Bilişsel Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Grupla Psikolojik Danışmanın Ergenlerin Değer Yönelimleri ve Motivasyonel Eylem Çatışmaları Üzerindeki Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 2, 31 - 50, 24.12.2019

Çağla Karademir , Murat İskender

Öz

Bu araştırmanın amacı, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım
odaklı grupla psikolojik danışmanın ergenlerin değer yönelimleri ve
motivasyonel eylem çatışmaları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma,
MEB’e bağlı bir lisedeki öğrenciler arasından yansız olarak seçilmiş 24 öğrenci
ile yürütülmüştür. Değer Yönelimleri ve Motivasyonel Eylem Çatışmaları
Ölçeklerinin alt ölçeklerinden ortalama puan alan öğrenciler arasından kura
yöntemi ile denekler belirlenmiş ve araştırma gruplarına (deney n=12, kontrol
n=12) seçkisiz atama yapılmıştır. Deney grubuna, 10 oturumluk grupla psikolojik
danışma programı uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir uygulama
yapılmamıştır. Araştırmada 2x3’lük split plot desen kullanılmıştır. Deney ve
kontrol grubundaki öğrencilere Değer Yönelimleri Ölçeği ve Motivasyonel Eylem
Çatışmaları Ölçeği farklı zamanlarda üç kez uygulanmıştır. Ölçümler
sonucunda  elde edilen verilerin
analizinde, ölçümler ve gruplar arasında anlamlı bir fark olup olmadığı, tek faktör
üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi tekniğiyle
belirlenmiştir. Verilerin analizinde SPSS 15 paket programı kullanılmıştırr.
Araştırma sonucunda; bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik
danışma uygulamasının ergenlerin başarı ve iyi oluş değer yönelimleri ve
motivasyonel eylem çatışması sırasındaki karar verme ve öğrenme/ders çalışma
üzerinde etkili olduğu, serbest zaman sırasında yaşanan motivasyonel eylem
çatışması üzerinde bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Kontrol grubunda ise
değer yönelimleri ve motivasyonel eylem çatışmaları düzeylerinde bir değişme
olmadığı görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Başarı Değer Yönelimi, İyi Oluş Değer Yönelimi, Motivasyonel Eylem Çatışması, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım, Ergen

Kaynakça

• Akın, A. (2009). Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi Odaklı Grupla Psikolojik Danışmanın Psikolojik İyi Olma ve Öz-Duyarlık Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akın, Ü. (2013). Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi Odaklı Psiko-Eğitim Programının Kendini Sabotaj Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altun, E. (2006). Akılcı Duygusal Temelli Güvengenlik Eğitiminin İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Akılcı Olmayan İnanç ve Güvengenlik Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Beck, A. T. (1964). Thinking and Depression: II. Theory and Therapy. Archives of General Psychiatry, 10, 561-571.
• Beck, J. S. (2001). Bilişsel Terapi: Temel İlkeler ve Ötesi. (Çev. N Hisli Şahin), Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. (Eserin Orijinali 1995’de Yayımlandı).
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çalışkan, H. ve Karademir, Ç. (2014). Değer Yönelimleri Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması. Değerler Eğitimi Dergisi, 12 (28), 47-68.
• Çalışkan, H. ve Karademir, Ç. (2017). Motivasyonel Eylem Çatışması Ölçeğinin Dilsel Eşdeğerlik, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 20-33.
• Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2008). Akılcı Duygusal Davranış Terapisi (ADDT)’ne Dayalı Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Problem Çözme Becerisi Algısına Etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 135-154.
• Çivitçi, A. (2003). Akılcı Duygusal Eğitimin İlköğretim Öğrencilerinin Mantıkdışı İnanç, Sürekli Kaygı ve Mantıklı Karar Verme Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çokluk, O., Şekercioglu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Dietz, F., Hofer, M. ve Fries, S. (2007). Individual Values, Learning Routines and Academic Procrastination. British Journal of Educational Psychology, 77, 893–906.
• Duy, B. (2003). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Grupla Psikolojik Danışmanın Yalnızlık ve Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Düşmez, İ. (2013). Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Akademik Erteleme Davranışını Önleme Programının Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Davranışları Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fennell, M. J. V. (1999). Overcoming Low Self-Esteem. London: Constable and Robinson Ltd.
• Fries, S., Schmid, S. ve Hofer, M. (2007). On The Relationship Between Value Orientation, Valences, and Academic Achievement. European Journal of Psychology of Education, 22, 201−216.
• Fries, S., Schmid, S., Dietz, F. ve Hofer, M. (2005). Conflicting Values and Their Impact On Learning. European Journal of Psychology of Education, 20, 259−274.
• Green, S. B. ve Salkind, N. J. (2005). Using SPSS For Windows and Macintosh: Analyzing and Understanding Data. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Hofer, M., Kuhnle, C., Kilian, B., Marta, E. ve Fries, S. (2011). Motivational Interference in School-Leisure Conflict and Learning Outcomes: The Differential Effects of Two Value Conceptions. Learning and Instruction, 21(3): 301–316.
• Hofer, M., Schmid, S., Fries, S., Dietz, F., Clausen, M. ve Reinders, H. (2007). Individual Values, Motivational Conflicts, and Learning For School. Learning and Instruction, 17, 17–28. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2006.11.003
• Hofer, M., Schmid, S., Fries, S., Kilian, B. ve Kuhnle, C. (2010). Reciprocal Relationships Between Value Orientation and Motivational Interference During Studying and Leisure. British Journal of Educational Psychology 80(4), 623–645. doi: 10.1348/000709910X492180
• Hofer, M., Schmid, S., Fries, S., Zivkovic, I. ve Dietz, F. (2009). Value Orientations and Studying in School–Leisure Conflict: A Study With Samples From Five Countries. Learning and Individual Differences, 19, 101−112.
• Hu, L.T. ve Bentler, P.M. (1999). Cut off Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling. 6 (1), 1-55.
• Inglehart, R. (1977). The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles Among Western Publics. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Kağan, M. (2010). Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Akademik Erteleme Davranışı Önleme Programının Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kağan. S. (2006). Bilişsel davranışçı terapiye dayalı mükemmeliyetçilik eğitiminin sporcuların, mükemmeliyetçilik, başarı güdüsü ve başarısızlık korkusuna etkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Kayış, A. (2006). Güvenirlik Analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. S. Kalayci (Editör), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kilian, B., Hofer, M. ve Kuhnle, C. (2010a). Value Orientations As Determinants and Outcomes of Conflicts Between On-Task and Off-Task Actions in The Classroom. Learning and Individual Differences, 20, 501–506. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2010.03.003
• Kilian, B., Hofer, M., Fries, S., ve Kuhnle, C. (2010b). The conflict between on-task and off-task actions in the classroom and its consequences for motivation and achievement. European Journal of Psychology of Education, 25, 67−85. Doi: 10.1007/s10212-009-0007-8
• Koç, (1997). Rasyonel Emotif Terapinin Düşük Benlik Kabulünü Yükseltmedeki Etkinliğinin Araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuhnle, C., Sinclair, M., Hofer, M. ve Kilian, B. (2013). Students' Value Orientations, Intuitive Decision Making, and Motivational Interference, and Their Relations To Regret. Journal of Experimental Education 00(00), 1-16.
• Mcgettrick, B. J. (1995). Values and Educating Whole Person. Scottish Consultative Council On The Curriculum. Retrieved May 24, 2014, From Http://Www.Creativecommunities.Org.Uk/Essays /124. Html
• Meydan, C. H. ve Şeşen H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Murdock, NL. (2016). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (Çev Edt: Füsun Akkoyun). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Oğurlu, U. (2006). Düşünsel Duygulanımcı Davranış Terapisi (DDDT) Odaklı Grupla Psikolojik Danışmanın Ergenlerdeki Benlik Saygısı Düzeyine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schmid, S., Hofer, M., Dietz, F., Reinders, H. ve Fries, S. (2005). Value Orientations and Action Conflicts in Students’ Everyday Life: An Interview Study. European Journal of Psychology of Education, 20, 243– 257.
• Schreiber, J. B., Stage, F. K., King, G., Nora, A. ve Barlow, E.A. (2006). Reporting Structural Equation Modeling and Confirmatory Factor Analysis Results: a Review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-337.
• Schwartz, S. H. ve Bilsky, W. (1987). Towards A Psychological Structure of Humanvalues. Journal of Personality Social Psychology, 53, 550- 562.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Voltan-Acar, N. (1995). Grupla Psikolojik Danışma İlke ve Teknikler. Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.
• Yıkılmaz, M. (2009). Akılcı Duygusal Eğitim Programının Lise Öğrencilerinin Akılcı Olmayan İnançları ve Problem Çözme Beceri Algıları Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.