BİLSEM Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı’nın Uygulamadaki Yansımaları

Yıl 2025, Erken Görünüm, 1 - 18

Mustafa Aydoğan , Işıl Tanrıseven

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1512094

Öz

Giriş: Özel yetenekli çocuklar, bir ülkenin iktisadi, sosyal, kültürel kalkınma hedeflerine ulaşmada en önemli insan kaynağı olarak nitelendirilebilir. Ülkemizde özel yetenekli çocukların gelişimlerinde önemli yere sahip kurumların başında Bilim Sanat Merkezleri yer almaktadır. Bu araştırma 2021 yılından itibaren BİLSEM ’de eğitim alan özel yetenekli öğrencilerin kariyer gelişimlerini desteklemek amacıyla MEB tarafından hazırlanan “Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı”na ilişkin öğrenci kazanımlarını ve görüşlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu araştırmada durum çalışması türlerinden bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Mersin’in Tarsus ilçesinde yer alan bir Bilim ve Sanat Merkezi’nde destek eğitim programına devam eden 8 kişiden oluşan 4. Sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırma verileri, “Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı’na İlişkin Görüşme Formu” ve “Gözlem Formu” ile toplanmıştır. Elde edilen veriler MAXQDA Pro 2020 nitel veri analiz programı aracılığıyla betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir.
Bulgular: Araştırma sonuçlarına göre özel yetenekli öğrencilerin tamamına yakınının Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı’nın ilgi ve yetenekleri tanıma-kariyer uyum yetenekleri, amaç belirleme konusundaki kazanımlarına ulaştığı görülmüştür. Ancak öğrencilerin bir kısmının geleceğe ilişkin sorumluluk almanın önemini açıklayamadığı ve tamamının sosyal girişimcilik örneği veremediği gözlenmiştir. Ayrıca sonuçlar özel yetenekli öğrencilerin psikolojik sağlamlık konusundaki kazanımların birçoğuna ulaştığı, bir kısmına ulaşamadığı ancak öğrenme çevikliği kazanımlarına çoğunlukla ulaşamadıklarını göstermiştir. Ek olarak öğrencilerin tamamına yakınının meslekleri tanıma ve karar verme konularındaki kazanımlara ulaştıkları görülmüştür. Ancak öğrencilerin bir kısmı gelecekte yapabileceklerine ilişkin kendine inanmanın önemini ifade edememişlerdir.
Tartışma: Araştırma kapsamında Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı’nda uygulanan etkinliklerin öğrencilerin kendilerini tanımalarına, amaç belirlemelerine, meslekleri tanımlarına, karar vermelerine ve kariyer uyum yeteneklerini geliştirmelerine imkân sağlandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

bilim sanat merkezleri, özel yetenekli öğrenciler, gelecek farkındalığı psikoeğitim programı, kariyer gelişimi, kariyer benliği, seçeneklerin farkındalığı, karar verme yetkinliği

Reflections of BILSEM Future Awareness Psychoeducation Program in Practice

Öz

Introduction: Gifted children can be characterized as the most important human resources in achieving a country's economic, social and cultural development goals. In our country, Science and Art Centers are among the institutions that have an important place in the development of gifted children. This study aims to examine student acquisitions and opinions regarding the “Future Awareness Psychoeducation Program” prepared by the Ministry of National Education to support the career development of gifted students who have been receiving education in BILSEM since 2021.
Method: In this study, a holistic single case design, one of the case study types, was used. The research group of this study consisted of 8th-grade students who attended the support education program at a Science and Art Center in the Tarsus district of Mersin in the 2022-2023 academic year. The research data were collected using the “Interview Form on Future Awareness Psychoeducation Program” and “Observation Form.” The data obtained were analyzed by descriptive analysis method through the MAXQDA Pro 2020 qualitative data analysis program.
Findings: According to the results of this study, it was observed that almost all gifted students achieved acquisitions of the Future Awareness Psychoeducation Program in terms of recognizing interests and talents, career adaptation skills, and goal setting. However, it was observed that some students could not explain the importance of taking responsibility for the future and not all of them could give an example of social entrepreneurship. The results showed that gifted students reached most of the acquisitions on psychological resilience; some of them did not reach some of them, but they mostly did not reach the learning agility acquisitions. In addition, it was observed that almost all of the students reached the acquisitions of recognizing professions and decision-making. However, some students could not express the importance of believing in themselves about what they can do in the future.
Discussion: Within the scope of this research, it was seen that the activities implemented in the Future Awareness Psychoeducation Program enabled students to get to know themselves, set goals, identify professions, make decisions and improve their career adaptation skills.

Anahtar Kelimeler

Science and arts centers, gifted students, future awareness psychoeducation program, career development, career self, awareness of options, decision-making competence

Kaynakça

• Achter, J. A., & Lubinski, D. (2005). Blending promise with passion: Best practices for counseling intellectually talented youth. In S. D. Brown & R. W. Lent (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work (pp. 600-624). John Wiley & Sons, Inc.
• Aktepe, V. (2005). Eğitimde bireyi tanımanın önemi [The importance of knowing the individual in education]. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 15-24.
• Ambrose, D. (2023). Interdisciplinary insights that reveal contextual influences on the development of giftedness and talent. Education Sciences, 13(7), 690. https://doi.org/10.3390/educsci13070690
• Balçın, M. D., & Yavuz-Topaloğlu, M. (2018). Gelecekte seçmek istedikleri mesleklere ilişkin öğrenci görüşleri [Students' views on the professions they would like to choose in the future]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1331-1359. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.39790-471124
• Ball, C., Mann, L., & Stamm, C. (1994). Decision-making abilities of intellectually gifted and non-gifted children. Australian. Journal of Psychology, 46(1), 13-20. https://doi.org/10.1080/00049539408259464
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme [A conceptual review on sampling methods and sample size in qualitative research]. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.https://dergipark.org.tr/en/pub/bitlissos/issue/38061/399955.
• Barabwd, H. S. M., Nor, M. Y. B. M., & Ishak, N. M. (2017). Gifted students' motivation and its impact on the development of their giftedness. Journal of Education in Black Sea Region, 3(1), 25-38.
• Barton-Cox, F. (2005). The effects of a career education program on the career choices of fifth grade students (Publication No. 3206075) [Doctoral dissertation, University of North Texas]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Bolat, H. (2020). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin Bilim ve Sanat Merkezi’ndeki ve okuldaki sosyal bilgiler dersine yönelik metaforik algıları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1135-1144.
• Colston, N., Thomas, J., Ley, M. T., Ivey, T., & Utley, J. (2017). Collaborating for early-age career awareness: A comparison of three instructional formats. Journal Of Engineering Education, 106(2), 326-344.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Eds.). Siyasal Kitapevi. (Original book published 2013)
• Çetin, Ş., Şahin, Ç., Mertol, H., Arcagök, S., & Girgin, D. (2017). Öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki girişimcilik becerileri: BİLSEM ve ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin karşılaştırılması [Students' entrepreneurship skills in social studies course: Comparison of fourth grade students of Science and Art Centers and primary school]. Turkish Journal of Giftedness & Education, 7(2), 110-125.
• Daz-Başar, T., Karagölge, Z., & Ceyhun, İ., (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin kimya dersine yönelik görüşlerinin incelenmesi: Erzurum BİLSEM örneği [Examining the views of gifted students towards chemistry course: Erzurum Science and Art Centers case]. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 159-179. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.784362
• Doğan, A. (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin meslek tercihleri [Gifted students' career preferences]. Turkish Studies, 15(5), 3277-3300.
• Eker, A. (2023). Examining the effect of the future readiness psychoeducation program on gifted students’ career decision-making competencies and future expectations. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 11(3), 497-506. https://doi.org/10.17478/jegys.1348101
• Ertürk, A. (2019). Bilim ve Sanat Merkezleri destek eğitim programının sınıf öğretmenleri görüşlerine göre incelenmesi [An examination of the science and art centers (BİLSEM) support education program based on form teachers' views] (Tez Numarası: 575650) [Yüksek lisans tezi, Trabzon Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eser, Y. (2011). Bilim ve Sanat Merkezleri'nin eğitim programlarının Hammond modeliyle değerlendirilmesi [Evaluation of Science and Art Centres education curriculum using Hammond model] (Tez Numarası: 300427) [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Fox, L. H. (1976). Career education for gifted pre-adolescents. Gifted Child Quarterly, 20(3), 262-273. https://doi.org/10.1177/001698627602000308
• Gati, I., Ryzhik, T., & Vertsberger, D. (2013). Preparing young veterans for civilian life: The effects of a workshop on career decision-making difficulties and self-efficacy. Journal of Vocational Behavior, 83(3), 373-385.
• Ginzberg, E., Ginsburg, S. W., Axelrad, S., & Herma, J. L. (1951). Occupational choice: An approach to a general theory. Columbia University Press.
• Gönültaş, A., & Serap, E. (2022). Özel yetenekli öğrencilerde beklenmedik başarısızlık ve olası nedenleri [Unexpected failure in gifted students and possible causes]. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 2(3), 177-211.
• Greene, M. J. (2006). Helping build lives: Career and life development of gifted and talented students. Professional School Counseling, 10(1), 34-42.https://psycnet.apa.org/doi/10.5330/prsc.10.1.b55j504360m48424
• Greene, S. (1973). The relationship between a developing career education program and the career maturity of secondary school students (Publication No. 3206075) [Doctoral dissertation, Kansas State University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Hammami, J., & Khemaja, M. (2019). Towards agile and gamified flipped learning design models: application to the system and data integration course. Procedia Computer Science, 164, 239-244. https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.12.178
• Haynes, F. (1977). A comparison of career maturity and occupational aspirations: Of black elementary students in a career education program with black elementary students not in a career education program (Publication No. 7731117) [Doctoral dissertation, Brigham Young University]. ProQuest Dissertations and Theses database.
• Holland, J. L. (1973). Making vocational choices: A theory of vocational personalities and work environments. Prentice-Hall.
• Hotaman, D. (2020). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin eğitiminde fırsat eşitliği açısından eğitim programının önemi [The importance of the education program in terms of equal opportunity in the education of gifted and talented students]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), 530-537. https://doi.org/10.17719/JISR.2020.4112
• Janson, K., & Rawlings, M. (2022). What do we mean by learning agility? In K. Janson & M. Rawlings (Eds.), Determining leadership potential (pp. 116-128). Routledge.
• Jason, C., & Elpert, L. R. (2017). Goal setting: Effective strategies to plan for a successful career. In R. Habicht, & M. Gulati (Eds.), Hospital medicine (pp. 45-53). https://doi.org/10.1007/978-3-319-49092-2_5
• Karacan-Özdemir, N. (2018). Ekim Düşü filminin üstün yetenekli öğrencilerin kariyer gelişimleri açısından incelenmesi [Investigation of the movie October Dream in terms of career development of gifted students]. Milli Eğitim Dergisi, 47(1), 31-52.
• Karadayı, H. İ., & Tanrıseven, I. (2022). Bilim ve Sanat Merkezleri’nde uygulanan uyum eğitim programının incelenmesine yönelik bir durum çalışması [A case study to examine the adaptation education program implemented in Science and Art Centers]. The Journal of Academic Social Science, 10(130), 215-234.
• Kaya, F., Oğurlu, U. & Hızlı, E. (2015). Career decisions of gifted students in Turkey. Journal of European Education, 5(1), 35-51.
• Kaya, Z. & Bayra, E. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin üst düzey düşünme becerileri [High-level thinking skills of gifted students]. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 49-76. https://doi.org/10.30561/sinopusd.644745
• Kayışdağ, E. (2018). Bilim ve Sanat Merkezleri’nin eğitim programlarının öğrenci görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi [Evaluation of science and art center's education programs based on student opinions (Tez Numarası: 555026) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kırdök, S., & Barın, A. (2021). Bilim ve Sanat Merkezleri Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı [Future Awareness Psychoeducation Program for Science and Art Centers]. Afşar Medya Matbaacılık.
• Kim, J. (2022). Development and effectiveness verification of an online career adaptability program for undergraduate students. Frontiers in Psychology, 13, 857111. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.857111
• Koyunlu-Ünlü, Z., & Dökme, İ. (2017). Özel yetenekli öğrencilerin FeTeMM’in mühendisliği hakkındaki imajları [Images of gifted students about engineering in STEM]. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 196-204. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trkefd/issue/27304/287435
• Lam, M., & Santos, A. (2018). The impact of a college career intervention program on career decision self- efficacy, career indecision, and decision-making difficulties. Journal of Career Assessment, 26(3), 425- 444. https://doi.org/10.1177/1069072717714539
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü BİLSEM Yönergesi [General Directorate of Special Education and Guidance Services, Art and Science Center’s Directive]. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/18101802_bilimvesanatmerkezleriynergesi
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022). Bilim ve Sanat Merkezleri Öğrenci Tanılama Kılavuzu [Science and Art Centers Student Identification Guide]. https://orgm.meb.gov.tr/www/2018-2019-bilim-ve-sanat-merkezleri- ogrenci tanilama-ve-yerlestirme-kilavuzu-yayimlandi/içerik/1121
• Mitchell, T. O., Cowburn, I. H., Piggott, D., Littlewood, M. A., Cook, T., & Till, K. (2022). Fostering psychosocial characteristics within an english soccer academy. The Sport Psychologist, 36(2), 139-149.
• Nacaroğlu, O. (2020). Özel yetenekli ve normal gelişim gösteren öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerinin incelenmesi [Examining the 21st century skills of gifted and normally developing students]. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 53(2), 693-722. https://doi.org/10.30964/auebfd.615067
• Napier, R. D., Jarvis, J. M., Clark, J., & Halsey, R. J. (2024). Influences on career development for gifted adolescent girls in selective academic programs in Australia. Gifted Child Quarterly, 68(1), 49-64. https://doi.org/10.1177/00169862231201604
• Orman, S. (2020). Değerler eğitimi bağlamında BİLSEM eğitim programlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yönetici görüşleri [Opinions of students, teachers and administrators regarding BILSEM education programs in the context of values education] (Tez Numarası: 636744) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öz, F., & Bahadır-Yılmaz, E (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık [An important concept in the protection of mental health: Psychological resilience]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunhemsire/issue/7841/103278
• Parsons, F. (1909). Choosing a vocation. Houghton Mifflin Company.
• Pekdoğan, S. & Ulutaş, İ. (2018). Karar verme becerileri eğitim programının okul öncesi dönem çocuklarının karar verme becerileri üzerindeki etkisi [The effect of decision-making skills training program on decision-making skills of preschool children]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 230-244. https://doi.org/10.17679/inuefd.325966
• Polat, M. & Polat, İ. (2021). Özel yetenekli öğrenciler için hazırlanmış destek eğitim programının incelenmesi [Examination of the support education program prepared for gifted students]. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 103-123. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitim/issue/58093/836129
• Roe, A. (1956). The psychology of occupations. John Wiley & Sons.
• Sart, G., & Sezgin, F. H. (2023, March 6-8). The relationship between psychological resilience and career adaptability in university students [Paper presentation]. 17th International Technology, Education and Development Conference, Valencia, Spain. https://doi.org/10.21125/inted.2023.1308
• Savickas, M. L. (2002). Career construction: A developmental theory of vocational behavior. D. Brown & R. W. Lent (Eds.). Career choice and development (4th ed., pp. 149-205). Jossey-Bass
• Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. In S. D. Brown, & R. W. Lent (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work (pp. 42–70), Wiley.
• Savickas, M. L. (2012). Constructing careers: Actor, agent, and author. Journal of Employment Counseling, 48(4), 179-181.
• Schultheiss, D. E. (2008). Current status and future agenda for the theory, research, and practice of childhood career development. Career Development Quarterly, 57(1), 7-24.
• Sezginsoy, B. (2007). Bilim ve Sanat Merkezi uygulamasının değerlendirilmesi [An evaluation on science-art center implementation] (Tez Numarası: 206477) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Shulman, S. & Nurmi, J. E. (2010). Understanding emerging adulthood from a goalsetting perspective. New Directions For Child And Adolescent Development, 2010(130), 1-11. https://doi.org/10.1002/cd.277
• Siegfried, R., Haraldur, A., Liliane, E., & Thordur, V.F. (2020, November 16–19). Decision skills in engineering programs: A key for a VUCA era. [Conference session]. WEEF/GEDC 2020: World Engineering Education Forum and the Global Engineering Deans Council, Cape Town, South Africa. https://doi.org/10.1109/WEEF GEDC49885.2020.9293669
• Singh, A., Chakraborty, S., & Patoju, S. K. S. (2023). Career choices and job preferences of social entrepreneurship graduates: Implication for redefining “success” of social entrepreneurship education. Social Enterprise Journal, 19(5), 459-480.
• Snyder, K. E., & Wormington, S. V. (2020). Gifted underachievement and achievement motivation: The promise of breaking silos. Gifted Child Quarterly, 64(2), 63-66.
• Soo Y., S., Adedokun, O., Wackerly, A., Parker, L. C., Mennonno, A., & San Miguel, S. (2015). Changes in elementary student perceptions of science, scientists, and science careers after participating in a curricular module on health and veterinary Science. School Science & Mathematics, 115(6), 271. https://doi.org/10.1111/ssm.12129
• Sousa-Filho, J. M. D., Granados, M. L., & Lacerda-Fernandes, J. A. (2023). Social entrepreneurial intention: educating, experiencing and believing. Studies in Higher Education, 48(7), 1067-1081.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space approach to career development. In D. Brown, L. Brooks, & Associates (Eds.), Career choice and development (2nd ed., pp. 197-261). Jossey-Bass.
• Super, D. E. (1957). The psychology of careers: An introduction to vocational development. Harper & Row.
• Susantya, C. D., & Hawadi, L. F. (2019, September, 13-14). Teacher characteristics and gifted student engagement as influencing factors on academic performance in junior high school [Paper presentation]. 2nd International Conference on Intervention and Applied Psychology (ICIAP 2018), Depok, Indonesia. https://doi.org/10.2991/iciap-18.2019.47
• Şenol, C. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri (BİLSEM örneği) [Views of teachers about gifted curriculum (case of BİLSEM)] (Tez Numarası: 289684) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tassel-Baska, J. (1981). A comprehensive model of career education for gifted and talented. Journal of Career Education, 7(4), 325-331. https://doi.org/10.1177/089484538100700410
• Torunoğlu, H. (2023). Bilim ve Sanat Merkezleri’nde uygulanan programların öğrenci veli ve öğretmen beklentilerine göre değerlendirilmesi [The evaluation of programmes implemented at science and art centers according to the expectations of students parents and teachers] (Tez Numarası: 782214) [Doktora tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Travis, K. P. (2020). The impact of career development education on the career awareness of fifth grade public school students toward career choice (Publication No. 27961236) [Doctoral thesis, Widener University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Turan, M. E., & Çelik, E. (2023). The effect of a career adaptability psycho-educational programme on coping with career indecision and career adaptability: A pilot study. Counselling and Psychotherapy Research, 23(3), 709-717. https://doi.org/10.1002/capr.12607
• Ülker, S. (2022). BİLSEM fen bilimleri dersi öğretim programı bireysel yetenekleri fark ettirme kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi ve ders planları oluşturulması [Examination of acquisitions concerning recognition of individual abilities in the BİLSEM' curriculum according to the revised Bloom's taxonomy and devising lesson plans] (Tez Numarası: 753352) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Velasco, F., Batista-Foguet, J. M., & Emmerling, R. J. (2019). Are we making progress? Assessing goal-directed behaviors in leadership development programs. Frontiers in Psychology, 10, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01345
• Vries, M. S., & Kroukamp, H. (2023). Decision-making skills in the fourth industrial revolution. Teaching Public Administration, 41(3), 389-407.
• Yıldırım A., & Şimşek H. (2021). Nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods]. Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in social sciences]. Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, A., & Karaduman, E. (2023). A comparison of entrepreneurship of 5th-grade gifted and non- gifted students. Bartın University Journal of Faculty of Education, 12(4), 691-703.
• Yörük-Topuz, İ., & Cihangir-Çankaya, Z. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin psikolojik sağlamlığının yordayıcıları: Benlik saygısı, akran ilişkileri ve ebeveyn tutumları [Predictors of psychological resilience of gifted students: Self-esteem, peer relationships and parental attitudes]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(2), 271-294. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.742426
• Yulianah, F. (2023). The concept of social entrepreneurship as a form of social motives and career paths according to a psychosocial perspective. Neo Journal of Economy and Social Humanities, 2(1), 40–45. https://doi.org/10.56403/nejesh.v2i1.87
• Люсова, О. В, & Солянкина, Л. Е. (2020). Psychological support for career development in modern adolescents. Stage of Vocational Education, 1(53), 35-44. https://doi.org/10.37724/RSU.2020.53.1.06