Sınıf Öğretmenleri Anlatıyor: İlkokuma Yazma Öğretimi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 80 - 106, 30.06.2021

Seher Çetinkaya

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretimi sürecinde unutamadıkları ve önemli olduğunu düşündükleri anılarının incelenmesidir. Bu amaçla Ordu İli Altınordu ilçesinde görev yapan 76 sınıf öğretmeni üzerinde bir anlatı çalışması yürütülmüştür. Öğretmenlerden ilkokuma yazma öğretimi sırasında yaşadıkları bir/birkaç anıyı hikâye etmeleri istenmiştir. Veriler görüşmeler ve yazılı dokümanlar (mail, kompozisyon) aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde “ne” anlatıldığına odaklanılan tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Anlatıların analizi sonucunda veli, öğretim ilke ve yöntem/teknikleri, okuma-yazma öğretimi, olumsuz çevre şartları, meslek sevgisi, mesleki yeterlilik, olmak üzere 6 tema oluşturulmuştur. Bu temalar kendi içlerinde kategorilere ayrılmaktadır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin; mesleki yeterlilik, veliler, çevrenin sosyoekonomik dezavantajları ve öğrencilerin okul olgunluğu nedenleri ile ilkokuma yazma öğretiminde güçlüklerle karşılaştıkları tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin ilkokuma yazma öğretiminde öğretim ortamının düzenlenmesine etki edebilecek unsurları dikkate aldıkları ve mesleklerini sevdikleri sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlkokuma yazma öğretimi, öğretmenlerin anıları,, öğretmen deneyimi

Kaynakça

• Acker, S. (1995). Carry on caring: The work of women teachers. British Journal of Sociology of Education, 1 (1), 21-36.
• Agee, J. (2005). Literacy, aliteracy, and lifelong learning. New Library World, 10(5/6), 244-252.
• Akar, C. (2008). Öz-yeterlilik inancı ve ilkokuma yazmaya etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 185-198
• Arı, A. ve Özcan, E. (2014). Birinci sınıf öğrencilerinin okul olgunluğu düzeylerinin, okuma yazmayı öğrenmelerine etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 74-90.
• Astleitner, H. (2005). Principles of effective instruction general standards for teachers and instructional designers. Journal of Instructional Psychology, 32(1), 3.
• Aytan, T. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının ilkokuma ve yazma öğretimi dersine ilişkin tutumları. Journal of Kırşehir Education Faculty, 18(2), 547-565.
• Babayiğit, Ö. ve Erkuş, B. (2017). İlk okuma yazma öğretimi sürecinde sorunlar ve çözüm önerileri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 271-284.
• Babayiğit, Ö. ve Gültekin, M. (2016). İlk okuma yazma öğretiminde oyunla öğretim yöntemi uygulamaları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 450-483.
• Bay, Y. (2008). Ses Temelli Cümle Yöntemiyle İlk Okuma-yazma Öğretiminin Değerlendirilmesi (Ankara İli Örneği). (Yayımlanmamış Doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bayat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma programında karşılaştıkları güçlüklere ilişkin görüşleri. ilkogretimonline dergisi,13(3), 759-775.
• Bayat, S. (2015a). İlkokuma yazma öğretiminde 60-66 aylık çocuklar ile ilgili yaşanan güçlüklere ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 172-185.
• Bayat, S. (2015b). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin sesli okuma becerilerinin okula başlama yaşına göre değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 2, (Özel Sayı 2) 243-255.
• Bayat, S. (2017). Reading comprehension skills of bilingual children in Turkey. European Journals of Education Studies, 3(6), 72-93.
• Beyazıt, N. (2007). İlk okuma yazma öğretiminin kazandırılmasında çözümleme yöntemi ve ses temelli cümle yönteminin farklı bakış açılarıyla değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Bıçak, E. ve Kırmızı, F. S. (2013). Öğretmen görüşlerine göre ses temelli cümle yöntemine ilişkin uygulamalarda öğrenci ve velilerin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 193-210.
• Bialystok, E., & Feng, X. (2011). Language proficiency and its implications for monolingual and bilingual children. In A. Durgunoglu & M. Gerber (Eds.), Language and literacy development in bilingual settings (pp. 121-138). New York, London: The Guildford Press.
• Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational administration quarterly, 37(5), 662-683.
• Bozkurt, E. (2011). İlköğretim 1. sınıf Türkçe ders programı görsel okuma-görsel sunu kazanımlarının ve ilk okuma yazma öğretiminde kullanılan görsellerin etkililiğinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Bracken, S. S., & Fischel, J. E. (2008). Family reading behavior and early literacy skills in preschool children from low-income backgrounds. Early Education and Development, 19(1), 45-67.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2019). Psikolojide tematik analizin kullanımı. S. N. Şad, N. Özer ve A. Atli (Çevirenler). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 873-898. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.17m
• Brown, B.A. (2009). Preparation of teachers for multi-grade teaching: Global lessons for South Africa, South African Review of Education, 15(2), 61–84.
• Brown, C. S. (2014). Language and literacy development in the early years: Foundational skills that support emergent readers. Language and Literacy Spectrum, 24, 35-49.
• Canbulat, A. N. (2013). Ses temelli cümle yöntemi ile ilk okuma yazma öğretiminde anlamlı okumayı etkileyen unsurlar. Mediterranean Journal of Humanities. 3(2), 173-191
• Carrigg, F. & Honey, M. (2004). Literacy as the key to academic success and educational reform. In S. D., Stickland & D.E. Alverman (Eds.), Bridging the Literacy Achievement Gap Grades 4-12 (pp.126-221). New York, London: Teachers College.
• Carter, K. (1993). The place of story in the study of teaching and teacher education. Educational Researcher, 22(1), 5-12.
• Chansa-Kabali, T. (2017) Home literacy activities: Accounting for differences in early grade literacy outcomes in low-income families in Zambia, South African Journal of Childhood Education 7(1), 1-9.
• Coffey, H. (2010). “They taught me”: The benefits of early community-based field experiences in teacher education. Teaching and Teacher Education, 2(2), 335-342.
• Cremin, T. & Arthur, J. (2014). Learning to teach in the primary school. Routledge: London and Newyork.
• Cresswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Ed. M, Bütün ve S. B., Demir) (3. Basım). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Cutler, L. & Graham, S. (2008). Primary grade writing instruction: A national survey. Journal of educational Psychology, 100(4), 907-919.
• Çakıroglu, A. & Kuruyer, H. G. (2012). First grade elementary school student's family involvement in the process of reading and writing skills acquisition. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 5588-5592
• Çelenk ve Baycan (2013). İlkokuma yazma öğretiminin tarihçesi, hedefleri, önemi ve ilkeleri. (Ed. Çelenk, S.) İlkokuma yazma programı ve öğretimi içinde (s.1-13). Ankara: Eğiten Kitap.
• Darling-Hammond, L. (2006). Powerful teacher education: Lessons from exemplary programs, San Francisco: Jossey-Bass.
• Darmody, M. & Smyth, E. (2016). Primary school principals' job satisfaction and occupational stress. International Journal of Educational Management, 30(1), 115-128.
• Dearing, E., Kreider, H., Simpkins, S. & Weiss, H. B. (2006). Family involvement in school and low-income children's literacy: Longitudinal associations between and within families. Journal of Educational Psychology, 98(4), 653-701.
• DeBaryshe, B. D., Binder, J. C. & Buell, M. J. (2000). Mothers’ implicit theories of early literacy instruction: Implications for children’s reading and writing. Early Child Development and Care, 160, 119–131.
• Demir Çetin, P. (2019). Birleştirilmiş sınıflarda ilkokuma ve yazma öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Eggertsdottir, R. (2009). Beginning literacy-An interactive approach. In B. Culligan (Ed.) The changing landscapes of literacy-building best practice (pp. 279−293). Dublin: Reading Association of Ireland.
• Ekin, Ö. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretimi öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• Elbaz-Luwisch, F. (2005). Teachers’ voices. Storytelling och Possibility. Connecticut: IAP.
• Ersoy, A. ve Bozkurt, M. (2016). Anlatı araştırması. (Ed. Saban, A. ve Ersoy A.) Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 209-250). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erdem, A.R. (2015). Birleştirilmiş sınıflarda öğretim (7. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Farver, J. M., Xu, Y., Eppe, S., & Lonigan, C. J. (2006). Home environments and young Latino children’s school readiness. Early Childhood Research Quarterly, 21, 196–212.
• Foorman, B. R. & Moats, L. C. (2004). Conditions for sustaining research-based practices in early reading instruction. Remedial & Special Education, 25, 51–60.
• Goodman, J. (1985). What students learn from early field experiences: A case study and critical analysis. Journal of Teacher Education, 36(6), 42-48.
• Graham, S. & Harris, K. (2000). The role of self-regulation and transcription skills in writing and writing development. Educational Psychologist, 35, 3–12.
• Graham, S. (1990). The role of production factors in learning disabled students’ compositions. Journal of Educational Psychology, 82, 781-791.
• Graham, S., Harris, K. R., Mason, L., Fink-Chorzempa, B., Moran, S. & Saddler, B. (2008). How do primary grade teachers teach handwriting? A national survey. Reading and writing, 21(1-2), 49-69
• Gözüküçük, M. (2019). Sınıf Öğretmeni Adaylarının İlkokuma Yazma Öğretimi Dersine İlişkin Tutumları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 450-468.
• Güneş, F. (2013). Okuma yazma öğrenme yaşı. Eğitim Kuram ve Uygulama 9(4), 280-298.
• Güneş, F., Uysal, H., & Taç, İ. (2016). İlkokuma yazma öğretimi süreci: öğretmenim bana okuma yazmayı öğretir misin? Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(2), 23-33.
• Hall, K. (2003). Effective literacy teaching in the early years of school: A review of evidence. In N. Hall, J. Larson, & J. Marsh (Ed.) Handbook of early childhood literacy (pp. 315-326) London: Sage.
• Hanemann, U. (2015). Lifelong literacy: Some trends and issues in conceptualising and operationalising literacy from a lifelong learning perspective. International Review of Education, 61(3), 295-326.
• Hopp, H., Vogelbacher, M., Kieseier, T. & Thoma, D. (2019). Bilingual advantages in early foreign language learning: Effects of the minority and the majority language. Learning and Instruction, 61, 99-110.
• Irwin, J. R., Moore, D. L., Tornatore, L. A. & Fowler, A. E. (2012). Promoting emerging language and literacy during storytime. Children & Libraries, 10(2), 20-23.
• İnce, N. B., & Şahin, A. E. (2016). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 391-409.
• Jeynes, W.H. (2012). A meta-analysis of the efficacy of different types of parental involvement programs for urban students. Urban Education, 4(4), 706-742.
• Johnson, K. E. & Golombek, P. R. (2002). Teachers' narrative inquiry as professional development. Cambridge University Press. Erişim: https://books.google.com.tr
• Justice, L.M. & Pullen, P.C. (2003). Promising interventions for promoting emergent literacy skills: Three evidence-based approaches, Topics in Early Childhood Special Education 23(3), 99–113. http://dx.doi.org/10.1177/02711214030230030101
• Kartal, H. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma-yazma öğretimine yönelik tutumlarını etkileyen unsurlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 509-521.
• Kızılaslan Tunçer, B. (2013). Öğretmen adaylarının ilk okuma yazma öğretimi dersindeki akademik başarıları, biliş üstü farkındalık düzeyleri, düşünme stilleri ve tutumları arasındaki ilişkiler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale
• Kutluca-Canbulat, A. N. ve Yıldızbaş, F. (2014). Okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin 60-72 aylık çocukların okula hazır bulunuşluklarına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 33-50
• Ma, X., & MacMillan, R.B. (1999). Influences of workplace conditions on teachers' job satisfaction. The journal of educational research, 93(1), 39-47.
• Mahar, N. E., & Richdale, A. L. (2008). Primary teachers' linguistic knowledge and perceptions of early literacy instruction. Australian Journal of Learning Difficulties, 13(1), 17-37.
• Mapp, K.L. (2003). Having their say: Parents describe why and how they are engaged in their children’s learning. School Community Journal, 13(1), 35-64.
• Mather, N., Bos, C., & Babur, N. (2001). Perceptions and knowledge of preservice and inservice teachers about early literacy instruction. Journal of learning disabilities, 34(5), 472-482.
• McCutchen, D., Abbott, R. D., Green, L. B., Beretvas, S. N., Cox, S., Potter, N. S., ... & Gray, A. L. (2002). Beginning literacy: Links among teacher knowledge, teacher practice, and student learning. Journal of learning disabilities, 35(1), 69-86.
• McCutchen, D., Harry, D. R., Cunningham, A. E., Cox, S., Sidman, S. & Covill, A. E. (2002). Reading teachers’ knowledge of children’s literature and English phonology. Annals of Dyslexia, 52, 207–228.
• McLoyd, V. C. (1998). Socioeconomic disadvantage and child development. American Psychologist, 53, 185–204.
• MEB (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.
• MEB Okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik (2019, 10 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30827). Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190710-6.htm
• Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational technology research and development, 50(3), 43-59.
• Morgan, P. L. & Fuchs, D. (2007). Is there a bidirectional relationship between children's reading skills and reading motivation? Exceptional children, 73(2), 165-183.
• Obalar, S. (2013). İlkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara çözüm önerileri. (Ed. Çelenk, S.) İlkokuma yazma programı ve öğretimi içinde (s.267-285). Ankara: Eğiten Kitap.
• Obalar, S., ve Ada, S. (2010). Ekolojik bakış açısı ve sosyal kapital kuram çerçevesinde öğrencilerin ilk okuma yazma becerilerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(32), 141-168.
• Onatsu-Arvilommi, T., Nurmi, J. E., & Aunola, K. (2002). The development of achievement strategies and academic skills during the first year of primary school. Learning and Instruction, 12(5), 509-527.
• Orlich, D. C., Harder, R. J., Callahan, R. C., Trevisan, M. S. & Brown, A. H. (2012). Teaching strategies: A guide to effective instruction. (9th ed.). Boston: Wadsworth, Cengage Learning.
• Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası 11(1), 101-121.
• Öz, M. F. (1999). İlkokuma-yazma öğretimi. Eğitim ve Bilim, 24(114).1-7.
• Özbek, R., Kahyaoğlu, M., ve Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 221-232.
• Özcan, A. F. ve Özcan, A. O. (2016). İlk okuma yazma öğrenmede çocukların yaşadıkları güçlükler, nedenleri ve çözüm önerileri: nitel bir araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 69-103.
• Özdemir, C. ve Erdoğan, T. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının ilkokuma ve yazma öğretimine ilişkin öz yeterlik inançlarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 17(1), 314-331.
• Öztürk, B., ve Ertem, İ. S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma ve yazma öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarinin değerlendirilmesi. Journal of Anatolian Cultural Research, 1(3), 1-26.
• Payne, A. C., Whitehurst, G. J., & Angell, A. L. (1994). The role of home literacy environment in the development of language ability in preschool children from low-income families. Early Childhood Research Quarterly, 9, 427–440.
• Perrachione, B. A., Rosser, V. J. & Petersen, G. J. (2008). Why do they stay? Elementary teachers' perceptions of job satisfaction and retention. Professional Educator, 32(2), 1-17.
• Piasta, S. B., Connor, C. M., Fishman, B. J. & Morrison, F. J. (2009). Teachers' knowledge of literacy concepts, classroom practices, and student reading growth. Scientific Studies of Reading, 13(3), 224-248.
• Pressley, M., Wharton-McDonald, R., Allington, R., Block, C. C., Morrow, L., Tracey, D., ... & Woo, D. (2001). A study of effective first-grade literacy instruction. Scientific studies of reading, 5(1), 35-58.
• Purcell-Gates, V. (1996). Stories, coupons, and the TV Guide: Relationships between home literacy experiences and emergent literacy knowledge. Reading Research Quarterly, 31, 406–428.
• Ramrathan, L. & Mzimela, J., (2016) Teaching reading in a multi-grade class: Teachers’ adaptive skills and teacher agency in teaching across grade R and grade 1, South African Journal of Childhood Education 6(2), 1-8.
• Rindermann, H. & Baumeister, A.E., 2015, Parents’ SES vs. parental educational behavior and children’s development: A reanalysis of the Hart and Risley study, Learning and Individual Differences, 37, 133–138. https://doi.org/10.1016/j. lindif.2014.12.005
• Saban, A.,ve Sarıçelik, S. (2018). İçedönük Bir Çocuğu Anlamak: Bir Anlatı Araştırması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 225-252.
• Scott, C., Stone, B. & Dinham S. (2001). “I love teaching but...” International patterns of teaching discontent. Education Policy Analysis Archives, 9(28), 1-18.
• Skaalvik, E. M. & Skaalvik, S. (2009). Does school context matter? Relations with teacher burnout and job satisfaction. Teaching and teacher education, 25(3), 518-524.
• Snow, C. E., & Juel, C. (2005). Teaching children to read: What do we know about how to do it? In M. J. Snowling & C. Hulme (Eds.), The science of reading: A handbook (pp. 501–520). Oxford, England: Blackwell.
• Sonnenschein, S., Brody, G. & Munsterman, K. (1996). The influences and family beliefs and practices on children’s early reading development. In L. Baker, P. Afflerbach, & D. Reinking (Eds.), Developing engaged readers in school and home communities (pp. 3–20). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Spear-Swerling, L. & Brucker, P. O. (2003). Teachers’ acquisition of knowledge about English word structure. Annals of Dyslexia, 53, 72–103.
• Thomas, W. P. & Collier, V. P. (2002). A national study of school effectiveness for language minority students' long-term academic achievement. Center for Research on Education, Diversity & Excellence, University of California, Santa Cruz. ERIC ID: ED475048
• Tok, Ş., Tok, T. N., ve Mazı, Ö. A. (2008). İlkokuma yazma öğretiminde çözümleme ve ses temelli cümle yöntemlerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53, 123-144.
• Toprakçı, E., ve Gülmez, D. (2018). Velilerin penceresinden öğrencilerin eğitim hayatı (Anılar bağlamında nitel bir analiz). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 253-275.
• Trageton, A. (2002). Creative writing on computers and playful learning: Grade 1. Association for the Study of Play annual meetings, Santa Fe: NM.
• Turhan, M., Demirli, C., ve Nazik, G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin mesleğe adanmışlık düzeyine etki eden faktörler: Elazığ örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 79-192.
• Tutal, Ö. ve Oral, B. (2015). İlk okuma-yazma öğrenmede okula başlama yaşının okuma-yazma başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 96-121.
• Uitto, M. (2012). ‘Behind every profession is a person’: Students’ written memories of their own teacher–student relationships. Teaching and Teacher Education, 28(2), 293-301.
• Van Steensel, R. (2006). Relations between socio‐cultural factors, the home literacy environment and children's literacy development in the first years of primary education. Journal of Research in Reading, 29(4), 367-382.
• Verhoeven, L., Steenge, J. & Van Balkom, H. (2012), Linguistic transfer in bilingual children with specific language impairment. International Journal of Language & Communication Disorders, 47(2), 176–183.
• Wang, Y. (2000). Children's attitudes toward reading and their literacy development. Journal of Instructional Psychology, 27(2), 120-120.
• Wharton-McDonald, R., Pressley, M. & Hampston, J. (1998). Outstanding literacy instruction in first grade: Teacher practices and student achievement. Elementary School Journal, 99, 101–128.
• Yangın, B. (2009). Hazırbulunuşluk ile okuma ve yazma başarımları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 316-326.
• Zeichner, K. (2010). Rethinking the connections between campus courses and field experiences in college-and university-based teacher education. Journal of Teacher Education, 61(1-2), 89-99.