Okuduğunu Anlama Sürecinde Çıkarım Becerisine İlişkin Belirlemeler

Yıl 2021, Sayı: 53, 175 - 204, 01.09.2021

Özlem Algül B. Ümit Bozkurt

https://doi.org/10.9779/pauefd.787770

Cited By: 3

Öz

Çıkarım becerileri gelişmiş çocukların okuduğunu anlama sürecinde başarılı olduğu araştırmalarda bildirilmektedir. Çıkarım becerisinin hangi değişkenlerden etkilendiği temelinde, bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin çıkarım becerisi düzeylerini belirlemek ve katılımcı özelliklerine bağlı değişimini incelemektir. 5. ve 7. sınıf öğrencileri (n=670) ile yürütülen bu nedensel-karşılaştırma çalışmasında, katılımcılara çıkarım becerisi testleri uygulanmış; çözümlemede Mann Whitney-U ve Kruscal Wallis testleri kullanılmış; sürekli ve süreksiz değişkenler arasındaki ilişki ise Pearson korelasyon katsayısı ile hesaplanmıştır. Bulgular; öğrencilerin en çok yanlış yanıtı temel düzey çıkarım becerisinde, en az doğru yanıtı üst düzey çıkarım becerisinde verdiklerini; kitap okumanın, yaşın, gidilen okulun ve anne-babanın eğitim düzeyinin çıkarım becerisini etkilediğini göstermiştir. Ayrıca evinde kitaplık ile çocuğa göre kitap bulunan, annesi kitap okuyan, anne-babası “kitap alan” çocukların çıkarım becerisi düzeyleri daha yüksektir. Öte yandan anne-babası işçi olan çocukların çıkarım becerisi düzeyi, diğer mesleklerde çalışanlara göre daha düşüktür. Bu sonuçlar, dezavantajlı çocukların okuduğunu anlama becerisi gelişiminde desteklenmeleri gerekliliğini öne çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

okuduğunu anlama, çıkarım, çıkarım türleri, sosyo-ekonomik dezavantaj, okuma alışkanlığı

Observations on Inference Skills in the Process of Reading Comprehension

Öz

Children with improved inference skills are reportedly successful in reading comprehension. The study aims to determine the level of inference skills of secondary school students and examine the changes in relation to their characteristics. The causal-comparative design was adopted for this study which was conducted with 5th and 7th graders in public schools; the participants were given inference skills tests. The highest number of wrong answers was found to be in the basic level inference skills and the lowest number of correct answers in the high-level inference skills. Factors such as reading more than two books a month, reaching the ages of 13-14, attending a school in a high and medium level socioeconomic setting, and having parents with high education levels positively affected inference. Also, the students had higher inference levels if they had a bookshelf, or age-appropriate books at home, if their mothers read books, or if their parents "bought books" for them. On the other hand, the students whose parents were blue-collar workers had lower inference skills compared to those with parents who were other professionals. The results highlighted that disadvantaged children need to be supported in the process of their development of comprehension.

Anahtar Kelimeler

reading comprehension, inference, inference types, socioeconomic disadvantage, reading habit

Kaynakça

• Barnes, M. A., Dennis, M., & Haefele-Kalvaitis, J. (1996). The effects of knowledge availability and knowledge accessibility on coherence and elaborative inferencing in children from six to fifteen years of age. Journal of experimental child psychology, 61(3), 216-241.
• Baştuğ, M. ve Keskin, H. (2012). Akıcı okuma becerileri ile anlama düzeyleri (basit ve çıkarımsal) arasındaki ilişki. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 227-244.
• Bayat, N. ve Çetinkaya, G. (2020). Çıkarım becerisi ile okuduğunu anlama arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 45 (203), 177-190.
• Baydık, B. (2011). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin üstbilişsel okuma stratejilerini kullanımı ve öğretmenlerinin okuduğunu anlama öğretim uygulamalarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (162), 301-319.
• Berkant, H. G. (2009). Öğrencilerin anlamlı nedensel düşünme becerilerinin akademik başarı, okuduğunu anlama ve cinsiyet açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (3), 1125-1165.
• Bozkurt, B. Ü. (2016). Türkiye’de okuma eğitimin karnesi: PISA ölçeğinden çıkarımlar. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (4), 1673-1686.
• Cain, K., Oakhill, J., & Bryant, P. (2000). Investigating the causes of reading comprehension failure: The comprehension-age match design. Reading and Writing, 12 (1-2), 31-40.
• Cain, K., Oakhill, J. V., Barnes, M. A., & Bryant, P. E. (2001). Comprehension skill, inference-making ability, and their relation to knowledge. Memory & Cognition, 29 (6), 850-859.
• Ceran, E., Oğuzgiray-Yıldız, M. ve Özdemir, İ. (2015). İlkokul 2. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin cinsiyet ve yaşa göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5 (3), 151-166.
• Chaffin, R. (1979). Knowledge of language and knowledge about the world: A reaction time study of invited and necessary inferences. Cognitive Science, 3 (4), 311-328.
• Chikalanga, I. (1992). A suggested taxonomy of inferences for the reading teacher. Reading in A Foreign Language, 8 (2), 697-709.
• Davoudi, M. (2005). Inference generation skill and text comprehension. The Reading Matrix, 5 (1), 106-123.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gay, L. R. (1987). Educational research competencies for analysis and application (3rd ed.). London: Merrill Publishing Company.
• Ginsborg, J. (2006). The effects of socio-economic status on children’s language acquisition and use. Language and social disadvantage: Theory and Practice (pp. 9-27). England: John Wiley.
• Goodwin, L. D. (2001). Interrater agreement and reliability. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 5 (1), 13-34.
• Güleçol, S. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Muğla ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Muğla.
• Hançerlioğlu, O. (1989). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitapevi Yayınları.
• Harris, R. J. & Monaco, G. E. (1978). Psychology of pragmatic implication: Information processing between the lines. Journal of Experimental Psychology: General, 107 (1), 1-22.
• Hildyard, A. & Olson, D. R. (1978). Memory and inference in the comprehension of oral and written discourse. Discourse Processes, 1 (2), 91-117.
• Köseoğlu, E. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Labbe, B. ve Dupont – Beurier, P. F. (2018). Ödevsiz gezegen. Haklar ve ödevler. Günışığı Kitaplığı.
• MEB. (2019). 2019 Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav Sonuçları. (Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi -7). Ankara.
• MEB. (2020). 2020 Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav. (Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi -13). Ankara.
• Narvaez, D., Van Den Broek, P., & Ruiz, A.B. (1999). The influence of reading purpose on inference generation and comprehension in reading. Journal of Educational Psychology, 91 (3), 488.
• OECD. (2010). PISA 2009 results: What students know and can do. [Çevrim-içi: http://www.oecd.org/dataoecd/10/61/48852548.pdf], Erişim tarihi: 08.12.2010.
• OECD. (2013). PISA 2012 results in focus. [Çevrim-içi: https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-overview.pdf], Erişim tarihi: 30.12.2013.
• OECD. (2016). PISA 2015 results in focus. [Çevrim-içi: https://www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-in-focus.pdf], Erişim tarihi: 20.12.2016.
• OECD. (2019). PISA 2018 results I: What students know and can do (V1). [Çevrim-içi: https://www.oecd.org/education/pisa-2018-results-volume-i-5f07c754-en.htm], Erişim tarihi: 10.07.2020.
• Özçelik, E. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin başarıya etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saracaloğlu, A. S. ve Karasakaloğlu, N. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama düzeyleri ile çalışma ve öğrenme stratejilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36, 161.
• Süreya, C. (2002). Issız ada. Aritmetik iyi, kuşlar pekiyi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Timuçin, A. (1994). Felsefe sözlüğü. İstanbul: İnsancıl Yayınları.
• Trabasso, T. (1980). On the making of inferences during reading and their assessment (Technical Report No. 157). Urbana: University of Illinois. (ERIC Document Reproduction Service No. ED181429).
• Tümay, F. B. (2014). Examining the relationship between the higher-order thinking processes in the native language and reading comprehension skills in English in the secondary education. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Urfalı-Dadandı, P., Dadandı, İ. ve Koca, F. (2018). PISA 2015 Türkiye sonuçlarına göre sosyoekonomik faktörler ile okuma becerileri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1239-1252
• Uzun, G. L., Bozkurt, Ü. ve Erdoğan, T. (2011). Okuma süreci, okuma çıktıları ve yaratıcı okuma: İlköğretim öğrencileri üzerine gözlemler. İçinde G. L. Uzun ve Ü. Bozkurt (Eds.). Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching (ss. 181-205). Essen: Die Blue Eule.
• Ülper, H. (2009). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldız, D. (2015). Türkçe dersi sınav sorularının yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(2), 479-497.
• Yuill, N. & Oakhill, J. (1988). Effects of inference awareness training on poor reading comprehension. Applied Cognitive Psychology, 2, 33-45.