ANTİK KAYNAKLARDA KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARINA TEDAVİ YAKLAŞIMI

Yıl 2023, , 165 - 180, 02.01.2023

Gülseren Mutlu , Mehmet B. Türkmen

https://doi.org/10.30794/pausbed.1123379

Öz

Antik Çağ’da sağlık ve hekimlik alanında çalışmış ve yazmış düşünürlerin ortaya koyduğu eserler, hastalıkların teşhis ve tedavisinde yaşanan gelişimi aktarması bakımından oldukça önemlidir. İskelet sistemi rahatsızlıkları, Antik Çağ insanının maruz kaldığı hastalıklara dair en somut kanıtları oluşturmaktadır. Paleopatoloji biliminin ortaya koyduğu bulgular sayesinde eski toplumların yaşam biçimi, beslenmesi, yaşadığı travmalar ve sosyal statüsü hakkında bilgi edinilebilmektedir. Yumuşak dokuların hastalık kalıntıları ise günümüze değin uzanamadığı için antik yazarların aktardığı bilgiler bu alanda eksiği kapatmaktadır. Ancak hastalıkları tedavi eden kişilerin bir kısmının hekim olmaması sebebi ile, antik toplumlarda sık rastlanılan osteoartritis gibi kronik hastalıklara çok az ilgi gösterildiği anlaşılmaktadır. Oysa ki hastalık Prehistorik dönemlerden günümüze yüksek görülme oranlarına sahip bir eklem hastalığıdır. Kas İskelet Sistemi hastalıklarına dair yazılı kaynaklarda aktarılan bilgiler ve son yıllara ait (1991’den itibaren) Arkeometri Sonuçları kaynak olarak kullanılan bu çalışmada, Antik Çağ hekimlerinin sıkça karşılaştıkları Kas İskelet Sistemi hastalıkları spesifik olarak ele alınmaya ve bu hastalıklarla ne şekilde mücadele edildiği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antik Çağ, Kas İskelet Sistemi, hastalık, osteoartrozis, tedavi

TREATMENT APPROCAHES TO MUSCULOSKELETAL DISORDERS IN ANCIENT SOURCES

Öz

The works of philosophers who worked and wrote in the field of health and medicine in the Ancient Age are very important in that they convey the development in the diagnosis and treatment of diseases. Skeletal system disorders constitute the most concrete evidences of the diseases that ancient people were exposed to. Information can be attained regarding the lifestyle, nutrition, traumas and social status of ancient societies thanks to the findings revealed by the science of Paleopathology. Since the disease remains of the soft tissues could not reach the present day, the information conveyed by the ancient authors makes up for the deficiency in this field. However, it is understood that chronic diseases such as osteoarthritis, which is common in ancient societies, receive little attention since some of the people treating the diseases are not physicians. However, this disease is a joint disease with a high incidence since prehistoric times. In this study, which uses the information about Musculoskeletal System diseases in written sources and Archaeometry Results of recent years as a source, the purpose is to specifically address Musculoskeletal System diseases that the physicians of Ancient Age frequently encountered and how they struggled with these diseases.

Anahtar Kelimeler

Ancient Age, Musculoskeletal System, disease, osteoarthrosis, treatment

Kaynakça

• ANTİK KAYNAKÇA
• Aret. De Causis et Signis Acutorum. ARETAEUS. De Causis et Signis Acutorum. Francis Adams. Boston. 1972.
• Cels. De Medicina. AULUS CORNELIUS CELSUS. De Medicina, Çev. W. G. Spencer, Cambridge, 1971.
• Dios. De Materia Medica. DİOSCORİDES. De Materia Medica, Çev. Ta Osbaldestion and Rpa Wood, İbidis Yayınları, Afrika, 2000.
• Gal. On the Constitution of the Art of Medicine, (Tıp Sanatının Anayasas Glaukon’a Tedavi Yöntemi), GALENOS. Tıp Sanatının Anayasası Glaukon’a Tedavi Yöntemi, Çev. Nur Nirven, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2018. Reviewed work: On Prognosis. Corpus Medicorum Graecorum. 8/1. 1981. Vivian Nutton. Review by: John Scarborough.
• Hippokr. Collected Works I. HIPPOKRATES. W. H. S. Jones. Cambridge. Harvard University Press. 1868. Aforizmalar. HIPPOKRATES. Aforizmalar, Çev. Eyüp Çoraklı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020. De Articulis. HIPPOKRATES. Ed. Charles Darwin Adams, New York, 1868. De Fracturis. HIPPOKRATES. Ed. Charles Darwin Adams, New York, 1868.
• Hom. İl. HOMEROS. İliada, Çev. Azra Erhat-A. Kadir, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
• Marcus Aurelius. Meditations. Modern Library Edition. Çev. Gregory Hays, New York, 2002.
• Plin. The Elder Doğa Tarihi (I. ve II. Kitap). PLİNY THE ELDER (GAİUS PLİNİUS SECUNDUS). Çev. İnanç Pastırmacı, Say Yayınları, İstanbul. Naturalis Historia. Çev. H. R. Rackham (Loeb). London. 1958.
• Plin. The Younger Genç Plinius’un Mektupları, Epitulae (I-IV), PLİNY THE YOUNGER. Çev. Levent Keskin, Doğubatı Yayıncılık, Ankara. Letters. (I-X), Çev. B. Radice, 1963.
• Seneca. Ad Lucilium Epistulae Morales, Vol I-III, LUCIUS ANNAEUS SENECA. Ed. Richard M. Gummere. Cambridge, London. 1917-1925. Ahlak Mektupları, Çev. Turken Uzel. Jaguar Kitap, İstanbul.
• Vitr. Mimarlık Üzerine, VITRUVIUS. Çev. Çiğdem Dürüşken, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• MODERN KAYNAKÇA
• Atalay, S., Alkan, B. ve Aytekin, M. (2013). “Osteoartrite Güncel Yaklaşım”, Ankara Medikal Journal, 13/1, 26-32.
• Braddom, R. L. (2005). Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon El Kitabı, Çev. Tansu Arasıl, Güneş Kitapevi, Ankara.
• Breasted, J. H. (1930). The Edwin Smith Surgical Papyrus, Vol. 1, The University Of Chicago Press, Chicago.
• Bruweir, M.C. (2006). “Eski Mısır Tıbbına Genel Bir Bakış”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler, S. 22.
• Bolaman, Z. (2001). “Polisitemia Vera”, Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, 26-30 Eylül 2001, Antalya, 26-34.
• Budak, Ş. Ö., ve Gürsel, A. (2012). “Alternatif Bir Süt: Eşek Sütü”, GIDA, 37/4, 243-250.
• Ceceli, E. (2009). “Yaşlı Hemiplejik Hastanın Rehabilitasyonu”, Türkiye Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 55 özel sayı 2, 90-91.
• Chiarello, C. (2007). “Spinal Hastalıklar”, Fiziksel Rehabilitasyon Kanıta Dayalı Muayene, Değerlendirme ve Girişim, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 140-193.
• Çırak, O. Ve Çakıroğlu, F. P. (2017). “Sporcularda Sıvı Dengesi ve Performansa Etkisi”, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1-2-3, 139-150.
• Durmaz, M. (2010). Bergamalı Lokman Hekim Galenos, (Ed. Eyüp Eriş), Bergama Belleten-18, Bergama Kültür Ve Sanat Vakfı Yayınları, İzmir.
• Duyar, İ. ve Sevim, A. (1992). “Eski Anadolu Toplumlarında Büyüme (I) Topraklı Populasyonunda Kalça Kemiği”, Vıı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1-12.
• Duyar, İ., Atamtürk, D. ve Can, A. R. (2018). “Epiphaneia (Erzin) İskeletlerinin Antropolojik Değerlendirmesi”, Xxxıv. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, T C Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Çanakkale, 391-398.
• Eısınger, J. (1982). “Lead And Wine, Eberhard Gockel And The Colica Pictonum”, Med. Hist. 26/3, 279-302. Erdal, Ö. D. (2007). “Eklem Hastalıkları Ve Yaşam Biçimi Arasındaki İlişkiler: Anadolu Neolitik Topluluklarından Örnekler”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 24/2, 77-93.
• Erdal, Ö. D., Eroğlu, S., Erdal, Y. S. ve Büyükkarakaya, A. (2003). “Şaşal/İzmir İskelet Topluluğunun Paleopatolojik Demografik Analizi”, Xvııı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Kültür Bakanlığı Dösimm Basımevi, Ankara, 1-14. Erdemir, A. D. (2015). Prehistorik Ve İlk Çağlarda Tıp, C. 1, Tıp Kitapevi, İstanbul.
• Güvey, H. (2018). “Kronik Pelvik Ağrıya Tamamlayıcı ve Alternatif Yaklaşım”, Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 20/2, 46-49.
• Heary, R. F. ve Madhavan, K. (2008). “The History Of Spinal Deformity”, Neurosurgery, 63/3, 5-15.
• İynen, İ., Çoban, M., Akbaş, A. ve Ayral, M. (2021). “Periferik Fasiyal Paralizi ile Kliniğimize Başvuran Hastaların Analizi”, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18/3, 489-492.
• Jackson, R. (1999). Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar Ve Hastalıklar, Çev. Şenol Mumcu, Homer Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• Krıvoshapkın, A. L., Chikisheva, T., Zubova, A. Z., Kurbatov, V. P ve Titov, A. T. (2014). “Scytian Trepanation İn The Gorny Altai İn Hippocratic Times: Modern Expert Appraisal Of Ancient Surgical Technologies”, World Neurosurgery, 82/5, 649-655.
• Lısowskı, F. P. (1967). “Prehistoric And Early Historic Trepanation”, Diseases İn Antiquity, 651-672.
• Kathleen, M. Y. ve Nachemson, A. L. (1999). “Treatment Of Scoliosis: An Historical Perspective”, Spine, 24/24, 2570.
• Köseman, A. ve Şeker, İ. (2015). “Atların Terapötik Amaçlı Kullanımı”, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4/2, 44-49.
• Mutlu, G. (2021). “Antik Kaynaklarda İskelet Kırık ve Çıkıklarının Tedavi Yaklaşımı”, Archivum Anatolicum (ArAn), 15/2, 431-463.
• Mutlu, G. ve Türkmen, M. B. (2020). “Antikçağ Kas İskelet Sistemi Hastalıklarında Kaynak Suların Kullanımı Ve Günümüz Balneoterapi Uygulamalarına Yansıyan İzleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Xxxv/2, 631-654.
• Oğuz, H. (1992). Romatizmal Ağrılar, Atlas Tıp Kitapevi, Konya.
• Önen, M. R. ve Naderi, S. (2013). “Spinal Deformitelere Genel Yaklaşım”, Türk Nöroşirürji Dergisi, 23/2, S. 1-12.
• Regnault, F. (1900). “Les Terres Cuites Grecques De Smyrne”, Bulletins Et Mémories De La Société D’anthropologie Deparis, 1/1. 467-477.
• Richard Jermyn, D. O ve Deanna Janora, M. D. (2017). “Romatolojik Hastalıklarda Rehabilitasyon”, Current Tanı ve Tedavi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, Çev. Ömer Faruk Şendur, Gülnur Taşçı Bozbaş, EMA Tıp Kitapevi, İstanbul, 379-397.
• Sağır, M. ve Sağır, S. (2013). “Eski Anadolu İnsanlarının Sağlık Sorunları”, Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53/1, 9-26.
• Sarıdoğan, M. (2011). “osteoartritte Eklemlere Göre Klinik Bulgular”, Clinical Findings of Osteoarthritis According to the Joints, 14, Özel sayı 1, 31-36.
• Savcı, A. ve Bilik Ö. (2014). “Ortopedi ve Travmatoloji Kliniğinde Geriatrik Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Hemşirelik Dergisi, 7/2, 156-163.
• Sayın, E. (2019). “Antik Çağ’ın Grotesk Figürinleri”, Akademik Sanat: Sanat,Tasarım Ve Bilim Dergisi, S. 29, 29-48.
• Stevenson W. E. III. (1975). The Pathological Grotesque Representation İn Greek And Roman Art, University Of Pennsylvania.
• Şahin, G. (2017). “Farklı Hızlarda İp Atlama Antremanlarının Anaerobik Güce Etkisi”, Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 8/2, 75-86.
• Şimşek, D. ve Katırcı, H. (2011). “Pilates Egzersizlerinin Postural Stabilite ve Spor Performansı Üzerine Etkileri: Sistematik Bir Literatür İncelemesi”, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5/2, 58-70.
• Uğurlu, M. C. (1997). “Hipokrat”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 50/2, 67-78.
• Well, C. (1963). “Hip Disease İn Ancient Man”, The Journal Of Bone And Joint Surgery. 45/4, British, 490-491.
• Vasılıasdıs, E. S., Grivas, T. B. ve Kaspiris, A. (2009). “Historical Overview Of Spinal Deformities İn Ancient Greece”, Scoliosis, 4/6, 1-13.
• Yıldırım, A. A., Kırmızıoğlu, P. G. ve Genç, E. (2017). “Trepanasyon: Kuriki Höyük (Batman) Örneği”, Current Debates İn Sociology&Anthropology, Vol. 10, (Ed. Şükrü Aslan-Cihan Cinemre), Ijopec Yayınları, İstanbul, 411-412.