Aile yılmazlık ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliği ve güvenirliği

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 02, 47 - 66, 01.03.2010

Sema Kaner Hatice Bayraklı

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000151

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği

Öz

Bu çalışmanın amacı, anne-babaların yılmazlık algısını değerlendirmeyi amaçlayan Aile Yılmazlık Ölçeğini-AYÖ geliştirilmektir. Araştırma grubu 524 anne-babadan oluşmaktadır (özel eğitim kurumlarında eğitim alan 105 ve normal gelişim gösteren 419 çocuğun anne-babaları). 87 maddelik taslak form annebabalara uygulanmış ve açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, madde-toplam korelasyonu, alt ölçekler arası korelasyonlar gibi bir dizi geçerlik çalışması yürütülmüştür. Ayrıca, AYÖ’nın Beck Depresyon Envanteri, Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği ve Ana-Babalık Yetkinliği Ölçeği ile korelasyonları da hesaplanmıştır. Ölçeğin güvenirliği Cronbach alfa, Spearman-Brown iki yarı güvenirlik ve test-tekrar test güvenirlik katsayıları yoluyla incelenmiştir. Analizler, 37 maddenin dört faktörde toplandığını ve AYÖ’nin psikometrik özelliklerinin yeterli olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Yılmazlık, anne-babalar, doğrulayıcı faktör analizi, geçerlik ve güvenirlik

Kaynakça

• Aiken, L. R. (2000). Psychological testing and assessment. Needham Heights: A Pearson Education Company.
• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49, 155-173.
• Basım, H. N., & Çetin, F. (2011). The reliability and validity of the Resilience Scale for Adults-Turkish Version. Türk Psikiyatri Dergisi, Baskıda.
• Bayraklı, H. (2010). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bayraklı, H. ve Kaner, S. (2010). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. 20. Özel Eğitim Kongresi. Öğretmen Yetiştirme: Bildiri Özetleri, Ankara: Kök Yayıncılık, 70-71.
• Bennett, E. B., Novotny, J. A., Gren, K. E., & Kluever, R. C. (1998). Confirmatory factor analysis of the resiliency scale. Document Resume. ED 422 372.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. İkinci baskı. Ankara: Pegem
• Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 1019-1031.
• Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD- RISC). Depression and Anxiety, 18, 76–82.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeğinin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2 (4), 269-274.
• Dağ, İ. (2002). Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90.
• Dayıoğlu, B. (2008). Resilience in university entrance examination applicants: The role of learned resourcefulness, perceived social support and gender. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Durak, M. (2002). The role of hardiness in predicting psychological symptomology of students experienced earthquake. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık (sağlamlık). Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Frieborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H., & Martinussen, M. (2003). A new rating scale for adults resilience: What are the central protective resources behind healthy adjustment? International Journal of Methods in Psychiatric Research, 12(2), 65-76.
• Gizir, C. A. (2004). Akademik sağlamlılık: Yoksulluk içindeki sekizinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına katkıda bulunan koruyucu faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Gizir, C. A. ve Aydın, G. (2006). Psikolojik sağlamlık ve ergen gelişim ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk PDR Dergisi, 26, 87-99.
• Greeff, A. P., Vansteenwengen,M., & Ide, M. (2006). Resiliency in families with a member with a psychological disorder. The American Journal of Family Therapy, 34, 285-300.
• Greene, R. R., & Conrad, A. P. (2002). Basic assumptions and terms. In R. R. Greene (Eds), Resiliency: An integrated approach to practice, policy and research (pp.29-62). Washington, DC: NASW Press.
• Greene, R. R., & Livingston, N. C. (2002). A social construct. In R. R. Greene (Eds), Resiliency: An integrated approach to practice, policy and research (pp.63-93). Washington, DC: NASW Press.
• Grotberg, E. H. (1995). The international resilience project: Research and application. Retrieved March, 2007, from http://resilnet.uiuc.edu/library/grotb98a.html
• Gürgan, U. (2006a). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gürgan, U. (2006b). Yılmazlık ölçeği (YÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39 (2), 45-74.
• Hair, J., Tatham, R.L. Anderson, R.E., & Black, W. (1998). Multivariate data analysis. New York: Printice Hall.
• Hawley, D. R. (2000). Clinical implications of family resilience. The American Journal of Family Therapy, 28, 101-116.
• Hjemdal O., Vogel P.A., Solem S., Hagen K., & Stiles, T.C. (2010). The relationship between resilience and levels of anxiety, depression, and obsessive-compulsive symptoms in adolescents. Clinical and Psychological Psychotherapy, Baskıda.
• Hisli, N. (1988). Depresyon Envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji dergisi, 6 (22), 118-122.
• Hoge, E. A., Austin, E. D., & Pollack, M. H. (2007). Resilience: Research evidence and conceptual considerations for posttraumatic stress disorder. Depression and Anxiety, 24, 139–152.
• Hovardaoğlu, S. (2007). Davranış bilimleri için araştırma teknikleri. İkinci baskı. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• Izadinia, N., Amiri,M., Jahromi, R. G., & Hamidi, S. (2010). A study of relationship between suicidal ideas, depression, anxiety, resiliency, daily stresses and mental health among Tehran university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 1615-1619.
• Jew. C., Green, K. E., & Kroger, J. (1999). Development and validation of a measure of resilience. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 32 (2), 75-89.
• Kaner, S. (Proje Başkanı), Şekercioğlu, G. ve Yellice-Yüksel, B. (2007). Öğretmenlerin ve ana-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Projesi. Proje Numarası: 2006 09 04 009.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2009a). Engelli ve engelli olmayan çocuklu annelerde yılmazlık, sosyal destek ve stresle başa çıkma becerileri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 8 (15), 115-133.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2009b). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuklu annelerde yılmazlık, sosyal destek ve stresle başa çıkma becerileri. 19. Ulusal Özel Eğitim Kongresi: Bildiri Özetleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 124.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2010). Anne yılmazlık ölçeğinin psikometrik özellikleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 9(17), 77-94.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study. Yayımlanmamış doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, N.D. (2007). The role of self-esteem, hope and external factors in predicting resilience among regional boarding elementary school students. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kim, D. H., & Yo, I. H. (2004). Relationship between depression and resilience among children with nephrotic syndrome. Taehan Kanho Hakhoe Chi. 34(3):534-40.
• King, G. A., Brown, E. G., & Smith, L. K. (2003). Resilience: Learning from people with disabilities and the turning points in their lives. London: Praeger.
• Kline, R.B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling: Methodology in the social sciences. New York: The Guilfrod Press.
• Kobasa, S. C. (1979). Stressful life events, personality and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
• Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
• Maddi, S. R., & Khoshaba, D. M. (1994). Hardiness and mental health. Journal of Personality Assessment. 63 (2), 265-274.
• Maddi, S. R., Khoshaba, D. M., Harvey, R. H., Lu, J. L., & Persico, M. (2002). The personality construct of hardiness, II: Relationships with measures of psychopathology and personality. Journal of Research in Personality, 36, 72–85.
• Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P.(1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103, 391- 410.
• Masten, A. S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity. In Wang, M. C. and Gordon, G. W. (Eds.), Educational resilience in inner-city America (pp. 3-25). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• McCubbin, H. I., McCubbin, M. A., Thompson, A. I., Han, S. Y., & Allen, C. T. (1997). Families under stress: What makes them resilient. Retrieved April, 2008, from http://www.cyfernet.extension.umn.edu/resear ch/resilient.html
• Motan, İ. (2002). Distinguishing anxiety and depression: Hardiness. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Naglieri, J. A., & LeBuffe, P. A. (2004). Measuring resilience in children. In S. Goldstein, R. B. Brooks (Eds.), Resilience in children (pp. 107- 121). New York: Springer.
• O’ Neal, M. (1999). Measuring Resilience. Paper presented in symposium at the annual meeting of the Mid-South Educational Research Assosication, Point Clear, Alabama.
• Onat, G. (2010). Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumlarının lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyine etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
• Öner, N. (2009). Türkiye’de kullanılan psikolojik testlerden örnekler. Üniversitesi Yayınları. İstanbul: Boğaziçi
• Özcan, B. (2005). Anne-babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Patterson, J. (1991). Family resilience to the challenge of a child’s disability. Pediatric Annals, 20(8), 491- 499.
• Patterson, J.M. (2002a). Integrating family resilience and family stress theory. Journal of Marriage and Family, 64, 349-360.
• Patterson, J.M. (2002b). Understanding family resilience. Journal of Clinical Psychology, 58(3), 233-246.
• Rutter, M. (1999). Resilience concepts and findings: Implications for family therapy. The Journal of Family Therapy, 21, 119-144.
• Rutter, M. (2006). Implications of resilience concepts for scientific understanding. Annals of the New York Academy of Sciences, 1094, 1-12. USA: Blackwell Publishing.
• Savaşır, I. ve Hisli, N. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2) 23-74.
• Siebert, A. (2008). Resilience quiz- How resilient are you? Retrieved August, 2011, from www.resiliencycenter.com/resiliencyquiz.sht ml
• Sipahioğlu, (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Sojo, V., & Guarino, L. (2011). Mediated moderation or moderated mediation: Relationship between length of unemployment, resilience, coping and health. The Spanish Journal of Psychology, 14( 1), 272-281.
• Stewart, M, Reid, G., & Mangham, C. (1997). Fostering children’s resilience. Journal of Pediatric Nursing, 12, 21-31.
• Sun, J., & Stewart, D. (2008). Development of population based resilience measures in the primary school setting. Retrieved September 4, 2011, from http://www98.griffith.edu.au/dspace/bitstream /10072 /16222/1/47267.pdf
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6) 49-74
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L.S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed). Boston: Allyn and Bacon.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk PDR Dergisi, 29, 1-9.
• Trute, B., & Hiebert-Murphy, D. (2002). Family adjustment to childhood developmental disability: A measure of parent appraisal of family impacts. Journal of Pediatric Psychology, 27(3), 271-280).
• Wagnild, G. M., & Young, H.M. (1993). Development and psychometric evaluation of the resilience scale. Journal of Nursing Measurement, 1, 165-178.
• Walsh, F. (2006). Strengthening family resilience (2nd ed.). New York: Guilford Publications.
• Yalım, E. (2007). First year college adjustment: The role of coping, ego-resiliency, optimism and gender. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Yue-Quin, H., & Yi-Qun, G. (2008). Development of psychometric validity of the resilience scale for Chinese adolescents. Acta Psychologica Sinica, 4(8), 902-912.