Ergenlerin Duygu Düzenleme Becerileri, Öznel İyi Oluşu Artırma Stratejileri ve Yas Düzeyinin Riskli Davranışları Üzerindeki Etkisi

Yıl 2021, Sayı: 52, 256 - 280, 27.04.2021

Gökce Aysu Akyüz Uçar , Firdevs Savi

https://doi.org/10.9779/pauefd.811383

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada ergenlerin duygu düzenleme becerileri, öznel iyi oluşu artırma stratejileri ve yas düzeyinin riskli davranışları üzerindeki etkisi incelenmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu 14-18 yaş aralığında 865 lise öğrencisi ergen oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde Riskli Davranışlar Ölçeği, Ergenler İçin Duygu Düzenleme Ölçeği, Ergenler İçin Öznel İyi Oluşu Artırma Stratejileri Ölçeği, Yas Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde; Bağımsız Örneklem t-Testi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve ANCOVA analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ergenlerin riskli davranışlarının cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği; riskli davranışlar ile yas düzeyi, duygu düzenleme becerileri ve öznel iyi oluşu artırma stratejileri arasında anlamlı düzeyde ilişki bulunduğu; ergenlerin yas düzeylerinin riskli davranışları üzerinde etkili olduğu, bu süreçte duygu düzenleme becerileri ve öznel iyi oluşu artırma stratejilerinin yas sürecindeki ergenlerin riskli davranışlara yöneliminde çoklu etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçların ergen riskli davranışlarını önleme ve müdahale sürecine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

ergenlik dönemi, riskli davranışlar, duygu düzenleme, kayıp ve yas, öznel iyi oluşu artırma

Emotion Organization Skills of Adolescents, Special Well-Being Strategies and the Effect of Grief Level on Risk Behavior

Öz

This study examines adolescents, their emotion regulation skills, strategies to increase subjective well-being, and the effect of grief on their risk behaviors. The study group consists of 865 high school adolescents between the ages of 14-18. In the data collection process, Risk Behavior Scale, The Adolescent Emotion Regulation Questionnaire, the Subjective Well-Being Increasing Scale for Adolescents, the Grief Scale, and the Personal Information Form were used. In the analysis of the data, the Independent Sample t-Test, Pearson Product Moment Correlation Coefficient, and ANCOVA analysis were used. As a result of the study, it was found that adolescents' risk behaviors differ significantly by gender; and that there is a significant relationship between risk behaviors and grief level, emotion regulation skills, and strategies to increase subjective well-being. It was determined that adolescents' grief levels are effective on their risk behaviors, and strategies to increase their emotion regulation skills and subjective well-being have multiple effects on the orientation of adolescents to risk behaviors during the grief process. These results are thought to contribute to the prevention and intervention process of adolescent risk behaviors.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, emotion regulation, loss and grief, increasing subjective well-being, risk behaviors

Kaynakça

• Referans1 Akın, E. ve Berkem, M. (2012). İntihar girişiminde bulunan ergenlerde psikiyatrik tanıların, demografik ve klinik özelliklerin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 17(4), 228-232.
• Referans2 Aktepe, E., Kandil, S., Göker, Z., Sarp, K., Topbaş, M. ve Özkorumak, E. (2006). İntihar girişiminde bulunan çocuk ve ergenlerde sosyodemografik ve psikiyatrik özelliklerin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 5(6).
• Referans3 Alikaşifoğlu, M. (2008). Ergenlerde davranışsal sorunlar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi: Adolesan Sağlığı II, 63, 55-59.
• Referans4 Arslan, G. (2012). Ortaöğretimde öğrenim gören ergenlerde görülen problem davranışların aile sorunları, aile yapısı açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Referans5 Aydın, A. ve Akgün, S. (2014). Ergenlikte reaktif-proaktif saldırganlık, öfke ve narsisizm Birliği. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 44-56.
• Referans6 Balcı-Çelik, S. (2006). Yas ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 25, 105-111.
• Referans7 Betancourt, T. S., Newnham, E. A., Layne, C. M., Kim, S., Steinberg, A. M., Ellis, H., et. al. (2012). Trauma history and psychopathology in war‐affected refugee children referred for trauma‐related mental health services in the United States. Journal of Traumatic Stress, 25(6), 682-690.
• Referans8 Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4), 223-229.
• Referans9 Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: retrospect and prospect. American journal of Ortho psychiatry, 52(4), 664.
• Referans10 Brent, D., Melhem, N., Donohoe, M.B., & Walker, M. (2009). The incidence and course of depression in bereaved youth 21 months after the loss of a parent to suicide, accident, or sudden natural death. Am J Psychiatry, 166 (7), 786-794.
• Referans11 Buss, D. M.(2000). The Evolution of Happiness. American Psychologist, 55, 15-23.
• Referans12 Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Referans13 Cairns, R., Cairns, B., Neckerman, H., Fergusan, L., & Gariepy, J. (1989). Growth and aggression: 1. Childhood to early adolescence. Development Psychology, 25(2), 320-330.
• Referans14 Carvalho, V., Pinsky, I., Sılva, R., & Carlini-Cotrim, B. (1995). Drug and alcohol use and family characteristics: a study among Brazilian high‐school students. Addiction, 90(1), 65-72.
• Referans15 Çelik, G., Yıldırım, V., Metin, Ö., Tahiroğlu, A., Toros, F., Avcı, A., ve diğerleri (2011). Özkıyım girişimi olan ergenlerde ruhsal bozukluklar, benlik ve aile işlevselliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(4), 280- 286.
• Referans16 Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological ınternet use. Computers in Human Behavior, 17, 187-195.
• Referans17 Deschamps, A. B. (1992). An integrative review of research on characteristics of dropouts. (Unpublished Doctoral Dissertation) The George Washington University, USA.
• Referans18 Deykin, E. Y., Levy, J. C., & Wells, V. (1987). Adolescent depression, alcohol and drug abuse. American Journal of Public Health, 77(2), 178-182.
• Referans19 Doğan, T. ve Eryılmaz, A. (2013). Benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 107-117.
• Referans20 Duy, B. ve Yıldız, M. A. (2014). Ergenler için duygu düzenleme ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41), 23-35.
• Referans21 Duy, B. ve Yıldız, M. A. (2014). Farklı zorbalık statüsüne sahip erinlerde okula bağlanma ve yalnızlık. Eğitim ve Bilim, 39 (174), 173- 188.
• Referans22 Dülger, H. E., Tokdemir, M., Tezcan, E. A., Kuloğlu, M. ve Doğan, I. (1997). Elazığ ıslahevindeki çocuk ve ergen hükümlülerde kendini yaralama davranışı. Düşünen Adam, 10(4), 18-21.
• Referans23 Erdur- Baker, Ö. ve Doğan, T. (2014). Afetler, krizler, travmalar ve psikolojik yardım. Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Referans24 Erikson, E. H. (1994). Identity: Youth and crisis (No. 7). New York: WW Norton & Company.
• Referans25 Erol, N. ve Öner, Ö. (1999). Travmaya psikolojik tepkiler ve bunlara yaklaşım. Türk Psikoloji Bülteni, 5(14), 40-49.
• Referans26 Eryılmaz, A. (2010). Ergenler için öznel iyi oluşu artırma stratejileri ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 81-88.
• Referans27 Evans, C. B., & Burton, D. L. (2013). Fi, types of child maltreatment and subsequent delinquency: Physical neglect as the most significant predictor. Journal of Child Adolescent Trauma, 6(4), 231-245.
• Referans28 Farrington, D. P. (1987). Early precursors of frequent offending. In Families, schools, and delinquency prevention, 27-50.
• Referans29 Fordyce, M. W. (1983). A program to increase happiness: Further studies. Journal of counseling psychology, 30(4), 483.
• Referans30 Frankel, J., & Dullaert, J. (1977). Is adolescent rebellion universal?. Adolescence, 12(46), 227.
• Referans31 Garzouzie, G. (2011). The psychological experiences of grieving for adolescents recently bereaved of a parent (Doctoral dissertation). University of Stellenbosch, Stellenbosch.
• Referans32 Gençtanırım, D. ve Ergene, T. (2014). Riskli davranışlar ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. International Journal of Social Science, 25(1), 125-138.
• Referans33 Goldschmidt, P., & Wang, J. (1999). When can school affect dropout behavior? A longitudinal multilevel analysis. American Educational Research Journal, 36(4), 715-738.
• Referans34 Gould, M. S., Fisher, P., Parides, M., Flory, M., & Shaffer, D. (1996). Psychosocial risk factors of child and adolescent completed suicide. Archives of General Psychiatry, 53(12), 1155–1162.
• Referans35 Gruber, E., DiClemente, R. J., Anderson, M. M., & Lodico, M. (1996). Early drinking onset and its association with alcohol use and problem behavior in late adolescence. Preventive Medicine, 25(3), 293-300.
• Referans36 Hair, E. C., Park, M. J., Ling T. J., & Moore, K. A. (2009). Risky behaviors in late adolescence: co-occurrence, predictors, and consequences. Journal of Adolescent Health, 45, 253–261.
• Referans37 Hamdan, S., Mazariegos, D., Melhem, N. M., Porta, G., Payne, M. W., & Brent, D. A. (2012). Effect of parental bereavement on health risk behaviors in youth: a 3-year follow-up. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 166(3), 216-223.
• Referans38 Hansen, N. B., Cavanaugh, C. E., Vaughan, E. L., & Sikkema, K. J. (2009). The influence of personality disorder indication, social support, and grief on alcohol and cocaine use among HIV-positive adults coping with AIDS-related bereavement. AIDS Behaviour, 13, 375-384.
• Referans39 Henry, K. L., Stanley, L. R., Edwards, R. W., Harkabus, L. C., & Chapin, L. A. (2009). Individual and contextual effects of school adjustment on adolescent alcohol use. Prevention Science, 10(3), 236-247.
• Referans40 Holmbeck, G. N., & Hill, J. P. (1988). Storm and stress beliefs about adolescence: Prevalence, self-reported antecedents, and effects of an undergraduate course. Journal of Youth and Adolescence, 17(4), 285-306.
• Referans41 Horowitz, MJ., Siegel B., Holen A., Bonanno GA., Milbrath C., & Stinson CH. (1997). Diagnostic criteria for complicated grief disorder. Am J Psychiatry, 154, 904- 910.
• Referans42 Hoyt, L. T., Chase-Lansdale, P. L., McDade, T. W., & Adam, E. K. (2012). Positive youth, healthy adults: does positive well-being in adolescence predict better perceived health and fewer risky health behaviors in young adulthood? Journal of Adolescent Health, 50(1), 66-73.
• Referans43 Jamison, J., & Myers, L. B. (2008). Peer-group and price influence students drinking along with planned behaviour. Alcohol & Alcoholism, 43(4), 492-497.
• Referans44 Jessor, R. (1991). Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action, Journal Of Adolescent Health, 12(8), 597-605.
• Referans46 Jessor, R. (Ed.). (1998). New perspectives on adolescent risk behavior. Cambridge: Cambridge University Press.
• Referans47 Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22.Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Referans48 Kimm, S. Y., Barton, B. A., Obarzanek, E., McMahon, R. P., Kronsberg, S. S., Waclawiw, M. A., ... & Daniels, S. R. (2002). Obesity development during adolescence in a biracial cohort: the NHLBI Growth and Health Study. Pediatrics, 110(5), e54-e54.
• Referans49 Kuğu, N., Akyüz, G., Erşan, E. ve Doğan, O. (2000). Sanayi bölgesinde çalışan çıraklarda madde kullanımı ve etkileyen etkenlerin araştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(1), 19-25.
• Referans50 Lewinsohn, P. M., Rohde, P., & Seeley, J. R. (1996). Adolescent suicidal ideation and attempts: Prevalence, risk factors, and clinical implications. Clinical Psychology: Science and Practice, 3(1), 25-46.
• Referans51 Lewinsohn, P. M., Joiner Jr, T. E., & Rohde, P. (2001). Evaluation of cognitive diathesis-stress models in predicting major depressive disorder in adolescents. Journal of Abnormal Psychology, 110(2), 203.
• Referans52 Masten, A. S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity: Challenges and prospects. In Educational resilience in inner city America: Challenges and prospects (pp. 3-25). New Jersey: Lawrence.
• Referans53 Metha, A., Chen, E., Mulvenon, S., & Dode, I. (1998). A theoretical model of adolescent suicide risk. Archives of Suicide Research, 4(2), 115-133.
• Referans54 Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychological Science, 6(1), 10- 19.
• Referans55 Mocaiber, I., Pereira, M. G., Erthal, F. S., Machado-Pinheiro, W., David, I. A., Cagy, M., Volchan, E., & Oliveira, L. (2010). Fact or fiction? An event-related potential study of implicit emotion regulation. Neuroscience Letters, 476(2), 84-88.
• Referans56 Moffitt, T. E., & Caspi, A. (2001). Childhood predictors differentiate life-course persistent and adolescence-limited antisocial pathways among males and females. Development and Psychopathology, 13(2), 355-375.
• Referans57 Noppe, I.C., & Noppe, L. D. (1997). Evolving meanings of death during early, middle, and later adolescence. Death Studies, 21(3), 253-275.
• Referans58 Oktan, V. ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 543-556.
• Referans59 Özgen, L., Kınacı, B. ve Arlı, M., (2012). Ergenlerin yeme tutum ve davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(1), 229-248.
• Referans60 Özmen, D., Özmen, E., Çetinkaya, A. ve Akil, I. Ö. (2016). Ergenlerde sürekli öfke ve öfke ifade tarzları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17(1), 65- 73.
• Referans61 Phillips, K. F. V., & Power, M. J. (2007). A new self‐report measure of emotion regulation in adolescents: The Regulation of Emotions Questionnaire. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 14(2), 145-156.
• Referans62 Renk, K., & Creasey, G. L. (2003). The relationship of gender, gender identity, and coping strategies in late adolescents. Journal of Adolescence, 26(2), 159-168.
• Referans63 Rivers, S. E., Brackett, M. A., Katulak, N. A., & Salovey, P. (2007). Regulating anger and sadness: An exploration of discrete emotions in emotion regulation. Journal of Happiness Studies, 8, 393-427.
• Referans64 Sağlam, A. ve İkiz, F. E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3).
• Referans65 Savi, F. (2011). School attachment scale for children and adolescents: The study of validity and reliability. Elementary Education Online, 10(1), 80-90.
• Referans66 Savi-Çakar, F., Girgin, M. ve Uzun, K. (2020). Ergenlerin intihar girişimlerinde risk faktörleri ve psikolojik yardım alma durumlarının incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 6(68), 3599-3618.
• Referans67 Sayar, K., Öztürk, M. ve Acar, B. (2000). Aşırı dozda ilaç alımıyla intihar girişiminde bulunan ergenlerde psikolojik etkenler. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 10(3), 133-138.
• Referans68 Schreiber, L. R. N., Grant, J. E. & Odlaug, B. L. (2012). Emotion regulation and impulsivity in young adults. Journal of Psychiatric Research, 46, 651-658.
• Referans69 Shuchter, S. R., & Zisook, S. (1993). The course of normal grief. In M. S. Stroebe, W. Stroebe, & R. O. Hansson (Eds.), Handbook of bereavement: Theory, research, and intervention (pp. 23-43). New York: Cambridge University Press.
• Referans70 Siener, S., & Kerns, K. A. (2012). Emotion regulation and depressive symptoms in preadolescence. Child Psychiatry Human Development, 43(4), 414-430.
• Referans71 Siyez, M.D. (2013). Ergenlerde problem davranışlar: Okul temelli önleme çalışmaları ile ilgili uygulama örnekleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Referans72 Spruijt-Metz, D. (2011). Etiology, treatment, and prevention of obesity in childhood and adolescence: A decade in review. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 129-152.
• Referans73 Spunt, B. J., Goldstein, P. J., Bellucci, P. A., & Miller, T. (1990). Race/ethnicity and gender differences in the drugs-violence relationship. Journal of Psychoactive Drugs, 22(3), 293-303.
• Referans74 Steinberg, L., (2017). Ergenlik. Figen Çok (Çev). Ankara: İmge Yayınevi.
• Referans75 Starner, T.M., & Peters, R.M. (2004). Anger expression and blood pressure in adolescents. The Journal of School Nursing, 20(6), 335-342.
• Referans76 Svaldi, J., Dorn, C., Matthies, S., & Philipsen, A. (2012). Effects of supression and acceptance of sadness on the urge for non-suicidal self-injury and self punishment. Psychiatry Research, 200, 404-416.
• Referans77 Swadi, H. (1999). Individual risk factors for adolescent substance use. Drug and Alcohol Dependence, 55(3), 209-224.
• Referans78 Şaşmaz, T., Buğdaycı, R., Toros, F., Kurt, A. Ö., Tezcan, H., Öner, S. ve Çamdeviren, H. (2006). Ergenlerde alkol içme provelansı ve olası risk faktörleri: okul tabanlı, kesitsel bir çalışma. TAF Preventive Medicine Bulletin, 5(2).
• Referans79 Tkach, C., & Lyubomirsky, S. (2006). How do people pursue happiness?: Relating personality, happiness-increasing strategies, and well-being. Journal of Happiness Studies, 7(2), 183-225.
• Referans80 Tolin, D. F., Abramowitz, J. S., Hamlin, C., Foa, E. B., & Synodi, D. S. (2002). Attributions for thought suppression failure in obsessive–compulsive disorder. Cognitive Therapy and Research, 26(4), 505-517.
• Referans81 Türküm, S. (1999). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın bilişsel çarpıtmalar ve iletişim becerileri üzerindeki etkisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Referans82 Ulusoy, M. D., Demir, N. Ö. ve Baran, A. G. (2005). Ebeveynin çocuk yetiştirme biçimi ve ergen problemleri: Ankara ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 367-386.
• Referans83 Vardar, E. ve Erzengin, M. (2011). Ergenlerde yeme bozukluklarının yaygınlığı ve psikiyatrik eş tanıları iki aşamalı toplum merkezli bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(4), 205-212.
• Referans84 Walker, P., & Shaffer, M. (2007). Reducing depression among adolescents dealing with grief and loss: A program evaluation report. Health & Social Work, 32(1), 67-68.
• Referans85 Walters, E., & Kendler, K. S. (1994). Anorexia nervosa and anorexia-like symptoms in a population based twin sample. American Jouarnal of Psychiatry, 152, 62- 71.
• Referans86 Williams, S., & McGee, R. (1991). Adolescents' self-perceptions of their strengths. Journal of Youth and Adolescence, 20(3), 325-337.