Yaşam Memnuniyeti Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri

Yıl 2022, Sayı: 55, 324 - 346, 28.04.2022

Mehmet Fatih Köse , Gözde Çobanoğlu , Rahime Mercan Sarı

https://doi.org/10.9779/pauefd.1020012

Cited By: 3

Öz

Bu araştırma, bireylerin yaşam alanlarından hareketle genel yaşam memnuniyetini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 629 lise ve 904 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Ölçeğin yapısal niteliklerini tespit etmek üzere açımlayıcı (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. EFA sonuçları yaşam memnuniyetinin kişisel ve sosyal yaşam memnuniyeti, ekonomik yaşam memnuniyeti olmak üzere iki boyutta değerlendirilebileceğini göstermektedir. DFA sonuçları iki faktörlü yapının hem üniversite öğrencileri hem de lise öğrencileri için kabul edilebilir bir model uyumu gösterdiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca ölçeğin ölçüt geçerliğine ve ayırt edici geçerliğine de sahip olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin iç tutarlılık değerleri ise her iki grup için .7 değerinin üzerinde bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre ekonomik yaşamdan memnuniyetin, yaşam memnuniyetini kişisel/sosyal yaşama göre yaklaşık dört kat daha fazla açıklama gücüne sahip olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, Yaşam Memnuniyeti Ölçeği’nin farklı yaşam alanlarından hareketle kişinin genel yaşam memnuniyetini belirlemek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğuna yönelik güçlü kanıtlar ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam alanları, yaşam doyumu, öznel iyi oluş, ekonomik yaşam, kişisel/sosyal yaşam

The Life Satisfaction Scale and its Psychometric Properties

Öz

The present study aims to develop a valid, reliable metric that assesses general life satisfaction based on basic life domains. The study group consists of 1,533 randomly selected young people studying in high school and university. We conducted an exploratory (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) to determine the scale’s structural properties. The EFA results reveal that life satisfaction can be evaluated in two subdimensions (i.e., economic life satisfaction and personal/social life satisfaction). The CFA confirmed that this scale is composed of two factors and that it featured an acceptable fit for use with both university and high school students. After assessing criterion validity and discriminatory validity, we found that the scale was indeed valid in these two criteria. Reliability coefficients exceeded the acceptable threshold of .70 for the entire scale and its subdimensions. At the conclusion of the study, we found that satisfaction with economic life explains 51% of the total variance, whereas satisfaction with personal/social life explains only 13%. There is strong evidence that the scale developed during this study (i.e., the Life Satisfaction Scale) is a valid, reliable metric. Accordingly, we recommend that the Life Satisfaction Scale be used by researchers and practitioners alike to evaluate general life satisfaction based on how the same person perceives his satisfaction levels in basic life domains.

Anahtar Kelimeler

Life domains, life satisfaction, well being, economic life, social/individual life

Kaynakça

• Akandere, M., Acar, M. ve Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 23-32.
• Akdeniz, C., Aydemir, Ö., Akdeniz, F., Gülseren, Ş. ve Kültür, S. (1999). Sağlık Düzeyi Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve güvenilirliği. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 9(2), 104-108.
• Akın, A. ve Yalnız, A. (2015). Yaşam Memnuniyeti Ölçeği (YMÖ) Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 95-102. https://doi.org/10.17755/esosder.68461
• Altay, D. ve Ekşi, H. (2018). Çocuklar için yaşam doyum ölçeği geçerlilik güvenilirlik çalışması. 5. Uluslararası Eğitim Bilimleri Sempozyumu'nda sunulan tam metin bildiri (s. 354-362), İstanbul, Türkiye.
• Andrews, F. A. ve Withey, S. B. (1976). Social indicators of well being: Americans’ perceptions of life quality. Plenum.
• Arı, E. ve Yıldız, Z. (2016). Bireylerin yaşam memnuniyetini etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Journal of International Social Research, 9(42):1362-1362.
• Barraca, J., Yarto, L. L. ve Olea, J. (2000). Psychometric properties of a new family life satisfaction scale. European Journal of Psychological Assessment, 2, 98–106.
• Beşel, F. (2015). 2013 yılı yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarının il bazlı ekonomik, sosyal ve siyasi analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 227-236.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem.
• Cummins, R. A. (1996). The domains of life satisfaction: An attempt to order chaos. Social Indicators Research, 38, 303-332.
• Cummins, R. A. (1998). Directory of instruments to measure quality of life and cognate areas. Melbourne: School of Psychology, Deakin University.
• Cummins, R. A. (2003). A model for the measurement of subjective well-being through domains. Melbourne: School of Psychology, Deakin University.
• Çebi-Karaaslan, K., Çalmaşur, G. ve Emre-Aysin, M. (2021), Bireylerin yaşam memnuniyetlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(1), 263-290. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.789275
• Çevik, N. K. ve Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1) , 126-145.
• Çivitci, A. (2007). Çok boyutlu öğrenci yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 51-60.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262. https://doi.org/10.17755/esosder.263229
• Dal, S. ve Sevüktekin, M. (2018). Türkiye’de öznel iyi oluşun yaşam alanları yaklaşımı ile ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 433-446. https://doi.org/10.18092/ulikidince.351465
• DeVellis, R. F. (2012). Scale development: Theory and applications. Sage.
• Diener, E. (1984). Subjective well being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E. ve Pavot, W. G. (1993). Review of the satisfaction with life scale. Psychological Assessment, 5, 164-172.
• Diener, E., Emmons, A. R., Larsen, J. R. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Diener, E., Pavot, W. G., Colvin, C. R. ve Sandvik, E. (1991). Further validation of the satisfaction with life scale: Evidence for the cross-method convergence of well-being measures. Journal of Personality Assessment, 57, 149-161.
• Duckworth, A. L., Steen, T. A. ve Seligman, M. E. (2005). Positive psychology in clinical practice. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 629–651.
• Durak, M., Şenol-Durak, E. ve Gençöz, T. (2010). Psychometric properties of the satisfaction with life scale among turkish university students, correctional officers, and elderly adults. Social Indicators Research, 99(3), 413-429. https://doi.org/10.1007/s11205-010-9589-4
• EC. (2019). Overall life satisfaction in the EU [Çevrim-içi: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Subjective_well-being_-_statistics#Overall_life_satisfaction_in_the_EU ], Erişim tarihi: 12.10.2021.
• Ercan, İ., Ediz, B. ve Kan, İ. (2004). Sağlık kurumlarında teknik olmayan boyut için hizmet memnuniyetini ölçebilmek amacıyla geliştirilen ölçek. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 151-157.
• Erikson, E. H. ve Erikson, J. M. (1998). The life cycle completed. WW Norton & Company.
• Erol, M. ve Yıldırım, İ. (2016). Yükseköğrenim yaşam doyumu ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(1), 221-243.
• Eygü, H. ve Karaman, S. (2013). Uzaktan eğitim öğrencilerinin memnuniyet algıları üzerine bir araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 36-59.
• Eygü, H. ve Kılınç, A. (2020). Yaşam memnuniyeti üzerinde etkili olan faktörlerin araştırılması: Kayseri ili örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 16(29), 3591-3618. https://doi.org/10.26466/opus.791217
• Field, A. (2017). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Gefen, D., Straub, D. W. ve Boudreau, M. (2000). Structural equation modeling and regression: Guidelines for research practice. Communications of The Association for Information Systems, 4(7), 1-78.
• Genç, A. ve Karaman, F. (2019). Üniversite öğrencilerinde sağlıklı yaşam becerileri ölçeğinin geliştirilmesi. IGUSABDER, 7, 656-669. https://doi.org/10.38079/igusabder.496557
• Güllüpınar, F. (2017). Kamusallığın çöküşü ve bireyin sorumlulaştırılması olarak yaşam boyu öğrenme: Eğitim ve istihdam politikalarının eleştirisine bir katkı. Amme İdaresi Dergisi, 50(1), 67-84.
• Güven, S. ve Şener, A. (2010). Factors affecting life satisfaction in old age. Turkish Journal of Geriatrics, 14(2), 179-186.
• Hofstede, G., Hofstede, G. J. ve Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind: Intercultural cooperationand its importance for survival. McGrw-Hill.
• Huebner, E. S. (1991). Initial development of the students' life satisfaction scale. School Psychology International, 12, 231-240.
• Kaba, İ., Erol, M. ve Güç, K. (2018). Yetişkin yaşam doyumu ölçeğinin geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 1-14. https://doi.org/10.18037/ausbd.550232
• Karagöz, Y., Doğan, A. ve Koçyiğit, S. (2016). Gelir düzeyinin hayat kalitesi ve memnuniyetine etkisi: Sivas ilinde ampirik bir uygulama. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 168-186.
• Kaya, Ö. (2011). Öğrenci yaşam doyum ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. KHO Bilim Dergisi, 21(2), 173-185.
• Korkmaz, M., Germir, H. N., Yüce, A. S. ve Gürkan, A. (2015). Yaşam memnuniyeti üzerinde etkili olan sosyo-demografik bileşenler üzerine bir analiz. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 2(3), 78-111.
• Korukoğlu, A. (2003). Üniversite öğrencilerinin eğitimden beklentileri Ege Üniversitesi İ.İ.B.F. örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 79-89.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Lavallee, L.F., Hatch, P.M., Michalos, A.C. ve McKinley, T. (2007). Development of the contentment with life assessment scale (CLAS): Using daily life experiences to verify levels of self-reported life satisfaction. Social Indicators Research, 83(2), 201-244. https://doi.org/10.1007/s11205-006-9054-6.
• Lightsey Jr, O. R., McGhee, R., Ervin, A., Gharghani, G. G., Rarey, E. B., Daigle, R. P., et al. (2013). Self-efficacy for affect regulation as a predictor of future life satisfaction and moderator of the negative affect-life satisfaction relationship. Journal of Happiness Studies, 14(1), 1-18.
• Lyubomirsky, S., King, L., Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: does happiness lead to success?. Psychological Bulletin, 131(6), 803-855.
• Maddux, J. E. (2018). Subjective well-being and life satisfaction: An introduction to conceptions, theories, and measures. In J. E. Maddux (Eds.), Subjective well-being and life satisfaction (pp. 3–31). Routledge/Taylor & Francis Group.
• Mannell, R.C., Dupuis, S. (2007). Life satisfaction. In J. E. Birren (Ed), Encyclopedia of Gerontology (pp. 73-79). Elsevier Print.
• McCamish-Svensson, C., Samuelsson, G., Hagberg, B., Svensson, T., Dehlin, O. (1999). Social relationships and health as predictors of life satisfaction in advanced old age: Results from a Swedish longitudinal study. The International Journal of Aging and Human Development, 48(4):301-324.
• Mcdonald, R. P. ve Ho, R. H. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analyses. Psychological Methods, 7, 64-82.
• Mowrer, R. ve Parker, K. (2004). Revised multicultural perspective index and measures of depression, life satisfaction, shyness, and self-esteem. Psychological Reports, 95, 1227-1228.
• Myers, D. G. (2000). The funds, friends, and faith of happy people. American Psychologist, 55, 56–67.
• Neugarten, B. L., Havighurst, R. J. ve Tobin, S. (1961). The measurement of life satisfaction, Journal of Gerontology, 16(2), 134-143. https://doi.org/10.1093/geronj/16.2.134.
• OECD. (2021). OECD better life index life satisfaction [Çevrim-içi: https://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/life-satisfaction/], Erişim tarihi: 12.10.2021.
• Özberk Ünsal, E. B. (2017). Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumları personeli eğitim merkezlerinde kullanılmak üzere bir ölçek geliştirme çalışması: Eğitim Memnuniyeti Ölçeği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 70-82.
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Paolini, L., Yanez, A. P. ve Kelly, W. E. (2006). An examination of worry and life satisfaction among college students. Individual Differences Research, 4(5), 331–339.
• Pavot, W., Diener, E. ve Suh, E. (1998). The temporal satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 70, 340-354.
• Ramachandran, R. ve Radhika, R. (2012). SocioEconomic statüs, life satisfaction culturel perspective: The elderly Japon and India. International Journal of Humanities and Social Sicence, 2(16): 285-292.
• Rojas, M. (2006). Life satisfaction and satisfaction in domains of life: Is it a simple or a simplified relationship?. Journal of Happiness Studies, 7(4), 467-497. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9009-2
• Schyns, P. (2002). Wealth of nations ındividual ıncome and life satisfaction in 42 countries: A multilevel approach. Social Indicators Research, 60, 5-60.
• Sousa, L. ve Lyubomirsky, S. (2001). Life satisfaction. In J. Worell (Eds.), Encylopedia of women and gender: sex similarities and differences and the impact of society on gender (Cilt:2, pp. 667-676). Academic Press.
• Şahin, A. E. (2009). Eğitim fakültesinde hizmet kalitesinin Eğitim Fakültesi Öğrenci Memnuniyet Ölçeği (EF-ÖMÖ) ile değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37 (37) , 106-122.
• Şahin, E., Göral, M., Demirel, M., Demirel, D. H. ve Arslan, F. (2014). Spor bilimleri fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin eğitim hizmetlerine ilişkin doyum düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Education, 3(2) , 38-45. https://doi.org/10.19128/turje.181080
• Şeker, M. (2011). İstanbul’da yaşam kalitesi araştırması. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul’a Yönelik Araştırmalar, 2010-103.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Pearson.
• Taşdelen-Karçkay, A. (2016). Family life satisfaction scale—turkish version: psychometric evaluation. Social Behavior and Personality, 44(4), 631–640. https://doi.org/10.2224/sbp.2016.44.4.631
• Tezer, E. (1996). Evlilik ilişkisinden sağlanan doyum: Evlilik Yaşamı Ölçeği. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7),1-7.
• Tinsley, H. E., ve Tinsley, D. J. (1987). Uses of factor analysis in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 34(4), 414-424.
• Tuzgöl-Dost, M. (2005). Öznel İyi Oluş Ölçeği'nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23), 103-111.
• TÜİK. (2021). Yaşam memnuniyeti araştırması, 2020, Haber bülteni, No: 37209. [Çevrim-içi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Life-Satisfaction-Survey-2020-37209], Erişim tarihi: 15.09.21).
• Ünal, L. I. (2013). Kapitalist toplumda eğitim: Kuram ve gerçekliğe genel bir bakış. Praksis, 33 (3), 9-27.
• Ünsal, P. ve Özalp Türetgen, İ. (2005). Bir iş doyumu ölçeği geliştirme çalışması. Yönetim, 16(51), 43-55.
• Vanderweele, T. J. (2017). On the promotion of human flourishing. PNAS, 114(31), 8148-8156. https://doi.org/10.1073/pnas.1702996114
• Veenhoven, R. (1996a). The study of life satisfaction. In Saris, W.E., Veenhoven, R., Scherpenzeel, A.C. & Bunting B. (Eds), A comparative study of satisfaction with life in Europe. Eötvös University Press.
• Veenhoven, R. (1996b). Developments in satisfaction-research. Social Indicators Research, 37, 1-46.
• Watson, D., Clark, L. A. ve Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 1063-1070.
• Yetim, B. ve Çelik, Y. (2020). Türkiye'de yaşam kalitesini ne öngörüyor: Ülkeyi temsil eden bir çalışmanın sonuçları. Toplumda Sağlık ve Sosyal Bakım, 28(2), 431-438.
• Yetim, Ü. (1993). Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Zabriskie, R. B. ve Ward, P. J. (2014). Satisfaction with family life scale. Marriage & Family Review 49(5), 446-463. https://doi.org/10.1080/01494929.2013.768321