An International Comparative Analysis of Curricula in Terms of Disability

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 40, 2924 - 2960, 01.08.2021

Emine Seda Koç Meral Deveci

https://doi.org/10.26466/opus.856377

Öz

With its most common definition, disability is explained as deficiencies of various degrees in the physical, mental, spiritual, sensory and social abilities of individuals. Interaction with persons with disabilities and information on disability are decisive in the formation and change of attitudes towards disability in societies. In this study, curricula, which have an important role in informing about disability in schools, are discussed in terms of disability. In the study, which is an example of a case study, the curricula were examined comparatively by using the document analysis technique. According to the results obtained in this study, it was determined that disability was addressed within the framework of individual differences jointly through disability-related attainments in the Life Science and Social Studies Education Curricula of Turkey; however, in TLSC disability was only aimed to be recognized based on physical characteristics and differences; in TSSC, disability was handled together with individual differences. Similarly, in Singapore, Hong-Kong and Ireland curricula, disability was associated with physical and personal characteristics. It was determined that there is an understanding of taking disabled students into consideration in the teaching-learning processes in the Canadian curriculum, but there is no disability-related goal.

Anahtar Kelimeler

Disability, curricula, life science, social studies

Öğretim Programlarının Engellilik Açısından Uluslararası Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Öz

Engellilik en yaygın tanımı ile bireylerin bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerindeki çeşitli derecelerdeki eksiklikler olarak açıklanmaktadır. Toplumlarda engelliliğe yönelik tutumların oluşturulmasında ve değiştirilmesinde engelli bireylerle etkileşim ve engellilik konusunda yapılan bilgilendirmeler belirleyici olmaktadır. Bu çalışmada okullarda engellilik ile ilgili yapılan bilgilendirmelerde önemli göreve sahip olan öğretim programları engellilik açısından ele alınmıştır. Bir durum çalışması örneği olan çalışmada öğretim programları doküman incelemesi tekniğinden yararlanılarak karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre, Türkiye Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları’nda yer alan engellilik ile ilişkili kazanımlar aracılığıyla ortak olarak engelliliğin bireysel farklılıklar çerçevesinde ele alındığı bununla birlikte THBDÖP’de engelliliğin yalnızca bedensel özellikler ve farklılıklara dayalı olarak fark ettirilmesinin amaçlandığı; TSBDÖP’de ise engelililiğin bireysel farklılıklar ile birlikte ele alındığı belirlenmiştir. Singapur, Hong-Kong ve İrlanda öğretim programlarında benzer şekilde engellilik fiziksel ve kişisel özelliklerle ilişkilendirilmiştir. Kanada öğretim programında öğrenme-öğretme süreçlerinde engelli öğrencilerin dikkate alınması yönünde bir anlayışın hakim olduğu ancak engellilik ile ilgili herhangi bir hedefe yer verilmemiş olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, öğretim programları, hayat Bilgisi, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, (2020). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. 09.10.202 tarihinde https://www.ailevecalisma.gov.tr/-media/42250/istatistik-bulteni-2020-mart.pdf adresinden erişildi.
• Akbuğa, B. ve Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme yoluyla beden eğitimi spor yüksekokulu öğrencilerinin engelli bireylere yönelik değişen tutumları. SPORMETRE Beden Eğitim ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 5-8.
• Aktaş, C. ve Küçüker, S. (2002). Bilişsel-duyuşsal odaklı bir programın ilköğretim öğrencilerinin fiziksel engelli yaşıtlarına yönelik sosyal kabul düzeylerine etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2),15-25.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Aslan, M. ve Şeker, S. (2011). Engellilere yönelik toplumsal algı ve dışlanmışlık (Siirt Örneği), III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Kitabı, 24–25 Ekim (2011), 449-463.
• Batu, E. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(4),35-45.
• Cantürk ve diğerleri. (2018). İlköğretim Ders Kitaplarında Engelliliğin Temsili ve Engellilik Halleri, Ders Kitapları Uluslararası Sempozyumu.
• Canada Ontario Primary Social Studies Syllabus. (2013). 21.11.2020 tarihinde http://www.edu.gov.on.ca/eng/curriculum/elementary/sshg18curr2013.pdf adresinden erişildi.
• Cavkaytar, A. (2017). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. Editör İ. Diken. Ankara: Pegem Yayıncılık. 3-29.
• Civelek, A. H. (1990). Eğitilebilir zihinsel özürlü çocukların sosyal kabul görmelerinde normal çocukların bilgilendirilmelerinin ve iki grubun resim is ile beden eğitimi derslerinde bütünleştirilmelerinin etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Corbin, J. and Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing Scandinavian Journal of Disability Research grounded theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çayır, K. ve Ergün, M. (2014). Ders Kitaplarında Engellilik. 25.10.202 tarihinde http://secbir.org/images/haber/2012/07/derskitaplarindaengellilik_rapor.pdf. adresinden erişildi.
• Deal, M. (2007). Aversive disablism: Subtle prejudice toward disabled people. Disability & Society, 22(1), 93-107.
• Deveci, H. (2005). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımı. The Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 4(3), 159-166.
• Ergün, M. (2017). Ders kitaplarında engellilik durum analizi. 29.10.202 tarihinde https://secbir.org/wp-content/uploads/2020/03/SECBIR_EEK_Rapor_DurumAnalizi.pdf adresinden erişildi
• Eripek, S. (2009). Zihinsel yetersizliği olan çocuklar. Ankara: Maya Akademi.
• Favazza, P. C. and Odom, S. L. (1997). Promoting positive attitudes of kindergarten-age children toward people with disabilities. Exceptional Children, 63(3), 405-418.
• Fisher, K. R. and Purcal, C. (2017). Policies to change attitudes to people with disabilities. Scandinavian Journal of Disability Research, 19(2), 161-174.
• Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının toplumsal ihtiyaçları karşılama düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri (Diyarbakır ili örneği). Milli Eğitim Dergisi, 41(190), 145-166.
• Güzel, A. ve Karadağ, Ö. (2013). Anlatma becerileri açısından “Türkçe Dersi Öğretim Programı (6, 7, 8. Sınıflar)”na eleştirel bir bakış. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 45-52.
• Hong-Kong Personal, Social and Humanities Education Curriculum (2017). 12.12.2020 tarihinde https://www.edb.gov.hk/en/curriculum-development/kla/pshe/curriculum-documents.html#3206 adresinden erişildi.
• Krahe, B., ve Altwasser, C. (2006). Changing negative attitudes towards persons with physical disabilities: An experimental intervention. Journal of Community & Applied Social Psychology, 16(1), 59-69.
• Krefting, L. (1991). Rigor in qualitative research: the assessment of trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45(3), 214-222.
• Koster, M., Nakken, H., Pijl, S. J. and Van Houten, E. (2009). Being part of the peer group: A literature study focusing on the social dimension of inclusion in education. International Journal of Inclusive Education, 13(2), 117-140.
• MEB, (2018). Hayat bilgisi dersi 1,2 ve 3. sınıflar öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• MEB, (2018). Sosyal Bilgiler dersi 4-8. sınıflar öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• MEB, (2013). Bütünleştirme Kapsamında Eğitim Uygulamaları Öğretmen Kılavuz Kitabı. 21.10.2020 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/kitaplar/Butunlestirme_Kapsaminda_Egitim_Uygulamalari_Ogretmen_Kilavuz_Kitabi.pdf adresinden erişildi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Mengi, A. Sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programının engellilik açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 707-736.
• Meşe, İlknur (2014), Engelliliği açıklayan sosyal model nedir?Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, 79-92.
• ÖZİDA (2009). Toplum özürlülüğü nasıl anlıyor: Temel araştırması. Ankara. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• Öztürk, T. (2007). Anasınıflarına devam eden normal çocukların bilgilendirilmesinin zihinsel engelli yaşıtlarına yönelik tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Bolu.
• Özyürek, M. (1977). Effects of live, audio, print presentations of a discussion about physical disabilities on attitude modification toward disabled persons in Turkey. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Northern Colorado.
• Özyürek, M. (2006). Tutumlar ve yetersizlikten etkilenmişlere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara: KÖK Yayıncılık.
• Prater, M.A., Dychers, T.T. and Johnstun, M. (2006). Teaching students about learning disabilities toward children’s literature. Intervention in School and Clinic, 42, 14-24.
• Prilleltensky, O. (2012). Eleştirel psikoloji ve engelli çalışmaları: Anaakımı eleştirmek, eleştiriyi eleştirmek. (Fox, Prilleltensky ve Austin, Ed.). Eleştirel psikoloji (s.329- 349). (E. Erdener vd., Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Singapore Primary Social Studies Syllabus (2012). 11.12.2020 tarihinde https://www.moe.gov.sg/docs/default-source/document/education/syllabuses/humanities/files/2012-social-studies-(primary)-syllabus.pdf adresinden erişildi.
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Şahin, H. ve Bekir, H. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 20(3), 767-780.
• Tasa ve Mamatoğlu (2018). Engelli bireylere yönelik tutum değişimi ve duyarlılık eğitimleri. Turkiye Klinikleri J Psychol-Special Topics, 3(1), 11-21.
• Triandis, H. C. (1971). Attitude and Attitude Change. USA: Wiley Foundations of Social Psychology Series.
• Tuncer, A. T., Karasu, N., Altunay, B. ve Güler, Ö. (2011). Türkçe ilköğretim kitaplarında engel ve engellilik: Bir doküman analizi örneği. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 439-457.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. 06.12.2020 tarihinde https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%20 13%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4. adresinden erişildi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.