YOKSULLUKLA MÜCADELEDE BİR KAMU POLİTİKASI OLARAK BÜTÜNLEŞİK SOSYAL YARDIM SİSTEMİ

Yıl 2021, Sayı: 46, 149 - 162, 02.09.2021

Deniz Şahin Duran Elvan Cenikli

https://doi.org/10.30794/pausbed.948490

Öz

Artan yoksulluğa tedbir almayı amaç edinen kamu politikalarının dağınık, arızi ve düzensiz olması bu politikalardan beklenen etkinliğin azalmasına sebep olmaktadır. Yoksullukla mücadelede bir araç olarak Türkiye’de sosyal yardım ve hizmetler bu yüzden geçmişten beri tartışılagelen hususlardan olmuştur. Esasen bu alanda göze çarpan, Türkiye’de sosyal yardım geleneğinin hayırseverlik ve gönüllülük temeline dayanmış, kurumsallaşmanın da bu anlayış üzerinden biçimlenmiş olduğudur. 2009 yılından itibaren sosyal yardım ve hizmetler alanında yaşanan dönüşümle birlikte “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü” bünyesinde uygulamaya geçen “Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi’” ile dağınık yapının standartlaştırılma, dönüştürülme ve bütünleştirilmesi amaçlanmıştır. 21.04.2021 Tarih ve 31461 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile; “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı” ile “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı” iki ayrı bakanlık olarak ayrılmış ve Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, Kararname’nin 6. Maddesinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın hizmet birimleri arasında sayılmıştır “Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi’ Türkiye’de yoksullukla mücadelede hızlı ve etkili sonuçlar ortaya koyması yönüyle önemli bir sosyal politika aracı olarak görülmektedir. Bu işlevselliği ile birlikte özellikle merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasında görev paylaşımı açısından çelişkili bir yapı arz etmesi konuyu kamu yönetimi açısından tartışmalı hale getirmektedir. Zira Türkiye’de sosyal yardımların en önemli diğer aktörleri yerel yönetimler ve vakıflardır. Özellikle yerel yönetimler oy maksimize etmede etkin bir araç olarak sosyal yardımlara başvurmaktadırlar. Dolayısıyla bütünleşik bir sistemin tüm bu unsurları da kapsaması beklenmektedir. Bu çalışmada, sosyal yardımların gelişimi sosyal yardım uygulamalarının dünyada ve Türkiye’deki durumu genel hatlarıyla özetlenerek, Türkiye’nin sosyal yardımlarda bütünleşme pratiği olan “Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi’nin istenen sonuca tek başına ulaşmada yeterli olup olmadığı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

yoksulluk, sosyal yardım, sosyal politika, bütünleşik sosyal yardım, bütünleşik sosyal yardım bilgi sistemi

INTEGRATED SOCIAL ASSISTANCE SYSTEM AS A PUBLIC POLICY FOR PREVENTING POVERTY

Öz

The scattered, incidental and irregular public policies aiming to take measures against increasing poverty causes a decrease in the expected effectiveness of these policies. As a tool for fighting for poverty, social assistance and social services in Turkey have been discussed since the past. In fact, what stands out in this area is that social assistance tradition in Turkey is based on charity and volunteering, and institutionalization is based on this perspective. With the transformation in the field of social assistance and services since 2009, it is aimed to standardize, transform and integrate this dispersed structure with the "Integrated Social Assistance Information System", which has been implemented within the General Directorate of Social Assistance that is affiliated to the Ministry of Family and Social Policies. With the Presidential Decree dated 21.04.2021 and numbered 31461; The Ministry of Family and Social Services and the Ministry of Labor and Social Security are divided into two separate ministries and are counted among the service units of the Ministry of Family and Social Services in Article 6 of the Decree of the General Directorate of Social Assistance. "Integrated Social Assistance Information System" is seen as an important social policy tool in the context of providing fast and effective results in the fight against poverty in Turkey. With this functionality, it presents a contradictory structure especially in terms of centralization / decentralization, making the issue controversial in public administration. For the most important actors of social assistance in Turkey are local governments and foundations. Moreover, local governments resort to social assistance as an effective tool in maximizing votes. In this study, the development of social assistance will be summarized in general terms of the social assistance practices in the world and in Turkey, and it will be discussed whether the "Integrated Social Assistance Information System", which is the integration practice of Turkey in social assistance, is sufficient to achieve the desired result on its own.

Anahtar Kelimeler

poverty, social assistance, intagrated social assistance, social policy, intagrated social assistance information system

Kaynakça

• Abdoul Azize, H , Sayın, C . (2020). Examining the functioning of public social assistance system: The case of Antalya . Mediterranean Agricultural Sciences , 33 (1) , 73-78 . DOI: 10.29136/mediterranean.631797
• Arslan, A. (2002). “Kamu Harcamalarında Verimlilik, Etkinlik ve Denetim”, Maliye Dergisi, Sayı140, 1-14.
• Arslan, N. (2014). “Sosyal Yardımlar ve İstihdam İlişkisinin İncelenmesi: Sivas İlinde Bir alan Araştırması, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1): 16-31.
• ASPB (2017). Türkiye’nin Bütünleşik Sosyal Yardım sistemi, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara. https://www.ailevecalisma.gov.tr/SYGM/PDF/Turkiyenin_Butunlesik_Sosyal_Yardim_Sistemi.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021)
• Atanır, H. (2016). Türkiye’de Yoksulluk, Sosyal Yardım ve Sivil Toplum: Hak Temelli Yaklaşım Açısından Bir Değerlendirme, Ankara: Dorlion Yayınları.
• Ay, H. Ve Akan, R. (2017). “Tarihsel Süreçte sosyal Yardımların Gelişimi”, 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(18): 787-798.
• Başer, D. ve Kırlıoğlu, M. (2020). Türkiye’deki sosyal yardım sistemine yönelik sosyal hizmet uzmanlarının deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1486-1513
• Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü, Ankara.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2003). Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) İçin Hazırlanan Proje Raporu, file:///C:/Users/Lenova/Downloads/UNDP-TR-new_poverty.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021)
• Ceren, A. ve Erdem, T. (2019). “Türkiye’de Yoksulluk ve Sosyal Yardım Uygulamaları”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1):6-24.
• Çengelci, Ethem (1993), Sosyal Refahın Gerçekleştirilmesinde Sosyal Yardımların Rol ve Önemi, Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, 11 (1/2/3): 10
• Çetin, B.I. (2017). Sosyal Politika ve Vatandaşlık: Türkiye İçin Asgari Gelir Desteği. İstanbul: Filiz Kitabevi
• Demirbilek, S. (2005) Sosyal Güvenlik Sosyolojisi, İstanbul: Legal Yayıncılık
• Eardley, T., Bradshaw, J., Ditch, J., Gough, I., Whiteford, P. (1996) Social Assistance in OECD Countries – Department of Social Secuırity Research Report, Londra: HEMSO.
• Gough, Ian (2001), “Social Assistance Regimes: A Cluster Analyses”, Journal of European Social Policy, 11(2): 165-170.
• Gough, I. (2006). Güney Avrupa’da Sosyal Yardım (çev. B.Yakut-Çakar ve U.B. Balaban).A. Buğra ve Ç. Keyder (Ed.), Sosyal Politika Yazıları içinde (s. 231-260). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Holsch, K ve M. Kraus. (2004) “Poverty Alleviationand the Degree of Centralization in European Schemes of Social Assistance” Journal of European Social Policy,14 (2):64-143
• İpek, M. (2015). “Yeni Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Yardım Paradoksu”, Karatahta/İş Yazıları Dergisi, Sayı:1, 77-104.
• Karagöz, S. (2020). “Türkiye’de Sosyal Devletin sosyal Yardım Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(2): 146-169.
• Kutlu, D. (2016). “Türkiye’de Sosyal Yardım ve İstihdam İlişkisinin Güncel Boyutları: Kurumsal ve Sosyolojik Bir Çözümleme”, Mülkiye Dergisi, 40(2): 101-142.
• Metin,O. (2011) “Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar”, Çalışma ve Toplum: Ekonomi ve Hukuk Dergisi, Sayı No:1, 179-200.
• Saraceno, Chiara (2002), Social Assistance Dynamics in Europe, The Policy Press, Southampton.
• Sarıipek, D. B. (2017). “ ‘Hak Temelli’ Sosyal Politikadan ‘Hayırseverlik Temelli’ Sosyal Politikaya Geçişte sivil Toplum Örgütlerinin Rolü”, İnsan & İnsan, 4(11), 81-99.
• Seyyar, A. (2002) Sosyal Siyaset Terimleri (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Beta
• Taşçı, F. (2013). “Refah Devleti Modelleri İçinde Türkiye’nin Pozisyonu: ‘Yaşlı Algısı’ Üzerinden Değerlendirmeler”, İnsan ve Toplum, 3 (5): 5-22.
• Taşğın, N.Ş. Ve Özel, H. (2011). “Türkiye’de Sosyal Hizmetlerin Dönüşümü”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(2):175-190.
• Tekindal, M (2018). “Türkiye’de Sosyal Yardımların Yapısal İşlevsel Yaklaşıma Göre Analizi”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 29 (2): 335-362.
• TEPAV (2010). Sosyal Hizmetlerin Sunumunda Kademelenme, Ankara.
• Ulutaş, Ç. Ü. (2017). “Türkiye Refah Rejiminin Dönüşüm Sürecinde Sosyal Yardım Sistemi”, Emek Araştırmaları Dergisi (GEAD), 8 (12): 27-48.
• Yıldırım, A. (2009). “Sosyal Yardımların Koordinasyonunda Sosyal Yardım Bilgi Sistemi (SOYBİS) ve Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi”, 4. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, 19-20 Kasım 2009, Ankara.
• Zengin, E., Şahin, A. ve Özcan, S. (2012). “Türkiye’de Sosyal Yardım Uygulamaları”, Yönetim ve Ekonomi, 19(2): 133-142.