ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİ İÇİN GERİ DÖNÜŞÜM ÖLÇEĞİ: ÖLÇEK GELİŞTİRME VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 244 - 254, 29.11.2020

Elif Atabek-yiğit , Melike Yavuz Topaloğlu , Fatime Balkan Kıyıcı

Öz

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerine yönelik bir geri dönüşüm ölçeği geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında öncelikle madde havuzu oluşturulmuş, uzman görüşlerinin alınmasının ardından 19 maddelik ölçeğin ön formu 364 ortaokul öğrencisine uygulanmıştır. Sonrasında madde analizleri gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin faktör yapısını ortaya çıkarabilmek için Açımlayıcı Faktör Analizi yürütülmüştür. Faktör döndürme işlemi için faktörler birbiri ile ilişkili olduğundan Direct Oblimin metodu kullanılmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi sonucunda 3 faktör altında toplanan 15 maddeli yapıya ulaşılmıştır. Bu yapı için açıklanan toplam varyans değeri %48.125’tir. Elde edilen faktör yapısının doğrulanması amacıyla 337 ortaokul öğrencisine uygulanan ölçeğin form verileri ile Doğrulayıcı Faktör Analizi AMOS programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen analiz sonucunda Cmin/Df, GFI, TLI, IFI, CFI ve RMSEA uyum indeksleri değerleri ve ölçekte yer alan maddeler için standartlaştırılmış regresyon ağırlıkları belirlenmiştir. Standartlaştırılmış regresyon ağırlığı 0.5’in altında kalan 1 maddenin çıkarılması ile doğrulayıcı faktör analizi tekrarlanmıştır. Böylelikle ölçeğin son halinin 3 boyut ve 14 maddeden oluştuğu doğrulanmıştır. Elde edilen ölçeğin güvenirliğinin belirlenmesi için Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmış ve 0.856 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Geri dönüşüm, Çevre okuryazarlığı, Ölçek, Ortaokul öğrencisi

Kaynakça

• Akçadağ, Ç. K., ve Çobanoğlu, E. O. (2018). “İnsan ve Çevre” ünitesi için sınıf dışı Öğretim Uygulamasının Çevre Okuryazarlığı Üzerine Etkisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(2), 1-23.
• Aksakal, Ş. (2013). Fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarının çevresel geri dönüşüm konusundaki duyarlılıklarının belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim ve çocuk-doğa etkileşimi. (1. Basım). Bursa: Ezgi
• Child, D. (2006). The essentials of factor analysis (3rd ed.). London: Continuum International Publishing Group.
• Can, N. S. (2019). Geri Dönüşüm ve Çevreye Etkileri Konusunda Okul Dışı Öğrenme Ortamları Etkinliklerinin İlkokul Öğrencilerinde Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Can, D., Üner, S., ve Akkuş, H. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre okuryazarlıklarının belirlenmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 23-35.
• Ceylan, Ö. ve Atabek-Yiğit, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin geri dönüşüm ile ilgili düşüncelerinin belirlenmesi, Turkish Studies, 14(3), 461-477.
• Çi̇men, O , Yılmaz, M . (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1) , 63-74
• Derman, A., ve Hacıeminoğlu, E. (2017). Sürdürülebilir gelişme için eğitim bağlamında sınıf öğretmenlerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversietsi Eğitim Dergisi, 36(2), 81-103.
• Dinarmawati, D.M., Nadirah, N. ve Marini, A. (2020). Developing entrepreneurship educational model in improving the skills of recycling of elementary school students, Al Ibtida:Jurnal Pendidikan Guru, 7(1), 117-131.
• Dinler, H., Simsar, A., ve Doğan, Y. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının geri dönüşüme yönelik düşüncelerinin incelenmesi, Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(5), 1-11.
• Efe, H. A., ve Baran, M. (2017). Atık maddelerden öğretim materyali geliştirme sürecinin öğretmen adaylarının çevresel tutum, davranış ve algılarına etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 22-46.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre sorunları ve çevre eğitimine yönelik algıları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 12-24.
• Fettahlıoğlu, P. (2018). Algılanan çevresel sorunların çevre okuryazarlık düzeyine göre analizi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 404-425.
• Flanagan, S. (2017). How can education improve the recycling behaviors and attitudes of middle school students, School of Education Student Capstone Theses and Dissertations, Hamline Üniversitesi, ABD.
• George D, ve Mallery P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Goldman, D., Ayalon, O., Baum, D., ve Weiss, B. (2018). Influence of ‘green school certification’on students' environmental literacy and adoption of sustainable practice by schools. Journal of Cleaner Production, 183, 1300-1313.
• Gürer, A., ve Sakız, G. (2018). Yetişkinlerin küresel ısınma ile ilgili bilgi düzeyleri ve geri dönüşüm farkındalıkları, Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(2), 1364-1391.
• Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., ve Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis (6 th Ed.), New Jersey: Prentice-Hall.
• Harman, G. ve Çelikler, D.(2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının geri dönüşüm kavramı hakkındaki farkındalıkları, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 331-353.
• Hollinger, J. (2018). Recycling influences: exposure to childhood environmental education, School of Education Student Capstone Theses and Dissertations, Hamline Üniversitesi, ABD.
• Katırcıoğlu, G. (2019). Okul dışı öğrenme ortamlarının 7. sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm konusundaki doğa algısı ve bilinç düzeyine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M., ve Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318.
• Lloyd‐Strovas, J., Moseley, C., ve Arsuffi, T. (2018). Environmental literacy of undergraduate college students: Development of the environmental literacy instrument (ELI). School Science and Mathematics, 118(3-4), 84-92.
• Nalçacı, İ. Ö., ve Aykaç, M. (2016). Çevre okuryazarlığının kazandırılmasında yaratıcı drama yönteminin etkisi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 213-235.
• Nunez, M., ve Clores, M. (2017). Environmental literacy of K–10 student completers. International Journal of Environmental & Science Education, 12(5), 1195-1215.
• Öznur, A. K., ve Genç, A. T. (2018). Üniversite öğrencilerinin geri dönüşüm bilinci üzerine bir araştırma: Sakarya üniversitesi örneği, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 21-39.
• Sayan, Y. ve Çetin, G. (2018). İlkokul öğrncilerinin okuldaki çevre kirliliği ve geri dönüşümle ilgili algıları, Uluslararası Necatibey Eğitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi (UNESAK 2018), 26-28 Ekim 2018, Balıkesir-Türkiye, s:91-98.
• Selçuk, A., ve Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
• Şahin, S., Ünlü, E., ve Ünlü, S. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi, Education Sciences, 11(2), 82-95.
• Taghdisi M H, Gholami M, Hosseini F, ve Rahimi Z. (2016). Impact of education on the empowerment of elementary school students to perform source recycling, Iran J Health Educ Health Promot., 3(4), 319-327
• Tosun, N., ve Demir, K. (2018). Minik ayaklar geri dönüyor. Yaratici Drama Dergisi, 13(1), 115-128. Ural-Keleş, P., ve Keleş, M. İ. (2018). İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm kavramı ile ilgili algıları, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 481-498.
• Yannes Tsz-Yan Cheung, Cheuk-Fai Chow ve Winnie Wing-Mui So. (2018). A train-the-trainer design for green ambassadors in an environmental education programme on plastic waste recycling, International Research in Geographical and Environmental Education, 27(1), 24-42.
• Yüksel, Ö. (2017). “Evsel atıklar ve Geri Dönüşüm-Kimya Endüstrisi” Konularında İstasyon Tekniğinin Öğrencilerin Akademik Başarısına ve Görüşlerine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.