Matematik Öğretim Programı “Matematiksel Yetkinlik” Alanının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 23 - 44, 30.06.2021

Çiğdem Aldan Karademir , Özge Deveci

Öz

Öğretim programları incelendiğinde, eğitim sisteminin, yetkinliklerde bütünleşmiş bilgi, beceri ve davranışlara sahip bireyler yetiştirmeyi hedeflediği görülmektedir. Öğrencilerin hem ulusal hem de uluslararası düzeyde; kişisel, sosyal, akademik ve iş hayatlarında ihtiyaç duyacakları beceri yelpazeleri olan bu yetkinlikler, Türkiye Yeterlikler Çerçevesinde belirtilmiştir. Sekiz yetkinlik alanından biri ise matematiksel yetkinlik olarak ifade edilmiştir. Matematiksel yetkinlik, günlük hayatta karşılaşılan bir dizi problemi çözmek için matematiksel düşünme tarzını geliştirme ve uygulama olarak tanımlanmıştır. Ayrıca matematiksel yetkinlik çerçevesinde, sağlam bir aritmetik becerisi üzerine inşa edilen süreç, faaliyet ve bilgiye vurgu yapılmaktadır. Matematiksel yetkinlik, düşünme (mantıksal ve uzamsal düşünme) ve sunmanın (formüller, modeller, kurgular, grafikler ve tablolar) matematiksel modlarını farklı derecelerde kullanma beceri ve isteğini içermektedir. Öğrencilere matematiksel yetkinliğin kazandırılması ilkokuldan itibaren önemli ve gereklidir. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, sınıf öğretmenlerine büyük sorumluluk düşmektedir. Çünkü sınıf öğretmenlerinin matematiksel yetkinliğin farkında olması ve bu yetkinliği geliştirici etkinlikler yapması, matematiksel yetkinliği gelişmiş bireyler yetiştirmek açısından da önemlidir. Bu nedenle bu araştırmada, öğretim programlarında vurgulanan ve geliştirilmesi hedeflenen “matematiksel yetkinlik” alanının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve nitel araştırma desenlerinden durum çalışması seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu ilkokullarda görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden “kartopu örnekleme” tekniği kullanılmıştır. Çalışma grubunda 8 öğretmen yer almıştır. Veri toplama tekniği olarak görüşmeden yararlanılmış ve görüşmelerde araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler, nitel veri analizi tekniklerinden içerik analizi ile çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim programı, matematik, matematiksel yetkinlik, sınıf öğretmeni

Kaynakça

• Akay, H. ve Boz, N. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiğe yönelik tutumları, matematiğe karşı öz-yeterlik algıları ve öğretmen öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 281-312. Albayrak, M., İpek, A.S. ve Işık, C. (2006). Temel işlem becerilerinin öğretiminde problem kurma-çözme çalışmaları. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-11. Alkan, S., Korkmaz, E., Korkmaz, C., ve Geli̇ci̇, Ö. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretiminde pedagojik alan bilgisine yönelik inançlarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 15-25. Alkan, V. (2010). Matematikten nefret ediyorum! Pamukkale University Journal of Education, 11(28), 189-199. Ambrose, R. (2004). Initiating change in prospective elementary school teachers’ orientations to mathematics teaching by building on beliefs. Journal of Mathematics Teacher Education, 7(2), 91-119. Arseven, A., Arseven, İ., ve Tepehan, T. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 4(2), 29-40. Artut, P. D., Bal A. P. (2007). İlköğretim birinci kademe matematik öğretim programının değerlendirilmesi. 3. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Bal Incebacak, B. (2016). 7. Sınıf öğrencilerinin matematiksel muhakeme becerilerinin tımss’e göre analizi. Journal of International Social Research, 9(46), 474-474. Bandura, A. (1986). The explanatory and predictive scope of self-efficacy theory. Journal Of Social And Clinical Psychology, 4(3), 359-373. Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Öğretmen adaylarının sayı kümeleri kavramlarının incelenmesi. International Symposium on Changes and New Trends in Education’da sunulan bildiri, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya. Batdal, G. (2006). İlköğretim birinci kademe matematik programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Baydar, C. S. (2000). Beliefs of pre-service mathematics teachers at the Middle East Technical University and Gazi University about the nature of mathematics and the teaching of mathematics (Unpublishhed master’s thesis). Middle East Technical University. Ankara. Baykul, Y. (1999). İlköğretim birinci kademede matematik öğretimi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. Butakin, V., ve Özgen, K. (2007). Yeni ilköğretim matematik dersi öğretim programının (4. ve 5. sınıf) uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (8), 82-94. Canbazoğlu, H. B., ve Tarım, K. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilere sundukları sözel problem türleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 526-541. Crespo, S. (2000). Seeing more than right and wrong answers: Prospective teachers interpretations of students’ mathematical work. Journal of Mathematics Teacher Education, 3, 155-181. Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. London: Sage Publications. Çakır, S., ve Kılınç, H. H. (2016). İlkokul 4. sınıf matematik dersi programına ilişkin öğretmenlerin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(39), 112-124. Çakıroğlu Ü., Güven, B. Akkan, Y. (2008). Matematik öğretmenlerinin matematik eğitiminde bilgisayar kullanımına yönelik inançlarının incelenmesi H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35, 38-52 Çavuşoğlu, G., ve Özsoy, N. (2018). Sınıf öğretmenlerinin matematik dersine ilişkin tutumlarının ceşitli değişkenler açısından incelenmesi: Artvin ve Aydın ili örnekleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(1), 1-23. Dede, C. (2007). Reinventing the role of ınformation and communications technologies in education. Yearbook of the National Society for the Study of Education, 106(2), 11-38. Dede, Y., & Karakuş, F. (2014). The effect of teacher training programs on pre-service mathematics teachers’ beliefs towards mathematics. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(2), 804-809. Doruk, M., & Kaplan, A. (2013). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematiksel ispata yönelik görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 241-252. Duru, A. (2011). Gender‐related beliefs and mathematics performance of preservice primary teachers. School Science and Mathematics,111(4), 178-191. Duru, A., ve Göl, R. (2016). Beliefs of prospective teachers about mathematics, mathematics teaching and mathematics learning. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 255-282. Elçi, A. N. (2002). Orta öğretim matematik öğretiminde öğretmen davranışlarının başarıya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Ellerton, N. F. (2013). Engaging prospective middle-school teacher-education students in mathematical problem posing: Development of an active learning framework. Educational Studies in Mathematics, 83(1), 87-101. Ellis, H. C. (1992). Graduate education in psychology: Past, present, and future. American Psychologist, 47(4), 570. Empson, S. B., & Junk, D. L. (2004). Teachers’ knowledge of children’s mathematics after ımplementing a student-centered curriculum. Journal of Mathematics Teacher Education, 7(2), 121-144. Ersoy, Y. (2008). İlköğretim okullarında matematik ve fen bilgisi öğretmenlerinin yeterlikleri ve yetkinlik inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 28-41. Gill, M. G., Ashton, P. T., & Algina, J. (2004). Changing preservice teachers’ epistemological beliefs about teaching and learning in mathematics: An intervention study. Contemporary Educational Psychology, 29(2), 164-185. Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. Ankara: Anı Yayıncılık. Gökçe, E. (2000). “Yirmi birinci yüzyılın öğretmeni”, Çağdaş Eğitim Dergisi, 270, 21-26. Gözel, E., & Toptaş, V. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi yeterlik inançları ile yansıtıcı düşünme becerileri arasındaki ilişki. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(4), 412-425. Gresham, G. (2018). Preservice to ınservice: does mathematics anxiety change with teaching experience? Journal of Teacher Education, 69(1), 90-107. Gürbüz, R., Erdem, E. & Gülburnu, M. (2013). “Sınıf öğretmenlerinin matematik yeterliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2): 255-272 Güven, B., ve Özçeli̇k, Ç. (2017). İlkokul matematik dersine yönelik gerçekleştirilen lisansüstü eğitim tez çalışmalarına ilişkin bir inceleme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 693-714. Hacıömeroğlu, G. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine ilişkin yeterlik ve sınıf yönetimi inançları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1-18. Hacıömeroğlu, G., ve Şahin-Taşkın, Ç., 2010. Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi yeterlik inançları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 539-555. İskenderoğlu, T. A., ve Uzuner, F. G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul öğrencilerine temel matematiksel becerileri kazandırma sürecine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 563-585. Kandemi̇r, M. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının temel matematik dersine ilişkin tutumları ve kavram öğrenim düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 13-32. Kazemi, E., & Franke, M. L. (2004). Teacher learning in mathematics: using student work to promote collective ınquiry. Journal of Mathematics Teacher Education, 7(3), 203-235. Kılıç, Ç. (2013). Prospective primary teachers’ free problem-posing performances in the context of fractions: An example from Turkey. The Asia-Pacific Education Researcher, 22(4), 677-686. Kontaş, H., Arseven, A., ve Arseven, İ. (2014). Matematik programının değerlendirme öğesine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(18), 657-677. Korkmaz, İ. (2006). Yeni ilköğretim birinci sınıf programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 419-431. Küçük, A., Demir, B., ve Baran, T. (2010). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin matematik öğretimi alanındaki yeterlilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 20-22 Mayıs 2010, Elazığ. Lıu K. (2004). A Comparison of american and chinese teacher education candidates: reasons for becoming teachers and teaching self-efficacy beliefs.(Unpublished Doctoral Thesis). Indiana University of Pennsylvania. MacNab, D. S., & Payne, F. (2003). Beliefs, attitudes and practices in mathematics teaching: perceptions of scottish primary school student teachers. Journal of Education for Teaching, 29(1), 55-68. Meb (2017). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul Ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar). Ankara: Meb. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (Meb-2009). İlköğretim Matematik Dersi 1-5. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Meb. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (Mebttkb). (1998). İlköğretim Okulu Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Meb. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (Mebttkb). (2005). İlköğretim Matematik Programı. Ankara: Meb. Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı (MEB). (1968). İlkokul Matematik Programı. Ankara: MEB. Nayır, Ö. Y., Erhan, G. K., Koştur, M., Türkoğlu, H., ve Mirasyedioğlu, Ş. (2018). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin sayı kümelerine ilişkin hazırbulunuşluklarının sözel, matematiksel ve model temsilleriyle incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(2), 249-282. Özdaş, A., Tanışlı, D., Köse, N., ve Kılıç, Ç., (2005). Yeni İlköğretim Matematik Dersi (1.-5.Sınıflar) Öğretim Programının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi, Yeni e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 1C0022, 4, (2), 270-280. Özdemi̇r, İ. E. Y. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretiminde materyal kullanımına ilişkin bilişsel becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 362-373. Özmantar, M. F., ve Bingölbali, E. (2009). Primary teachers and their mathematical difficulties. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 401-427. Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. M. Bütün ve SB Demir). Ankara: PegemA Akademi. Peker, M. (2006). Matematik öğretimine yönelik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 5(9), 73-92. Peker, M. (2009). Pre-service teachers’ teaching anxiety about mathematics and their learning styles. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(4), 335-345. Peker, M., ve Mi̇rasyedi̇oğlu, Ş. (2003). Lise 2. sınıf öğrencilerinin matematik dersine. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 157-166. Pişkin Tunç, M., ve Haser, Ç. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine ilişkin inanışlarının incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulan bildiri, Niğde Üniversitesi, Niğde. Schaubroeck, J., Jones, J. R., & Xie, J. L. (2001). Individual differences in utilizing control to cope with job demands: Effects on susceptibility to infectious disease. Journal of Applied Psychology, 86(2), 265-278. Shulman, L. S. (1986). Those who understand: knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15(2), 4-14. Sinan, O. ve Akyüz, G. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik öğretimine ilişkin inançları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 327-346 Si̇trava, R. T., ve Işik, A. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının serbest problem kurma becerilerinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 919-947. Siu, O., Spector, P. E., Cooper, C. L., & Lu, C. (2005). Work stress, self-efficacy, Chinese work values, and work well-being in Hong Kong and Beijing. International Journal of Stress Management, 12(3), 274-288. Soylu, Y., ve Işık, A. (2010). Eğitim fakülteleri sınıf öğretmenliği programında okutulan matematik derslerinin bu bölümden mezun olan öğrencilere öğretmenlik mesleklerindeki olumlu ve olumsuz katkıları. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(11), 560-576. Şahin, Ö., Gökkurt, B. & Soylu, Y. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının matematik öğretimi özyeterlik inançlarının karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 120-133 Şahinkaya, N. (2008). Türkiye-Finlandiya sınıf öğretmenliği matematik öğretimi programları, sınıf öğretmeni adayları ile öğretmenlerin öz-yetkinlik ve öğrenme-öğretme süreçleri açısından karşılaştırılması (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara. Şallı, F. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öz yeterlikleri ile matematik öğretimi yeterliklerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi).İstanbul Üniversitesi, İstanbul. T.C. Kültür Bakanlığı. (1936). İlkokul programı. İstanbul: Devlet Basımevi. T.C. Kültür Bakanlığı. (1948). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. T.C. Maarif Vekaleti. (1926). İlk Mekteb Müfredat Programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Tabuk, M. (2018). Prospective Primary School Teachers’ Attitudes towards Teaching Mathematics. Journal of Education and Learning, 7(4), 225-229. Talim, M. E. B., & Başkanlığı, T. K. (2015). İlköğretim matematik dersi (1, 2, 3 ve 4. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB. Taşkaya, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin matematik dersi öğretim yöntemlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Turkish Studies, 10(3), 955-955. Toptaş, V., ve Gözel, E. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik ile matematiksel problem çözmeye yönelik inançları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 439-460. Tsai, W. (2002). Social structure of “coopetition” within a multiunit organization: coordination, competition, and ıntraorganizational knowledge sharing. Organization Science, 13, 179-190. Uusimaki, L., & Nason, R. (2004). Causes underlying pre-service teachers' negative beliefs and anxieties about mathematics. International Group for the Psychology of Mathematics Education. Van De Walle, J. A., Karp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2016). İlkokul ve ortaokul matematiği (Çeviri Editörü: Prof. Dr. Soner Durmuş)(7. Basımdan Çeviri). Ankara:.Nobel Akademik Yayıncılık. Wallach, T., & Even, R. (2005). Hearing students: the complexity of understanding what they are saying, showing, and doing. Journal of Mathematics Teacher Education, 8, 393–417 Yeni̇lmez, K., ve Gi̇ri̇t, D. (2013). İlköğretim (6-8) matematik dersi öğretim programındaki yeni alt öğrenme alanlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 385-491. Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. Yorulmaz, A., ve Çokçalışkan, H. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel ilişkilendirmeye yönelik görüşleri. Uluslararası Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 8-16. YÖK (2018). Sınıf öğretmenliği lisans programı. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf Zengin, K. U. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin öz-yeterlilik algıları ve sınıf-içi iletişim örüntüleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: an essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 82-91.