SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEĞERLENDİRME OKURYAZARLIK DÜZEYİ İLE DEĞERLENDİRME ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 37, 319 - 332, 24.10.2019

Vural Tünkler

https://doi.org/10.30794/pausbed.525176

Öz

Bu
araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerlendirme
okuryazarlık düzeyleri ile değerlendirme öz-yeterlik algılarını farklı
değişkenler açısından incelemektir. Araştırma tarama modelinde yapılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu 90 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır.
Verilerin toplanmasında ölçme değerlendirme okuryazarlığı envanteri ve öğretmen
adayları için ölçme ve değerlendirme genel yeterlik algısı ölçeği
kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistikler, Pearson
Korelasyon Katsayısı, bağımsız örneklem t-testi, Mann Whitney U testi ile
Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Çalışmada sosyal bilgiler öğretmen
adaylarının değerlendirme okuryazarlık düzeylerinin düşük olduğu tespit
edilirken, değerlendirme öz-yeterlik algılarının orta düzeyde olduğu
saptanmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının değerlendirme okuryazarlık düzeyleri
cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken, akademik
başarı açısından anlamlı farklılık göstermemiştir. Diğer taraftan öğretmen
adaylarının değerlendirme öz-yeterlik algılarının cinsiyet ve akademik başarıya
göre anlamlı farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Son olarak, öğretmen
adaylarının değerlendirme okuryazarlık düzeyi ile değerlendirme öz-yeterlik
algısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Sonuçlar alanyazın
ilişkisinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değerlendirme okuryazarlığı, öz-yeterlik, sosyal bilgiler, öğretmen adayları

Examination of Preservice Social Studies Teachers’ Assessment Literacy and Perceptions of Assessment Self-efficacy

Öz

The aim of this study is to examine the assessment literacy
levels and perceptions of assessment self-efficacy of preservice social studies
teachers’ in terms of different variables. The research was conducted in the
survey model. The study group of the research is composed of 90 preservice
social studies teachers. The research data are gathered with the assessment
literacy inventory and the measurement and evaluation common competency
perception scale for prospective teachers. To analyse the data were used
descriptive statistics, Pearson Correlation Coefficient, independent sample
t-test, Mann Whitney U test and Kruskal Wallis test. At the end of the study,
assessment literacy levels of preservice social studies teachers’ are low level
whilst perceptions of assessment self-efficacy of their are medium level. These
results showed that there was significant difference between gender and
assessment literacy levels of preservice teachers’; however, it dosen't statistically
significant difference with regard to academic achievement. On the other hand,
it was found out that the assessment self-efficacy perceptions of preservice
teachers did not differ significantly according to gender and academic
achievement. Lastly, there was no statistically significant correlation between
preservice teachers levels of assessment literacy and perceptions of assessment
self-efficacy. The results were discussed within the context of literature.

Anahtar Kelimeler

Assessment literacy, assessment self-efficacy, social studies, preservice teachers

Kaynakça

• Akdağ Gürsoy, G. (2015). Alan ile ilişkilendirilmiş uygulamalı ölçme ve değerlendirme dersinin öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme okuryazarlık düzeylerine, tutumlarına ve alan bilgilerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Alkharusi, H. (2011). A logistic regression model predicting assessment literacy among in-service teachers. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 7(2), 280-291.
• Azrak, Y. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Baş, G., ve Beyhan Ö. (2016). Öğretmenlerin eğitimde ölçme ve değerlendirmeye yönelik özyeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 18-32.
• Baştürk, S., ve Dönmez, G. (2011). Matematik öğretmen adaylarının pedagojik alan bilgilerinin ölçme ve değerlendirme bilgisi bileşeni bağlamında incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 17-37.
• Bayat, K., ve Rezaei, A. (2015). Importance of Teachers’ Assessment Literacy, International Journal of English Language Education, 3(1), 139-146.
• Benzer, A., ve Eldem, E. (2013). Türkçe ve edebiyat öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme araçları hakkında bilgi düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 649-664.
• Beziat, T. L. R., ve Coleman, B. K. (2015). Classroom assessment literacy: Evaluating pre-service teachers. The Researcher, 27(1), 25-30.
• Birgin, O., ve Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163-179.
• Buldur, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık ve öz yeterlik düzeylerinin geliştirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Bütüner, S. Ö., Yiğit, N., ve Çimer, S. O. (2010). Ölçme değerlendirme okuryazarlığı envanterinin Türkçeye uyarlanması. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 792-809.
• Büyükkarcı, K. (2016). Identifying the areas for English language teacher development: A study of assessment literacy. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(3), 333-346.
• Chapman, M. L. (2008). Assessment literacy and efficacy: Making valid educational decisions. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Massachusetts Amherst, Massachusetts.
• Çalışkan, H., Uymaz, M., ve Tekin, D. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yöntemlerine ilişkin yeterliklerinin değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 239-261.
• Çambay, Ö., ve Kazanç, S. (2018). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının değerlendirme okuryazarlığı ve değerlendirme okuryazarlığına ilişkin öz-yeterliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 5(3), 140-165.
• Çetin, A. (2010). Ölçme değerlendirmede yeni yaklaşımlar ve Kars ili I. kademe ilköğretim okullarında uygulanma düzeyi. (Yüksek lisans tezi), Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Çoklar, A. N., ve Odabaşı, H. F. (2009). Eğitim teknolojisi standartları açısından öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme özyeterliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 1‐16.
• Daniel, L. G., ve King, D. A. (1998) Knowledge and use of testing and measurement literacy of elementary and secondary teachers. The Journal of Educational Research, 91(6), 331-344.
• DeLuca, C., ve Klinger, D. A. (2010). Assessment literacy development: identifying gaps in teacher candidates’ learning. Assessment in Education: Principles. Policy & Practice, 17(4), 419-438.
• Deneen, C. C., ve Brown, G. T.L. (2016). The impact of conceptions of assessment on assessment literacy in a teacher education program. Cogent Education, 3(1), 1-14.Demirtaş, H., Cömert, M., ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Edwards, F. (2017). A rubric to track the development of secondary preservice and novice teachers’ summative assessment literacy. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 24(2), 205-227.
• Efendi, R., Rustaman, N. Y. ve Kaniawati, I. (2017). Profile of prospective physics teachers on assessment literacy. Journal of Physics: Conference Series 812, [Çevrim-içi: http://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/812/1/012061/pdf], Erişim tarihi: 19.01.2019. doi:10.1088/1742-6596/812/1/012061
• Elshawa, N. R. M., Heng, C. S., Abdullah, A. N., ve Rashid, S. Md. (2016). Teachers' Assessment Literacy and Washback Effect of Assessment. International Journal of Applied Linguistics and English Literature, 5(4), 135-141.
• Fan, Y., Wang, T., ve Wang, K. (2011). A web-based model for developing assessment literacy of secondary inservice teachers. Computers & Education, 57(2), 1727-1740.
• Gebril, A. (2017). Language teachers’ conceptions of assessment: an Egyptian perspective. Teacher Development, 21(1), 81-100.
• Gencel, İ. E., ve Özbaşı, D. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12(1), 190-201.
• Giraldo, F., ve Murcia, D. (2018). Language assessment literacy for pre-service teachers: Course expectations from different stakeholders. GIST Education and Learning Research Journal, 16, 56-77.
• Goddard, R. D., Hoy, W. K., ve Woolfolk Hoy,A. W. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479-507.
• Gök, B., ve Erdoğan, T. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yeni Türkçe öğretim programındaki ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanma düzeyleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 233–246.
• Gül, E. (2011). İlköğretim öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlığı ve ölçme-değerlendirmeye ilişkin tutumlarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Howell, C. A. (2013). Development and analysis of a measurement scale for teacher assessment literacy. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), East Carolina Üniversitesi, ABD.
• Huai, N., Braden, J. P., White, J. L., ve Elliott, S. N. (2006). Effect of an internet-based professional development program on teachers' assessment literacy for all students. Teacher Education and Special Education, 29(4), 244-260.
• Huang, J., ve He, Z. (2016). Exploring Assessment Literacy. Higher Education of Social Science, 11(2), 18-27.
• Kanjee, A., ve Mthembu, J. (2015). Assessment literacy of foundation phase teachers: An exploratory study. South African Journal of Childhood Education, 5(1), 142-168.
• Karaman, P. (2014). Öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlıklarının belirlenmesi ve mikro-öğretim yoluyla geliştirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya Uyanık, G., ve Çalışkan, H. (2015). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. C. Dönmez ve K. Yazıcı. (Ed) içinde. Sosyal bilgiler öğretimi (s. 303–349). Ankara: Pegem Akademi.
• Koh, K. H. (2011). Improving teachers’ assessment literacy through professional development. Teaching Education, 22(3), 255-276.
• Koh, K. H., ve Velayutham, R. L. (2009). Improving teachers’ assessment literacy in Singapore schools: An analysis of teachers’ assessment tasks and student work. [Çevrim-içi: https://repository.nie.edu.sg/bitstream/10497/2026/1/NIE_research_brief_09_002.pdf], Erişim tarihi: 22.05.2017.
• Lian, L. H., ve Yew, W. T. (2016). A Framework for Examining Assessment Literacy of Preservice Teachers. US-China Education Review, 6(5), 294-300.
• Levy-Vered, A., ve Alhija, F. N.-A. (2015). Modelling beginning teachers’ assessment literacy: The contribution of training, self-efficacy, and conceptions of assessment. Educational Research and Evaluation, 21(5-6), 378-406.
• McGee, J., ve Colby, S. (2014). Impact of an assessment course on teacher candidates’ assessment literacy. Action in Teacher Education, 36(5-6), 522-532.
• Mede, E., ve Atay, D. (2017). English language teachers’ assessment literacy: The Turkish context. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 168(1), 43-60.
• Mertler, C. A. (2003). Preservice versus in-service teachers’ assessment literacy: Does classroom experience make a difference?. Paper presented at the annual meeting of the Mid-Western Educational Research Association, Columbus, OH.
• Mertler, C. A. (2004). Secondary teachers' assessment literacy: Does classroom experience make a difference?. American Secondary Education, 33(1), 49-64.
• Mertler, C. A. (2009). Teachers' assessment knowledge and their perceptions of the impact of classroom assessment professional development. Improving Schools, 12(2), 101-113.
• Mohamed, S., Kamis, A., ve Ali, N. (2016). Gauging the assessment literacy of Malaysia’s home economics teachers: An empirical study. Geografia Malaysian Journal of Society and Space, 12(3), 130-138.
• Nartgün, Z. (2008). Öğretmen adayları için ölçme ve değerlendirme genel yeterlik algısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 85-94.
• Newfields, T. (2006). Teacher development and assessment literacy. Authentic Communication: Proceedings of the 5th Annual JALT Pan-SIG Conference (ss.48-73), Japan: Tokai University College of Marine Science.
• Numanoğlu, G., ve Bayır, Ş. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 197-212.
• OECD (2000). Literacy in the information age: Final report of the International Adult Literacy Survey. Paris and Ottowa: OECD and Statistics Canada. [Çevrim-içi: https://www.oecd.org/edu/skills-beyond-school/41529765.pdf., Erişim tarihi: 10.01.2019]
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Pendergast, D., Garvis, S., ve Keogh, J. (2011). Pre-service student-teacher self-efficacy beliefs: An insight into the making of teachers. Australian Journal of Teacher Education, 36(12), 46-58.
• Pfeiffer-Hoens, M. (2017). An investigation of charter schools’ school leader and teacher level of assessment literacy. (Yayımlanmamış doktora tezi). Middle Tennessee State University, United States. . Retrieved from https://jewlscholar.mtsu.edu/bitstream/handle/mtsu/5368/PfeifferHoens_mtsu_0170E_10843.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Plake, B. S. (1993). Teacher assessment literacy: Teacher's competencies in the educational assessment students. Mid-Western Educational Researcher, 6(1), 21-27.
• Popham, W. J. (2009). Assessment Literacy for Teachers: Faddish or Fundamental?. Theory into practice, 48(1), 4–11.
• Popham, W. J. (2011). Assessment Literacy Overlooked: A Teacher Educator's Confession. The Teacher Educator, 46(4), 265-273.
• Sabancı, O., ve Yazıcı, K. (2017). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirmeye yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 128-153.
• Schafer, W. D., ve Lissitz, R. W. (1987). Measurement training for school personnel: Recommendations and reality. Journal of Teacher Education, 38(3), 57-63.
• Schunk, D. H. (2012). Learning Theories: An Educational Perspective (6. bs.). Boston: Pearson.
• Siegel, M. A., ve Wissehr, C. (2011). Preparing for the plunge: Preservice teachers’ assessment literacy. Journal of Science Teacher Education, 22 (4), 371-391.
• Şahin, M., ve Uysal, İ. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 190–207.
• Şahin, Ö., ve Soylu, Y. (2019). Matematik öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme bilgi gelişimleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(1), 47-76.
• Tao, N. (2014). Development and validation of classroom assessment literacy scales: English as a foreign Language (EFL) instructors in a Cambodian higher education setting. (Yayımlanmamış doktora tezi). Victoria University, Australia. Retrieved from http://vuir.vu.edu.au/25850/1/Nary%20Tao.pdf
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A., ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
• Tünkler, V., ve Güven, C. (2018). Mikroöğretim uygulamasının öğretmen adaylarının tamamlayıcı ölçme-değerlendirme tekniklerine yönelik okuryazarlık düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. [Çevrim-içi: http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/upload/files/2615-published.pdf]. doi: 10.16986/HUJE.2018043466
• Üztemur, S. S., ve Metin, C. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme alanındaki kavram yanılgıları ve öz yeterlik inançlarının incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(2), 41-67.
• Volante, L., ve Fazio, X. (2007). Exploring teacher candidates’ assessment literacy: Implications for teacher education reform and professional development. Canadian Journal of Education, 30(3), 749-770.
• Webb, N. L. (2002). Assessment literacy in a standards-based urban education setting. A paper presented at the American Educational Research Association Annual Meeting. New Orleans. Retrieved from http://facstaff.wceruw.org/normw/AERA%202002/Assessment%20literacy%20NLW%20Final%2032602.pdf
• Wigfield, A., ve Tonks, S. (2002). Adolescents’ expectancies for success and achievement task values during the middle and high school years. F. Pajares ve T. Urdan (Ed.) içinde, Academic motivation of adolescents (ss. 53-82). Greenwich, Connecticut: IAP.
• Xu, Y., ve Brown, G. T. L. (2017). University English teacher assessment literacy: A survey-test report from China. Papers in Language Testing and Assessment, 6(1), 133-158.
• Yalvaç, E. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ölçme değerlendirme okuryazarlık düzeyleri ile bilişsel stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yaman, S., ve Karamustafaoğlu, S. (2011). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 53-72.
• Yeşilyurt, E. (2012). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına ilişkin genel yeterlik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 377-395.
• Zimmerman, B. J., Bandura, A., ve Martinez-Pons, M. (1992). Self-motivation for academic attainment: The role of self-efficacy beliefs and personal goal setting. American Educational Research Journal, 29(3), 663-676.