Öz
We have examined whether or not al-Ghazzâlî was a man of investigation (tahqiq) according to methodology of Islamic Jurisprudence and how he evaluated the former scholars’ views based on his references to al-Bâqillânî, a scholar who lived about a century before him. At the beginning of our article, we have presented information about these two scholars’ positions within methodology of Islamic Jurisprudence. Then, we have dealt with how al-Bâqillânî’s views were transmitted to al-Ghazzâlî. Finally, we have evaluated al-Ghazzâlî’s references to al-Bâqillânî under three separate sub-sections as “al-Bâqillânî’s views agreed by al-Ghazzâlî, his views disagreed by al-Ghazzâlî, and his views that are fundamentally agreed by al-Ghazzâlî but have some differences in details.”
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülazîm ed‐Dîb, “Cüveynî”, DİA, İstanbul 1993, VIII, ss. 141‐144.
- Abdülhamîd b. Ali Ebû Zenîd, “Mukaddime”, Kâdî Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib el‐el‐Bâkıllânî, et‐Takrîb ve’l‐İrşâdü’s‐Sağîr, Beyrut 1418/1998, I, ss. 9-168.
- Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr İbn Hallikân, Vefeyâtü’l‐A‘yân ve Enbâu Ebnâi’zZamân, (thk. İhsân Abbâs), Dâr‐u Sâdır, Beyrut ts.
- Bekir Karlığa, “el‐Gazzâlî”, DİA, İstanbul 1996, XIII, ss. 518‐530.
- Ebû Abdullah Bedreddîn Muhammed b. Bahadır b. Abdullah ez‐Zerkeşi, elBahrüʹl‐Muhît fî Usuliʹl‐Fıkh, y.y. 1413/ 1996.
- Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman ez‐Zehebî, Tarihüʹlİslâm ve Vefeyâtüʹl‐Meşahir veʹl‐Aʹlâm, (thk. Ömer Abdüsselam Tedmuri), Dârüʹl‐Kitâbiʹl‐Arabi, Beyrut 1994.
- Ebû Bekr el‐Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb el‐Bağdâdî, Târîhu Bağdad ev Medîneti’s‐Selâm, (thk. Beşşar Avvad Ma’ruf), Dâru’l‐Ğarbi’l‐İslâmî, Beyrut 2002.
- Ferhat Koca, İslâm Hukuk Metodolojisine Tahsîs, İstanbul 1996.
- İlyas Yıldırım (Danışman: Doç. Dr. Kemal Yıldız), Fıkıh Usûlünde el‐Bâkıllânî’nin elGazzâlî’ye Tesiri (Hüküm Çıkarma Metodları Çerçevesinde), Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize 2008.
- İmâmü’l‐Harameyn Abdülmelik b. Abdullah el‐Cüveynî, el‐Burhân fî Usûli’l‐Fıkh, y.y. 1412/1992.
- İmâmü’l‐Harameyn Abdülmelik b. Abdullah el‐Cüveynî, et‐Telhîs fî Usûli’l‐Fıkh, Beyrut, 1424/ 2003.
- M. Yaşar Kandemir, “Ahmed b. Hüseyin el‐Beyhakî”, DİA, İstanbul 1992, VI, ss. 58‐61.
- Mehmet Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1998.
- Muhammed Hüseyin Heyto, “Mukaddime”, Muhammed b. Muhammed elGazzâlî, el‐Menhûl min Ta‘likâti’l‐Usûl, Dimeşk 1998, ss. 5‐56.
- Muhammed b. Muhammed el‐Gazzâlî, el‐Müstasfâ min İlmi’l‐Usûl, Beyrut ts. ______, İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, (trc. Yunus Apaydın), Kayseri 1994.
- Muhammed İsmail Şa‘bân, Usûlü’l‐Fıkh:Târihuhü ve Ricâlühü, Mekke 1419/ 1998.
- Şemseddin Sâmî, Kâmus‐ı Türkî, Çağrı Yayınları, 7. Baskı, İstanbul 1996.
- Şerafeddin Gölcük, Bâkıllânî ve İnsanın Fiilleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
- Tâcüddîn b. Ali es‐Subkî, Tabakâtu’ş‐Şâfiiyyeti’l‐Kübrâ, (thk. Mahmûd Muhammed Tanahi, Abdülfettah Muhammed el‐Hulv), Hicr liʹt‐Tıbaa veʹn‐Neşr, Cize
- 1413. Yunus Apaydın, “Mütercimin Önsözü”, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el‐Gazzâlî, İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, (trc. Yunus Apaydın), Kayseri 1994, I, ss. I‐XVII.
- ______, “el‐Müstasfâ”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, 124‐126
Öz
el-Gazzâlî’nin Fıkıh usûlü ilminde tahkik ehlinden olup olmadığını tespit edebilmek için önceki ulemaya ait görüşleri nasıl değerlendirdiğini, kendisinden yaklaşık bir asır önce yaşamış el-Bâkıllânî’ye yaptığı atıflar çerçevesinde ele aldık. Makalenin başında her iki müellifin, Fıkıh usûlü sahasındaki konumlarını ortaya koyan bilgilere yer verdik. Daha sonra el-Bâkıllânî’nin görüşlerinin el-Gazzâlî’ye nasıl intikal ettiğine temas ettik. Nihayet el-Gazzâlî’nin el-Bâkıllânî’ye yaptığı atıfları, “el-Bâkıllânî’nin görüşüne katıldığı, ondan farklı düşündüğü ve temel yaklaşımda aynı olmakla birlikte bazı teferruatta ondan ayrıldığı hususlar” şeklinde üç ayrı başlık altında değerlendirdik.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülazîm ed‐Dîb, “Cüveynî”, DİA, İstanbul 1993, VIII, ss. 141‐144.
- Abdülhamîd b. Ali Ebû Zenîd, “Mukaddime”, Kâdî Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib el‐el‐Bâkıllânî, et‐Takrîb ve’l‐İrşâdü’s‐Sağîr, Beyrut 1418/1998, I, ss. 9-168.
- Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr İbn Hallikân, Vefeyâtü’l‐A‘yân ve Enbâu Ebnâi’zZamân, (thk. İhsân Abbâs), Dâr‐u Sâdır, Beyrut ts.
- Bekir Karlığa, “el‐Gazzâlî”, DİA, İstanbul 1996, XIII, ss. 518‐530.
- Ebû Abdullah Bedreddîn Muhammed b. Bahadır b. Abdullah ez‐Zerkeşi, elBahrüʹl‐Muhît fî Usuliʹl‐Fıkh, y.y. 1413/ 1996.
- Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman ez‐Zehebî, Tarihüʹlİslâm ve Vefeyâtüʹl‐Meşahir veʹl‐Aʹlâm, (thk. Ömer Abdüsselam Tedmuri), Dârüʹl‐Kitâbiʹl‐Arabi, Beyrut 1994.
- Ebû Bekr el‐Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb el‐Bağdâdî, Târîhu Bağdad ev Medîneti’s‐Selâm, (thk. Beşşar Avvad Ma’ruf), Dâru’l‐Ğarbi’l‐İslâmî, Beyrut 2002.
- Ferhat Koca, İslâm Hukuk Metodolojisine Tahsîs, İstanbul 1996.
- İlyas Yıldırım (Danışman: Doç. Dr. Kemal Yıldız), Fıkıh Usûlünde el‐Bâkıllânî’nin elGazzâlî’ye Tesiri (Hüküm Çıkarma Metodları Çerçevesinde), Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize 2008.
- İmâmü’l‐Harameyn Abdülmelik b. Abdullah el‐Cüveynî, el‐Burhân fî Usûli’l‐Fıkh, y.y. 1412/1992.
- İmâmü’l‐Harameyn Abdülmelik b. Abdullah el‐Cüveynî, et‐Telhîs fî Usûli’l‐Fıkh, Beyrut, 1424/ 2003.
- M. Yaşar Kandemir, “Ahmed b. Hüseyin el‐Beyhakî”, DİA, İstanbul 1992, VI, ss. 58‐61.
- Mehmet Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1998.
- Muhammed Hüseyin Heyto, “Mukaddime”, Muhammed b. Muhammed elGazzâlî, el‐Menhûl min Ta‘likâti’l‐Usûl, Dimeşk 1998, ss. 5‐56.
- Muhammed b. Muhammed el‐Gazzâlî, el‐Müstasfâ min İlmi’l‐Usûl, Beyrut ts. ______, İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, (trc. Yunus Apaydın), Kayseri 1994.
- Muhammed İsmail Şa‘bân, Usûlü’l‐Fıkh:Târihuhü ve Ricâlühü, Mekke 1419/ 1998.
- Şemseddin Sâmî, Kâmus‐ı Türkî, Çağrı Yayınları, 7. Baskı, İstanbul 1996.
- Şerafeddin Gölcük, Bâkıllânî ve İnsanın Fiilleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
- Tâcüddîn b. Ali es‐Subkî, Tabakâtu’ş‐Şâfiiyyeti’l‐Kübrâ, (thk. Mahmûd Muhammed Tanahi, Abdülfettah Muhammed el‐Hulv), Hicr liʹt‐Tıbaa veʹn‐Neşr, Cize
- 1413. Yunus Apaydın, “Mütercimin Önsözü”, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el‐Gazzâlî, İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, (trc. Yunus Apaydın), Kayseri 1994, I, ss. I‐XVII.
- ______, “el‐Müstasfâ”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, 124‐126
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Kasım 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Cilt: 32 Sayı: 32 |