Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Mitoz ve Mayoz Bölünmeye İlişkin Kavram Yanılgılarının Model Oluşturma Yaklaşımıyla Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 35 Sayı: 2, 121 - 135, 22.12.2016

İclal Alkan Gamze Akkaya Mustafa Serdar Köksal

Öz

Bu çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının mitoz ve mayoz bölünmeye ilişkin kavram yanılgılarının model oluşturma yaklaşımını veri toplama yolu olarak kullanılarak belirlenmesidir. Araştırmaya 1. ve 2. sınıf düzeyinde öğrenim gören 105 fen bilgisi öğretmeni adayı katılmıştır. Araştırmada enlemesine tarama yöntemi kullanılmıştır ve veri toplama amacıyla “Mitoz-Mayoz Bölünme ile İlgili Kavram Yanılgılarını Belirleme Envanteri” kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları öğretmen adaylarının sahip olduğu kavram yanılgılarının; oluşan hücre sayılarına, kromozom sayısı değişimlerine, krossing-over, tetrat oluşumu, kalıtsal çeşitlilik, kromozom, kromatit, kromatin iplikçiği, sentrozom, sentriyol ve çekirdek kavramları etrafında odaklandığını göstermiştir. Bu çalışmada model oluşturma yoluyla elde edilen bulguların sağladığı en önemli avantajlardan biri hem zihinsel hem de sözel ifade durumlarını aynı anda veri olarak elde edebilme ve daha derin veri elde etme imkânı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kavram yanılgıları, Fen bilgisi öğretmeni adayları, Mitoz, Mayoz

Kaynakça

• Alparslan, C., Tekkaya C., & Geban, Ö. (2003). Using the conceptual change ınstruction to ımprove learning. Journal of Biological Education, 37(3), 133-137.
• Amir, R., & Tamir, P. (1994). In-depth Analysis of Misconceptions as a basis for developing research-based remedial instruction: The case of photosynthesis. The American Biology Teacher, 56, s. 94-100.
• Atılboz, G., (2007). Öğrenme halkası modelinin biyoloji öğretmen adaylarının difüzyon ve osmoz konularını öğrenmeleri, biyoloji öğretimine yönelik öz yeterlik inançları ve tutumları üzerine etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Atılboz, G., & Gökben, N. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24/3, 147–157.
• Aydın, G., & Balım, G. A. ( 2013). Öğrencilerin ‘Hücre Bölünmesi ve Kalıtım’ Konularına İlişkin Kavram Yanılgıları. Journal of Research in Education and Teaching. 2, (1), 338–348.
• Aydın, Ö., & Özkara, D. (2011) Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin atmosferde meydana gelen doğal elektriklenme konusundaki karam yanılgıları ve bilgi eksikliklerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (6), 11-20.
• Akgün, A., Gönen, S., & Yılmaz, A. (2005) Fen bilgisi öğretmen adaylarının karışımların yapısı ve iletkenliği konusundaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1-8.
• Avcı Erduran, D., Kara, İ., & Karaca, D. (2012) Fen bilgisi öğretmen adaylarının iş konusundaki kavram yanılgıları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 27-39.
• Banet, E., & Ayuso, E. (2000). Teaching genetics at secondary school: A strategy for teaching about the location of ınheritance ınformation. Science Education, 84, 313–351.
• Bahar, M., Johnstone, A. H., & Hansell, M. H., (1999). Revisiting learning difficulties in biology. Journal of Biological Education, 33(2), 84-86.
• Buckley, B. C., & Boulter, C. J. (2000). Investigating the Role of Representations and Expressed Models in Building Mental Models, J.K.Gilbert ve C.J. Boulter, Developing Models in Science Education, Kluwer Academic Publishers, İngiltere.
• Clement, J., (2000). Model based learning as a key research area for science education. International Journal of Science Education. 22 (9), 1041-1053.
• Franco, C., & Colinvaux, D., (2000). Grasping mental models. İç. Gilbert, J. K., Boulter, C. J., Developing Models in Science Education , Kluwer, London, 93-118.
• Cakir, M., & Crawford, B. (2001, January). Prospective biology teachers’ understanding of genetics concepts. Paper presented at the Annual Meeting of the Association for the Education of Teachers in Science, Costa Mesa, CA. Retrieved from http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED463956.pdf
• Çalik, M., Kolomuç, A., & Karagölge Z. (2010). The effect of conceptual change pedagogy on students’ conceptions of rate of reaction. Journal Science Education Technology. (19), 422-433.
• Çelikten, O., İpekçioğlu, S., Ertepınar, H., & Geban, Ö. (2012).The effect of the conceptual change orianted instruction through cooperative learning on 4th grade students’ understanding earth and sky concepts. Science Education International, 23, 84-96.
• Dikmenli, M. (2010). Biology students’ conceptual structures regarding global warming, Energy Education Science and Technology., 2(1), s. 21–3.
• Duit, R. (1991). On the role of analogies and metaphors in learning science. Science Education, 30, 1241–1257.
• Emre, İ., & Bahşi, M. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hücre bölünmesiyle ilgili kavram yanılgıları. Doğu Anadolu Bölge Araştırmaları (DAUM), 4(3), 70-73.
• Franke, G., & Bogner, F. X. (2010). Conceptual Change in Students’ Molecular Biology Education: Tilting at Windmills? The Journal of Education Research, 104, 7-18.
• Fraenkel, J.R. & Wallen, N.E. (2003). How to design and evaluate research in education, (5th ed.). New York: Mcgraw-Hill Publishing.
• Gilbert, J. K., & Boulter, C. J. (1998). Learning science through models and modelling. International handbook of science education, 2, 53-66.
• Gilbert, J. (1995). The role of models and modelling in some narratives in science learning. Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association. San Francisco, CA, USA.
• Gobert, J., (2000). A typology of models for plate tectonics: İnferential power and barriers to understanding. International Journal of Science Education. 22, 937-977.
• Gönen, S., & Akgün, A., (2005). Isı ve sıcaklık kavramları arasındaki ilişki ile ilgili olarak geliştirilen çalışma yaprağının uygulanabilirliğinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (11), 92-106.
• Greca, I.M., & Moreira, M.A. (2000). Mental Models, Conceptual Models, and Moddeling, International Journal of Science, 22(1), 1-11.
• Greca, I.M., & Moreira, M.A., (2001). Mental, physical, and mathematical models in the teacing and learning of physics, Science Education, 86 (1), 106-121. Doi 10.1002/sce.10013.
• Güneş, B., Gülçiçek, Ç., & Bağcı, N., (2004). Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik öğretim elemanlarının model ve modelleme hakkındaki görüşlerinin incelenmesi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(2), 35-48.
• Güneş, B. (2007) Fizikteki kavram yanılgıları, 07. 06. 2013 tarihinde http://www.bilalgunes.com/ adresinden alınmıştır.
• Kaptan, F. (1999). Fen Bilgisi Öğretimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Kibuka-Sebitosi, E. (2007). Understanding genetics and inheritance in rural schools. Journal of Biological Education, 41(2), 56–61.
• Kikas, E. (2004). Teachers’ conceptions and misconceptions concerning three natural phenomena. Journal of Research in Science Teaching, 41 (5), 434-448.
• Koray, Ö., & Bal, Ş. (2002). Fen öğretiminde kavram yanılgıları ve kavramsal değişim stratejisi. G.Ü. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 83–90.
• Lanie, A. D., Jayaratne, T. E., Sheldon, J. P., Kardia, S. L. R., Anderson, E. S., Feldbaum, M., & Petty, E. M. (2004). Exploring the public understanding of basic genetics concepts. Journal of Genetic Counseling, 13(4).
• Lewis, J., & Kattmann, U. (2004). Traits, genes, particles and information: re-visiting student’ understandings of genetics. International Journal of Science Education, 26(2), 195–206.
• Mann M., & Treagust D. F., (2010). Students’ conceptions about energy and the human body, Science Education International, 21 (3), 144-159.
• Norman, D. A. (1983). Some observations on mental models. Mental models,7(112), 7-14.
• Odom A. L. (1995). Secondary and college biology students’ misconceptions about diffusion and osmosis. The American Biology Teacher, 57, 409-415.
• Örnek, F. (2008). Models in science education: Applications of models in learning and teaching science, International Journal of Environmental & Science Education, 3(2), 35 – 45.
• Sever, R., Mazman Budak, F., & Yalçınkaya, E. (2009) Coğrafya Eğitiminde Kavram Haritalarının Önemi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 19-32.
• Sarıkaya, R., Selvi, M., & Doğan Bora, N. (2004). Mitoz ve Mayoz Bölünme Konularının Öğretiminde Model Kullanımının Önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi,12(1), 85-88.
• Sinan, O., yıldırım, O., Kocakülah, M.S., & Aydın, H. (2006) Fen bilgisi öğretmen adaylarının proteinler, enzimler ve protein sentezi ile ilgili kavram yanılgıları, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (1), 1-16.
• Sinan, O. (2009). Öğretmen Adaylarının Kimya ve Biyoloji Derslerinde Kullanılan Bazı Ortak Kavramları Tanımlamalarındaki Farklılıklar, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 3(2), 1-21.
• Rutledge, M. L., & Mitchell, M. A. (2002). High school biology teachers’ knowledge structure, acceptance and teaching of evolution, The American Biology Teacher, 64, 21-28.
• Tekkaya, C., Çapa, Y., & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Tekkaya, C., Özkan Ö., & Sungur S. (2001). Lise öğrencilerinin zor olarak algıladıkları biyoloji kavramları. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 145-150.
• Vosniadou, S., & Brewer, W. (1992). Mental Models of the Earth: A Study of Conceptual Change in Childhood, Cognitive Psychology, 24, 535-585.
• Yakışan, M., Selvi, M., & Yürük, N. (2007). Biyoloji öğretmen adaylarının tohumlu bitkiler hakkındaki alternatif kavramları, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4 (1), 60-79.
• Yates, T. B., & Marek, E. A. (2014). Teachers teaching misconceptions: a study of factors contributing to high school biology students’ acquisition of biological evolution-related misconceptions, Evolution: Education and Outreach, 7, 7.
• Yip, D. Y. (1998). Teachers' misconceptions of the circulatory system. Journal of Biological Education. 32(3), 207-216.
• Ünal, G., & Ergin, Ö. (2006). Fen Eğitimi ve Modeller. Milli Eğitim Dergisi, 171, 188-196.
• Williams, M., Debarger, A. H., Montgomery, B. L., Zhou, X., & Tate, E. (2011). Exploring middle school students’ conceptions of the relationship between genetic ınheritance and cell division. Science Education, (96), 78–103.