Dünyada ve Türkiye'de Erken Çocukluk Özel Eğitiminin Gelişimi ve Erken Çocukluk Özel Eğitim Uygulamaları

Yıl 2006, Cilt: 7 Sayı: 02, 71 - 83, 01.03.2006

Elif Sazak Pınar

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000098

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Dünyada ve Türkiye'de Erken Çocukluk Özel Eğitiminin Gelişimi ve Erken Çocukluk Özel Eğitim Uygulamaları

Öz

Erken çocukluk özel eğitimi, yetersizliği olan veya gelişimsel açıdan risk grubunda olan çocukların ve ailelerinin gereksinimlerini karşılamak, yetersizliğin engele dönüşmesini önlemek ya da çocuğun yaşıtlarıyla gelişim farklılığını en aza indirmeyi hedefleyen bir alandır. Ülkemizde son on yıldır gelişme gösteren erken çocukluk özel eğitimi, gelişmiş ülkelerde yaklaşık elli yıldır uygulanmaktadır. Bu çalışmada, erken çocukluk özel eğitiminin, dünyada ve ülkemizde ortaya çıkış nedenleri, gelişim süreciyle uygulamalarına yer verilmiştir. Çalışmada ayrıca, erken çocukluk özel eğitiminin en önemli basamakları olan önleme, vakaların tespiti, çocukların değerlendirilmesi süreçlerine değinilmiş, gelişmiş ülkelerdeki uygulamalarla Türkiye’deki uygulamalar karşılaştırılmıştır. Çalışmada, erken çocukluk özel eğitim hizmetlerinin ülkemizde nasıl yürütüldüğüne değinilmiş, bu hizmetlerin yaygınlaştırılması için neler yapılması gerektiği önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk özel eğitimi, erken çocukluk özel eğitimde önleme, erken çocukluk özel eğitimde değerlendirme, erken çocukluk özel eğitim programları, gelişimsel geriliği olan çocuklar

Kaynakça

• Ahmed, R. U., Vitto, N. L., Ningsheng, Z., Emily Lu, T.H., Nighat, Y. (1998). Portage as CBR: Its practise in Asia. Paper presented at the 7th International Portage Conference. Plenary session III (Panel Discussion), Hiroshima.
• Akçamete, G. (1998). Özel Eğitim. S. Eripek (Ed.), Türkiye’de Özel Eğitim (197-201). Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 1018.
• Baykan, S., Temel, Z. F., Ersoy, Ö., Avcı, N., Turla, A. (2002). Gazi Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracı’nın (GEÇDA) geliştirilme süreci. Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bailey, D. B., Aytch, L. S., Odom, S. L., Symons, F., Wolery, M. (1999). Early intervention as we know it. Mental Retardation and Developmental Disabilities, 5, 11-20.
• Bailey, D.B., Simeonsson, R. J. (1988). Family Needs Survey. FPG child development Institute, The University of North Carolina at Chapel Hill. From: http://www.fpg.unc.edu.
• Bayley, N. (1993). Bayley Scales of Infant Development: Second Edition. San Antonio, TX: The Psychological Corporation.
• Bekman, S. (1998). Eşit fırsat: Anne Çocuk Eğitim Programı’nın değerlendirilmesi. İstanbul: Anne- Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları.
• Bella, J. M., Mahoney, G. (1998). An examination of the effects of family-centered early ıntervention on child and family outcomes. Topics in Early Childhood Special Education, 18 (2), 83-94.
• Birkan, B. (2002a). Küçük adımlar kursunun gelişim geriliği olan çocuğa sahip annelerin küçük adımları uygulama becerilerini kazandırmalarına etkisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Birkan, B. (2002b). Erken özel eğitim hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 3 (2), 99-110.
• Boemmel, J., Briscoe, J., (2001). Web Quest Project Theory Fact Sheet of Urie Bronfenbrenner. From: http://pt3.nl.edu/boemmelbriscoewebquest
• Bronfenbrenner, U. (1974). A report on longitudinal evaluations of preschool programs, Vol. II: Is early intervention effective? Washington, D.C.: Office of Child Development, DHEW. (ED 093 501)
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Bronfenbrenner, U., Morris, P. A. (1998). The ecology of developmental processes. In W. Damon & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology: Theoretical models of human development (5th ed., pp. 993-1028). New York: Wiley.
• Bruder, M. B. (2002). Early intervention for children with disabilities, from http://www.bridges4kids.org/articles/9-02/Bruder9- 02.html
• Cameron, R. J. (1997). Early intervention for young children with developmental delay: The Portage approach. Health and Development, 23 (1), 11-27.
• Choi, S. C. (2002a). Integrating early childhood into education: The case of Sweden. UNESCO Policy Brief on Early Childhood.
• _________. (2002b). Early childhood eduaction: Building a strong foundation for the future. UNESCO Policy Brief on Early Childhood.
• Çelik, C. (2000). Özürlülüğün engellenmesinde doğum sonrası laboratuar testleri ve önemi. Özel Eğitimde Aile Sempozyumu. Ankara: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. 64–71.
• Çocuk Gelişimini Destekleme (Portage) Derneği Raporu. (2004). Çocuk Gelişimini Destekleme (Portage) Derneği Kararları. Yayınlanmamış karar, Hacettepe Üniversitesi.
• Davaslıgil, Ü., Güngörmüş-Özkardeş, O. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’nın gelişim sorunu olan öğrenciler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Poster I. Uluslar arası Özel Eğitim Konferansı’nda sunulmuştur, Antalya.
• Ergenekon, Y., Batu, S., Kırcaali-İftar, G., Uzuner, Y., Vuran, S. (1999). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı Eskişehir uygulamasına ilişkin aile rehberi görüşleri. 9. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Eskişehir.
• Ertem, İ. (2005). Türkiye’de Pediatri Eğitimi. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi, Farklılıklarla Yaşamak Paneli’nde sunulmuştur, Ankara.
• Fewell, R.R. (1986). Play assessment scale (5th rev.). Seattle: University of Washington.
• Filer, J., Mahoney, G. (1996). Collaboration between families and early intervention service providers. Infants and Young Children, 9 (2), 22-30.
• Florian, L. (1995). Part H early interventıon program: Legislative history and intent of the law. Topics in Early Childhood Special Education, 15 (3), 247- 263.
• Folio, M. R., Fewell, R. R. (2000). Peabody developmental motor scales (2nd ed). Therapy Skill Builders.
• Gallagher, J. J. (2000). The beginings of federal help for young children with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 20 (1), 3-7.
• Gargiulo, R., Kilgo, J. (1999) Young children with special needs: An introduction to early childhood special needs. (2nd ed.). Delmar Thomson Learning.
• Guralnick, M. J. (Eds.). (1997). Second generation research in the field of early intervention: The effectiveness of early intervention. Baltimore: Brookes.
• Hester, P.P., Baltodano, H.M., Hendrickson, J.M., Tonelson, S.W., Conroy, M.A., Gable, R.A. (2004). Lessons learned from research on early intervention: What teachers can do to prevent children's behavior problems. Preventing School Failure, 49 (1), 5-10.
• Hester, P. P., Kaiser, A. P. (1998). Early intervention for the prevention of conduct disorder: Research issues in early identification, implementation, and interpretation of treatment outcome. Behavioral Disorders, 24 (1), 57-65.
• Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D., Bekman, S., Cemalcılar, Z. (2004). Erken müdahalenin erişkinlikte süren etkileri: Erken destek projesinin ikinci takip araştırmasının ön bulguları. İstanbul: Anne-Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları.
• Kırcaali-İftar, G. (2000). Küçük Adımlar Gelişimsel Geriliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı’nın aile görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kırk, S.A., Gallagher, J.J., Anastasiow, N. (2000) Educating Exceptional Children. Houghton Mifflin Company.
• Kobal, G. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Projesi: Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği Yayınları.
• Kolar, S., D'Ambrosio, L. (2002). Vygotsky Resources. Retrieved April 27, 2007, from http://www. kolar.org/vygostky
• Kopstein, R. (2000). Early intervention and prevention- issues and services. Educational Information Research Center (ERIC). ED: 447 642.
• Küçüker, S. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’nın gelişim geriliği olan çocuğa sahip anne-babaların stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Küçük adımlar erken eğitim programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği Yayınları.
• Kwon, Y. (2002). Changing curriculum for early childhood education in England. Educational Research and Practice. 4 (2).
• Mahoney, G., O'Sullivan, P. (1990). Early intervention practices with families of handicapped children. Mental Retardation, 28, 169-176.
• Mahoney, G., Filer, J. (1996). How responsive is early intervention to the priorities and needs of families? Topics in Early Childhood Special Education, 16, 437-457.
• Marcon, R., A. (2000). Education transitions in early childhood, middle childhood, and early adolescence: Head Start vs. public scool pre- kindergarden graduates. Educational Information Research Center (ERIC). ED: 441 601
• McCarthy, D. (1972). McCarthy scales of children’s abilities. New York: Psychological Corp.
• McConnell, S. R. (2000). Assessment in early intervention and early childhood special education: Building on the past to project into our future. Topics in Early Childhood Special Education; 20 (1), 43-48.
• Opp, G., Thurmair, M. (1993). Early intervention for children with developmental delays and children with disabilities: The Bavarian concept. Topics in Early Childhood Special Education, 13 (4), 488- 507.
• Özabacı, N., Ergin, H. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’na katılan aile rehberleri ve ebeveynlerin programa ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Poster I. Uluslar arası Özel Eğitim Konferansı’nda sunulmuştur, Antalya.
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006). http://tkb.meb.gov.tr
• Özyürek, M. (1997). Engelli Çocukların Eğitiminde Neredeyiz? Yedinci Özel Eğitim Günleri. Bildiriler. Ankara: Karatepe Yayınları, 7-13.
• II. Özürlüler Şurası Raporu (2005). Yerel yönetimler ve özürlüler: Şura kararları. Ankara: T. C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• Paik, E., Healey, W. C. (1999). Early intervention programs in Korea for children with disabilities. International Journal Of Disability, Development and Education, 46 (2), 253-260.
• Panitch, M. (1993). A literature review of early intervention. The Educational Resources Information Center (ERIC). ED: 390199.
• Peterson, C., Wall, S., Raikes, H. A., Kisker, E. E., Swanson, M. E., Jerald, J., Atwater, J. B., Qiao, W. (2004). Early Head Start: Identifying and serving children with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 24 (2), 76-88.
• Piaget, J. (1999). Yapısalcılık. (Çev: A. Şirin, O. Yener) . İstanbul: Bilim-Felsefe-Politika Serisi, Doruk Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1970).
• Pieterse, M. (1989). Small Steps: An early intervention program for children with developmental delays. The Educational Resources Information Center (ERIC). ED:323697.
• Podmore, V. N. (2002). Home-based early childhood services: The case of New Zealand. UNESCO Policy Brief on Early Childhood.
• Siegel, R. (2004). Lyndon Johnson’s War on Poverty. From: http://www.npr.org
• Simeonsson, R., J. (1991). Early prevention of childhood disability in developing countries. International Journal of Rehabilitation Research, 14 (1), 1-12.
• Sucuoğlu, B. (2001a). Anne-babaların Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’na ilişkin doyumlarının belirlenmesi. Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği Yayınları.
• Sucuoğlu, B. (2001b). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’nın gelişim geriliği olan çocuğa sahip ailelerin gereksinimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Küçük adımlar erken eğitim programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği Yayınları.
• Sucuoğlu, B. (2002). Özel eğitim ve erken eğitim programları. Çoluk Çocuk Dergisi, 25-27.
• Sucuoğlu, B. (2005). Erken eğitim araştırmaları. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Doktora Programı, Ders Notları.
• Sucuoğlu, B., Ceber-Bakkaloğlu, H., Özenmiş, P., Kaygusuz, Y. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’nın gelişim geriliği olan çocukların gelişimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Küçük adımlar erken eğitim programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği.
• Sucuoğlu, B., Küçüker, S., Kobal, G. (1997). Ev ağırlıklı erken eğitim programlarının gelişim geriliği olan bebeklerin gelişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Eskişehir: Yedinci Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı, 71-82.
• Sucuoğlu, B., Küçüker, S., Ceber-Bakkaloğlu, H. (2001). Erken eğitimin gelişimsel geriliği olan çocukların anne ve babalarıyla etkileşimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Uluslar arası Özel Eğitim Konferansı’nda Sunulmuş Bildiri, Antalya.
• Telzrow, C. F. (1994). Young children with special educational needs. Advances in School Psychology, 83, 55-88.
• The Fifth E-9 Ministerial Meeting (2003). Early childhood care education in E-9 countries: Status and outlook. Egypt: Cario.
• World Education Report (2000). The rights to education: Towards education for all throughout life. Unesco Publishing.