İyi Niyetli Kötü Davranışlar: Banka Çalışanlarının Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranışları Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2019, 18. UİK Özel Sayısı, 658 - 683, 31.08.2019

Hasan Hüseyin Uzunbacak , Tahsin Akçakanat , Mehmet Dinç , Eylem Bayrakçı

https://doi.org/10.26466/opus.590468

Cited By: 4

Öz

Örgüt üyelerinin gerçekleştirdiği bazı davranışlar ahlaka uygun olmamakla birlikte, örgütün imajını, amaçlarını, çıkarını korumak veya desteklemek amacıyla yapılabilmektedir. Örgüt yararına ahlaki olmayan dacranışlar olarak adlandırılan bu davranışların son yıllarda örgütsel davranış yazınında çalışılmaya başlandığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların kurum içindeki uygulamalarını ve bununla ilgili çalışan deneyimlerini ortaya koymaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, banka çalışanlarının örgüt yararına ahlaki olmayan davranışları gerçekleştirme niyetlerine değil, davranışlarına odaklanılmıştır. Katılımcılar amaçlı örneklem yöntemine göre, üç farklı bankanın 9 çalışanından oluşmuştur. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Çalışmada, gerçekleştirilen örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların neler olduğu, davranışın gerçekleşmesine neden olan bağlamsal, durumsal ve bireysel faktörlerin ve bu davranışların algılanan muhtemel sonuçlarının neler olabileceği sorularına cevap aranmıştır. Buna göre, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların daha çok bankacılık işlem maliyetleriyle ilgili konularda gerçekleştirildiği ve bu davranışların müşterinin özelliklerine ve işlemin özelliklerine göre farklı şekillerde olabileceği tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen diğer bir bulgu ise, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların, çalışanlar arasında gizli etik kuralları haline gelmiş olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranışlar, Banka Çalışanları, Nitel Araştırma

Well-Intentioned Bad Behaviors: An Exploratory Research on Unethical Pro-Organizational Behavior of Bank Employees

Öz

Although some behaviors performed by members of the organization are not moral, they can be done in order to protect or support the image, aims and interests of the organization. It is seen that these behaviors called Unethical Pro-Organizational Behavior have started to be studied in the literature of organizational behavior in recent years. The aim of this study is to put forward applications of unethical pro-organizational behaviors in the organization and in respect to this, to set forth employees’ experiences. In the study, bank employees’ behaviors have been focused on, not their intention of realization of unethical pro-organizational behaviors. For this reason, in the study phenomenologic pattern has been preferred which is one of the qualitative research methods. According to the purposeful sampling method, participants have consisted of 9 employees of 3 different banks. Data have been collected with semi-structured interview forms. In the study, what the carried out unethical pro-organizational behaviors are, what the contextual, situational and individual factors are that cause the behavior to occur and what the perceived possible consequences of these behaviors are sought. Accordingly, it has been determined that unethical pro-organizational behaviors are mostly carried out in relation to banking transaction costs and these behaviors can be in different ways depending on the characteristics of the customer and the characteristics of the transaction. Another finding obtained in the study is that unethical pro-organizational behaviors have become the secret ethical rules among the employees.

Anahtar Kelimeler

Unethical Pro-Organizational Behaviors, Bank Employees, Qualitative Research

Kaynakça

• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
• Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality, and behavior. Berkshire: McGraw-Hill Education.
• Akçakanat, T. ve Dinç, M. (2018). Planlanmış davranış teorisi bağlamında girişimcilik niyeti üzerinde makyavelist kişiliğin etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı, 761-780.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Blau, P. (1964). Exchange and power in social life. New York: Wiley.
• Chen, M., Chen, C. C., ve Sheldon, O. J. (2016). Relaxing moral reasoning to win: How organizational identification relates to unethical pro-organizational behavior. Journal of Applied Psychology, 101(8), 1082-1096.
• Coşkun, A. (2017). Ahlaki kimlik ve makyavelizmin örgüt yararına ahlaki olmayan davranış üzerinde etkisi: Ahlaki iklimin düzenleyici rolü. Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Coşkun, A., ve Ülgen, B. (2017). Örgüt yararına ahlaki olmayan davranış. İs Ahlakı Dergisi, 10(2), 177-201.
• Ebrahimi, N., ve Yurtkoru, E. S. (2017). The relationship between affective commitment and unethical pro-organizational behavior: The role of moral disengagement. Research Journal of Business and Management, 4(3), 287-295.
• Effelsberg, D., Solga, M., ve Gurt, J. (2014). Transformational leadership and follower’s unethical behavior for the benefit of the company: A two-study investigation. Journal of Business Ethics, 120(1), 81-93.
• Fulmore, J. A. (2018). Testing the structural invariance of affective commitment on unethical pro organizational behavior across clan and hierarchy organizational culture types. Doctoral Disertation, The University of Texas at Tyler, Department of Human Resource Development, Tyler, ABD.
• Gino, F. ve Galinsky, A. D. (2012). Vicarious dishonesty: When psychological closeness creates distance from one’s moral compass. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 119(1), 15-26.
• Ilie, A. (2012), Unethical pro-organizational behaviors: Antecedents and boundary conditions. Doctoral Disertation, University of South Florida, College of Arts and Sciences, ABD.
• Karadal, H., ve Akyazı, T. E. (2015). Psikolojik sahiplenme ile etik olmayan örgüt yanlısı davranışlar arasındaki ilişkinin analizi üzerine Aksaray ilinde bir araştırma. 3. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiri Kitabı, içinde (s.111-116), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Köksal, K., Gürsoy, A., ve Topcu, M. K. (2018). Etik olmayan örgütsel vatandaşlık davranışının belirleyicileri: Etkileşim adaleti, yöneticiye duyulan güven ve sosyal bağların rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı, 215-228.
• Kong, D. T. (2016). The pathway to unethical pro-organizational behavior: Organizational identification as a joint function of work passion and trait mindfulness. Personality and Individual Differences, 93, 86-91.
• Lee, A., Schwarz, G., Newman, A., ve Legood, A. (2019). Investigating when and why psychological entitlement predicts unethical pro-organizational behavior. Journal of Business Ethics, 154(1), 109-126.
• Liu, Y. ve Qiu, C. (2015). Unethical pro-organizational behavior: Concept, measurement and empirical research. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 3(3), 150-155.
• Mael, F., ve Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123.
• Salancik, G. R., ve Pfeffer, J. (1978). A social information processing approach to job attitudes and task design. Administrative Science Quarterly, 23(2), 224-253.
• Shu, X. (2015). Contagion effect of unethical pro-organizational behavior among members within organization. Metallurgical & Mining Industry, 5, 235–242.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. 1. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Teo, L., ve Chan-Serafin, S. (2013). Moral foundations in organisations: Exploring the role of moral concerns and organisational identification on unethical pro-organisational behaviours. In Proceedings of the meeting of the Australia and New Zealand Academy of Management, (p. 4-6), 4-6 December 2013, Hobart, Australia
• Tsiavia, N. (2016). Unethical pro-organizational behavior (UBP): Concept and studies evolution. Science Journal of Business and Management, 4(2), 34-41.
• Turan, B., ve İpçioğlu, İ. (2018). Planlı davranış teorisi ile whistleblowing niyetinin incelenmesi: Sağlık sektörü çalışanları üzerinde bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı, 147-166.
• Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2010). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul: Beta Yayınları.
• Umphress, E. E., ve Bingham, J. B. (2011). When employees do bad things for good reasons: Examining unethical pro-organizational behaviors. Organization Science, 22(3), 621-640.
• Umphress, E. E., Bingham, J. B., ve Mitchell, M. S. (2010). Unethical behavior in the name of the company: The moderating effect of organizational identification and positive reciprocity beliefs on unethical pro-organizational behavior. Journal of Applied Psychology, 95(4), 769-780.
• Venâncio, S. F. G. (2015). Ethical leadership and unethical pro-organizational behavior: A moderated mediation model of affective commitment and authenticity at work. Doctoral Dissertation, NOVA School of Business and Economics, Lisboa, Portugal.