Ortaokul Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutum Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 66 - 85, 25.06.2019

Burcu Ağtaş Oktay Bektaş , Emine Güneri

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul
öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını farklı değişkenler açısından
incelemektir. Araştırmada nicel araştırmanın desenlerinden tarama deseni
kullanılmıştır. Araştırmanın ulaşılabilir evrenini Kayseri Sarıoğlan
ilçesindeki 5., 6.,7., ve 8. sınıfa
devam eden 341 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. 2017-2018 güz döneminde yürütülen araştırmada
ortaokul öğrencilerinin çevreye karşı tutum düzeyleri cinsiyet, yaş, sınıf,
anne-baba eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyi gibi değişkenlere göre
incelenmiştir. Verilerin toplanmasında Taflı ve Ateş (2016) tarafından
geliştirilen “Çevreye Karşı Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Bu ölçek, çalışmamıza
uygun olarak düzenlenerek 24 madde olarak hazırlanmıştır. Elde edilen verilerin
analizi SPSS 21.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Güvenirliği ve
geçerliği sağlanan ölçeğin LISREL programında doğrulama analizi
gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde çeşitli betimsel analizler
hesaplanarak dağılımın özellikleri ortaya koyulmuştur. Verilerin normal dağılım
gösterdiği belirlenmiş ve parametrik testler ile analizler yapılmıştır.
Verilerin betimsel analizinde aritmetik ortalama, mod, medyan, basıklık,
çarpıklık, standart sapma, ranj, varyans ve histogram grafikleri belirlenen
aralıklar kapsamında yorumlanmıştır. Çıkarımsal analizinde bağımsız örneklem
t-testi, tek faktörlü ANOVA, tek faktörlü ANCOVA testleri uygulanmıştır.
Çalışmada kız öğrencilerin tutum puanları erkek
öğrencilere gore daha anlamlı olduğu tespit edilirken, yaş, sınıf düzeyi, okul
türü, anne-baba eğitim durumu ve gelir düzeyi değişkeninin etkili olmadığı
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Tutum, Ortaokul öğrencileri

Determination of Attitude towards Environment Levels of Secondary School Students

Öz

The aim of this study was to
determine the attitudes of secondary school students towards the environment.
The survey which is the one of design of the quantitative research method was
used in the study. The sample of the study consisted of 341 secondary school
students attending 5^th, 6^th, 7^th and 8^th
grade in Sarıoğlan district of Kayseri. In the research conducted in 2017-2018
fall period, the attitudes of the secondary school students towards the
environment were examined according to variables such as gender, age, class,
parental education level and family income level. “Attitude Toward Environment
Scale” developed by Taflı and Ateş (2016) was used to collect data. This scale
was prepared in accordance with our study and prepared as 24 items. Content, criterion,
and construct (explanatory and comfirmatory with LISREL) validty was executed.
Also, Cronbach alpha reliability coefficient was calculated. The data were analyzed using
SPSS 21.0 package program. In the analysis of the data, several descriptive analyzes
were calculated and the characteristics of the distribution were determined. Data
were determined to be in normal distribution and analyzed by parametric tests. In
descriptive analysis of the data; mean, mode, median, kurtosis, skewness,
standard deviation, range, variance and histogram graphs were interpreted
within the determined intervals. In the inferential analysis, independent
sample t-test, one way ANOVA, ANCOVA tests were applied. While the attitude of
the female students was found to be more meaningful than the male students, no
significant differences were found between attitude scores in terms of age, grade
level, type of school, education level of parents and income levels. Suggestions
were completed in line with these results.

Kaynakça

• Aksu, Y., (2009). Fen Ve Teknoloji İle Sınıf Öğretmenlerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi (Burdur İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış).Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Isparta. Alpak Tunç G., (2015), Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Etik Yaklaşımları İle Sürdürülebilir Çevreye Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Aydın. Atasoy Ü.Ö., (2012). İlköğretim Müfredatında Yer Alan Çevre Konularındaki Fttç Kazanımlarına Ulaşılma Düzeyi Ve Öğrencilerin Bu Konulara Karşı Tutumlarının Araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Aslan, O., Sağır, Ş.U. & Cansaran A. (2008). Çevre tutum ölçeği uyarlanması ve ilköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(1), 283 -295. Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa. Atasoy, E.; Ertürk, H. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Alan Araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 10(1), 105-122. Aydin, F.;Çepni, O. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Karabük İli Örneği). Dicle University Journal of Ziya Gökalp Education Faculty, 18. Bildik G., (2011). İlköğretim 7. Sınıfta Verilen Çevre Konusunun Öğrencilerin Çevresel Tutumu Ve Çevre Bilgisi Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Bostancıoğlu, D.; Saraçoğlu, G. V.;Öztürk, M., (2017). Öğrencilerin Çevre Farkındalık Ve Tutum Düzeyleri Ve Bunları Etkileyen Faktörlerin Araştırılması. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (60), 266-278. Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 001-214. Çayır Ş., (2016). Üstün Yetenekli Öğrencilerle Akranlarının Çevreye Yönelik Tutumlarının Ve Çevre Sorunlarına Çözüm Önerilerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. Çelikbaş A. (2016). Sürdürülebilirliği Temel Alan Çevre Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Çevresel Davranışlarına Ve Sürdürülebilir Çevre Tutumlarına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Mersin. Dadlı G., (2017). İnsan Ve Çevre İlişkileri Ünitesinde Otantik Probleme Dayalı Öğrenme Etkinliklerinin 7. Sınıf Öğrencilerinde Yansıtıcı Düşünme Becerisi, Akademik Başarı, Çevre Tutum Ve Farkındalıkları Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kahramanmaraş. Daldal Geçgin N., (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Yaşadıkları Mekana Göre Çevreye Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Değirmenci, M. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Karşı Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Kayseri İli Örneği). Journal of European Education, 2(2). Ercan İ., Kan İ., (2004). Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi. Biyoistatistik Anabilim Dalı. Bursa. Erol G., Gezer K. (2006). Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarına Çevreye ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. Int. Journal of Evironmental & Science Education. 5 (1), 65-77. Fettahlıoğlu P., (2012), Fen Bilgisi Öğretmeni Adaylarının Çevre Okuryazarlığının Geliştirilmesine Yönelik Olarak Argümantasyon İle Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Kullanımı. Yayımlanmamış Doktora tezi. Ankara. Gök, E.;Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. Journal of Turkish Science Education, 12(4), 77-93. Gökçe, N.; Kaya, E.; Aktay, S.;Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3). Gökdayı, İ., (1997). Çevrenin Geleceği (Yaklaşımlar ve Politikalar).Türkiye Çevre Vakfı Yayınları. Ankara. İşyar, N. (1999). İlköğretim (3,4,5.)öğrencilerinin olumlu çevresel tutumların yaş ve sosyo-ekonomik düzeye göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa. Karaca F., (2018). Anne Babaların Ve Okul Öncesi Grubu Çocuklarının Çevre Bilincine Sahip Olma Durumlarının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bartın. Karakaya Ç., (2016). “İnsan Ve Çevre” Ünitesi İçin Sınıf Dışı Öğretim Uygulamasının Çevre Okuryazarlığı Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun. Karasar, N. (2004). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık. Kaya S., (2007). İlk Ve Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Eğitim Felsefesi Akımlarına Karsı Eğilimlerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. Kocataş, A. (1996). Ekoloji ve çevre biyolojisi. İzmir: Ege Üniversitesi. Köklünar S., (2016). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarının İncelenmesi: Tokat Merkez İlçe Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Tokat. Nalçacı, A.;Beldağ, A. (2012). İlköğretim 7. Ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Tutumlarının Belirlenmesi (Erzurum Örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154. Oğuz, D.; Çakcı, I.;Kavas, S. (2011). Yüksek öğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Turkish Journal of Forestry, 12(1), 34-39. Önder R., (2015). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Tutumlarının İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Isparta Pallant J., (2017). SPSS Kullanma Kılavuzu. Anı yayıncılık. Sam, Ö. G. D. N., Gürsakal, S.;Rıza; S. A. M. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Risk Algısı Ve Çevresel Tutumlarının Belirlenmesi. Akademik Bakiç Dergisi, 20,1-13. Seçer İ., (2017). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi. Anı yayıncılık. Sönmez, V.;Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık. Sönmez, E.;Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Çevresel Bilgi Düzeyleri ve Çevreye Yönelik Tutumları Üzerine Bir Alan Araştırması: Kastamonu İli Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1239. Şahin, H. G.;Doğu, S. (2018). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Tutum Ve Davranışlarının İncelenmesi. İlköğretim Online, 17(3). Şama, E. (2003). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23: 99-110. Şama, E. (2003). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2). Şimşek, H.;Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Tafli, T.; Ates, A. (2016). Development of Environmental Attitude Scale towards Pre-Service Biology Teachers. Journal of Education and Practice, 7(32), 33-40. Tecer S., (2007), Çevre İçin Eğitim: Balıkesir İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum, Bilgi, Duyarlılık ve Aktif Katılım Düzeylerinin belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı. Zonguldak. Tütüncü, Ö.;Küçükusta, D. (2007). Organizasyonlarda Bireyler: Tutum, Davranış Ve Motivasyon. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sağlıkta Kalite Geliştirme ve Akreditasyon Anabilim Dalı. İzmir. Uluçınar Sağır;Ş., Aslan; O.;Cansaran, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496-511. Ünal Ş., (2016). Biyoloji Dersi Çevre Konularının Öğretiminde Yaşam Temelli Yaklaşıma Dair Örnek Olay İnceleme Ve Araştırma Sorgulama Temelli Bilim Öğrenme Yöntemlerinin Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Ürey, M., (2009).Öğretmen adaylarının çevreye yönelik akademik başarılarının bireyin çevre ve insan merkezli tutumları üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon. Vaizoğlu, S.;Altıntaş, H.;Temel, A. G. D. F.;Ahrabı, I. D. A. F., Aydoğan; I. D. D., Bostancı, I. D. S.;Güler, Ç. (2005). Bir Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Bilincinin Değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 151-171.