Kaynaştırma Sınıflarında Özel Eğitim Alan Öğrencilere Yönelik Öğretmen Davranışlarına İlişkin Rehberlik Öğretmenlerinin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 3, 479 - 511, 01.09.2020

Mesut Demirbilek , Faruk Levent

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.578454

Cited By: 5

Öz

Bu
çalışmanın amacı, devlet okullarında kaynaştırma öğrencilerine yönelik öğretmen
davranışlarına ilişkin rehberlik öğretmenlerinin görüşlerini incelemektir.
Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseniyle yürütülmüş olan bu
çalışmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde
edilmiştir. Araştırma kapsamında, İstanbul ili Çekmeköy ve Sancaktepe
ilçelerinde bulunan farklı okul türlerinde görev yapan 20 rehberlik öğretmeni
ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Elde edilen veriler, nitel araştırma
yöntemleri doğrultusunda kodlanarak temalar altında toplanmış ve betimsel
analize tabi tutulmuştur. Rehberlik öğretmenlerinin görüşlerine göre genel
olarak öğretmenler, kaynaştırma öğrencilerine yönelik BEP planlarına gereken
özeni göstermemekte ve bunu gereksiz iş yükü olarak değerlendirmektedir.
Bununla birlikte öğretmenlerin; kaynaştırma öğrencilerinin fark edilmesinde
yeterli bilgiye sahip olmadıkları, özel eğitim ve kaynaştırma bilgilerinin
yetersiz olduğu ve öğrenci yetersizliklerine göre öğretimlerini
çeşitlendirmediklerini ifade etmişlerdir. Aynı zamanda katılımcılar, öğretmenlerin;
bu öğrencileri sınıf ortamında pasif bıraktıkları, görmezden geldikleri,
problemli ve engelli öğrenciler olarak gördükleri, bu öğrencilerden yüksek akademik
beklenti içerisinde oldukları, sınıflarında istemediklerini, bu öğrencilerin
gelişebileceklerine ve öğrenebileceklerine inanmadıklarını için not verirken
geçiştirdiklerini belirtmişlerdir. Rehberlik öğretmenleri, okullarda kaynaştırma
öğrencilerine ilişkin olumsuz öğretmen davranışlarını önlemeye yönelik hizmet
içi eğitim programlarının düzenlenmesi gerektiğini önermektedirler.

Anahtar Kelimeler

Kaynaştırma öğrencileri, özel gereksinimli öğreciler, rehberlik öğretmenleri, özel eğitim

Kaynakça

• Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Anılan, H. & Kayacan, G. (2015). Sınıf öğretmenlerinin gözüyle kaynaştırma eğitimi gerçeği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 74-90.
• Avcıoğlu, H. (2017). Classroom teachers’ behaviors and peers’ acceptance of students in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 17, 463-492.
• Avramidis, E. & Norwich, B. (2002). Teachers' attitudes towards integration / inclusion: a review of the literature, European Journal of Special Needs Education, 17(2), 129-147.
• Aydın, İ. (2015). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Baar, R. (2016). Attitudes of German student teachers on inclusion. Journal of Research in Special Educational Needs, 1(16), 225-228.
• Barbette, E., Guillemin, F. & Chua, N. (2001). Prevalence of impairments, disabilities, handicaps and quality of life in the general population: a review of recent literature. Bull World Health Organ, 79, 1047-55.
• Başgül, Ş. S., Rışvanlı, B., Başar, G. & Topçu, F. (2018). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileri ile ilgili akran, veli ve öğretmen algılarının incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(1), 17-31.
• Birleşmiş Milletler. (1990). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme [The United Nations Convention on the Rights of the Child]. Retrieved from: https://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23c.html
• Bizová, N. (2012). Programs of inclusive education in leisure time institutions. Journal of Exceptional People, 1(1), 103-117.
• Brandon, D. P. & Ncube, M. M. (2006). Botswana's agriculture teachers' attitudes towards inclusion of students with physical disabilities in mainstream classes. The Negro Educational Review, 57(3-4), 215-227.
• Chhabra, S., Bose, K. & Chadha, N. (2018). Early childhood educators’ perspectives and practices about inclusion of children with special needs in Botswana, Journal of Research in Childhood Education, 32(2), 234-249.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (Çev. Edt: Ahmet Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Coleman, M. (2012). “Interviews”. In Coleman, M., Briggs, A. R. J. & Morrison, M. (eds.) Research methods in educational leadership and management, (pp. 250-266). London: Sage.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çelik, B., & Kraska, M. (2017). Attitudes of elementary-level and secondary-level teachers toward students with disabilities. E-International Journal of Educational Research, 1(8), 1-13.
• Dias, P. C., & Cadime, I. (2016). Effects of personal and professional factors on teachers’ attitudes towards inclusion in preschool, European Journal of Special Needs Education, 31(1), 111-123.
• Diken, İ. H. (2006). Preservice teachers’ efficacy and opinions toward inclusion of students with mental retardation. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 72-81.
• Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme (2009). T.C. Resmi Gazete, 27288, 14 Temmuz 2009.
• Forlin, C., Keen, M., & Barrett, E. (2008). The concerns of mainstream teachers: Coping with inclusivity in an Australian context. International Journal of Disability, Development and Education, 55, 251-264.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education (8th Edition). New York: McGraw-Hill.
• Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech, N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım [Research methods in applied settings an integrated approach to design and analysis]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gök, G. & Erbaş, D. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Güven, D. (2009). İlköğretimde kaynaştırma uygulamalarına katılan zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri, Eskişehir.
• Hamour, B. A. & Muhaidat, M. (2013). Special education teachers’ attitudes towards inclusion of students with autism in Jordan. The Journal of the International Association of Special Education, 14(1), 34-40.
• Hastings, R. P. & Oakford, S. (2003). Student teachers' attitudes towards the inclusion of children with special needs, Educational Psychology, 23(1), 87-94.
• Hsieh, W. & Hsieh, C. M. (2012). Urban early childhood teachers' attitudes towards inclusive education, Early Child Development and Care, 182(9), 1167-1184.
• İşcan, G. Ç., Fazlıoğlu, Y. & Parlak, C. (2014). İlkokula devam eden normal gelişim gösteren çocukların yetersizliği olan akranlarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 128-138
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Khan, I. K., Hashmi, S. H., & Khanum, N. (2017). Inclusive education in government primary schools: teacher perceptions. Journal of Education and Educational Development, 1(4), 32-47.
• Kuyini, A. B. & Desai, I. (2007). Principals’ and teachers’ attitudes and knowledge of inclusive education as predictors of effective teaching practices in Ghana. Journal of Research in Special Educational Needs, 2, 104-113.
• Kwon, K. A., Hong, S. Y. & Jeon, H. J. (2017). Classroom readiness for successful inclusion: teacher factors and preschool children’s experience with and attitudes toward peers with disabilities, Journal of Research in Childhood Education, 31(3), 360-378.
• Leyser, Y., Kapperman, G., & Keller, R. (1994). Teacher attitudes toward mainstreaming: A cross-cultural study in six nations. European Journal of Special Needs Education, 9(1), 1-15.
• Mackey, M. (2014). Inclusive education in the united states: middle school general education teachers’ approaches to inclusion. International Journal of Instruction, 2(7), 5-20.
• Milli Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2018). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [Ministry of National Education, Special Education Services Regulation]. Retrieved from: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Monsen, J. J., Ewing, D. L., & Kwoka, M. (2014). Teachers’ attitudes towards inclusion, perceived adequacy of support and classroom learning environment. Learning Environ Res., 17, 113-126.
• Ontario Special Education Policy and Resource Guide. (2017). Special education in Ontario: Kindergarten to grade 12. Erişim adresi: http://www.edu.gov.on.ca/eng/document/policy/os/onschools_2017e.pdf
• Orel, A., Töret, G. & Zerey, Z. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1) 23-33
• Öncül, N. & Batu, E. S. (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 37-54.
• Öztürk, H., Ballıoğlu, G. & Şen, G. (2014). Öğretmen adaylarının özel eğitimde kaynaştırma uygulamalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-13.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri [Qualitative research & evaluation methods]. Ankara: Pegem Akademi.
• Pınar, E. S. & Yıldız, N. G. (2013). Öğretmenlerin özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin akademik ve sosyal davranışları için kullandıkları onaylama ve onaylamama davranışlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 541-556.
• Randoll, N. (2008). Teachers'-attitudes towards inclusion as linked to teachers' sense of efficacy. Master Thesis in the Department of Education Concordia University, Montreal, Quebec, Canada.
• Saraç, T. & Çolak, A. (2012). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde ilköğretim sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüş ve önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(8), 13-28.
• Sart, H. Z., Ala, H., Yazlık, Ö. & Yılmaz, F. K. (2004). Türkiye’de kaynaştırma eğitiminde nerede?: eğitimciye öneriler. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Özetleri Kitabı, 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Shah, S. (2010). Canada’s implementation of the right to education for students with disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 57(1), 5-20.
• Silva, M., Munk, D. D. & Bursuck, W. D. (2005). Granding students with disabilities. Educational Leadership, 41(2), 38-43.
• Smith, P. (2010). Whatever happened to inclusion: The place of students with special education needs. New York: Peter Lang.
• Stankovska, G., Angelkoska, S., & Grncaroska, S. P. (2015). Education of students with special educational needs and their inclusion in the community. Bulgarian Comparative Education Society, Paper presented at the Annual International Conference of the Bulgarian Comparative Education Society (13th, Sofia, Bulgaria, Jun 10-13, 2015).
• Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özürlü çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Şahin, Z. G., & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 6(1), 138-160.
• Tortop, H. S., & Dinçer, S. (2016). Destek eğitim odalarında üstün/özel yetenekli öğrencilerle çalışan sınıf öğretmenlerinin uygulama hakkındaki görüşleri. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 11-28.
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion: ensuring access to education for all. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Paris, Fransa.
• UNICEF. (2015). Obligations and actions on children’s rights and business. United Nations Children’s Fund (UNICEF), Geneva, and International Commission of Jurists (ICJ), Geneva.
• UNICEF (2017). Children's rights and responsibilities leaflet. Erişim adresi: https://www.unicef.org/pakistan/rightsleaflet.pdf
• Yeo, L. S., Chong, W. H., Neihart, M. F., & Huan, V. S. (2016). Teachers’ experience with inclusive education in Singapore, Asia Pacific Journal of Education, 36(1), 69-83.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, N. G. (2015). Teacher and student behaviors in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 177-184.