri ve Çözümlemeleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, T. (2022). Alâeddin Yavaşça’nın Çocuk Şarkılarında Biçim ve İçerik. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi Cilt:5, Sayı: 2, 154-178.
• Türkmen, E. F. (2010). Türk Çocuk Şarkıları Dağarcığının Müzik Öğretmenlerinin Yaklaşımları Açısından Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 2, 183-202.
• Türkmen, U. (2014). Cemil Rasim’in İlk Mekteplere Çocuk Şarkıları Adlı Kitabının Analizi. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 27 (1), 133-151.
• Uluçay T. (2006). İlköğretim İkinci Kademe, Müzik Eğitimi Dersinde 2005-2006 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulan Müzik Ders Kitaplarında Yer Alan Şarkıların Müziksel Amaçlar Bakımından Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Yıldız, N. (2005). Çocuk Şarkıları Üzerine Bir İnceleme. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 20, 73-100.