Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararlarının Kabul Edilebilirlik Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 142 - 156, 30.06.2024

Nur Sena Oğuz , Seyfi Yıldız , Serhat Atmaca

https://doi.org/10.47097/piar.1469839

Öz

Ülkemizde “5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla yapılan Anayasa değişikliği“ ile Anayasa Mahkemesine bireysel başvurunun önü açılmıştır. Bireysel başvuru Anayasa Mahkemesinde yer alan temel hak ve özgürlükler ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Türkiye’nin taraf olarak yer aldığı ek protokoller kapsamında yer alan temel hak ve özgürlüklerin kamu gücü tarafından ihlal edilmesi sonucu tüm hukuki yollar tüketildikten sonra başvurulması gereken hukuki bir çözüm yolu olarak karşımıza çıkmaktadır. 2012 yılından bu yana ülkemizde 579.754 bireysel başvuru gerçekleşmiş ve 484.711’si sonuçlandırılmıştır. Sonuçlandırılan 484.711 bireysel başvurunun yaklaşık %15’inde en az bir hakkın ihlal edildiği kararı, %81.6’sında ise kabul edilemezlik kararı verilmiştir. Bu çalışmada kabul edilemezlik kararlarının verilme nedenleri örnek kararlar çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Bireysel Başvuru, Temel Hak ve Özgürlükler.

Examination of Constitutional Court Individual Application Decisions in the Context of Admissibility

Öz

In our country, the way for Individual Application to the Constitutional Court has been opened with the "Constitutional amendment made by the Law No. 5982 on the Amendment of Some Articles of the Constitution of the Republic of Türkiye". Individual Application is a legal remedy that should be applied after all legal remedies have been exhausted as a result of the violation by the public power of the fundamental rights and freedoms in the Constitutional Court and the fundamental rights and freedoms within the scope of the European Convention on Human Rights and the additional protocols to which Türkiye is a party. Since 2012, 579.754 individual applications have been filed in our country and 484.711 have been concluded. Of the 484.711 individual applications finalized, approximately 15% decided that at least one right had been violated, and 81.6% had a decision of Inadmissibility. In this study, the reasons for making inadmissibility decisions were examined within the framework of sample decisions.

Anahtar Kelimeler

Constitution, Individual Application, Fundamental Rights and Freedoms

Kaynakça

• Akyel, R. (2022). Bireysel başvuru yolu: Misyonu, vizyonu ve uygulaması, Adalet Dergisi(68), 53-92.
• Algan, B. (2014). Bireysel başvurularda ‘’açıkça dayanaktan yoksunluk’’ kriterinin Anayasa Mahkemesi tarafından yorumu ve uygulanması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63(2), 250. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001748
• Atasoy, H. (2012). Türk hukukunda bireysel başvuru yolu, TAAD, 3(9), 73.
• Aydın, D. A. (2011). Türk anayasa yargısında yeni bir mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4), 126-130.
• Aydın, M. (2016). Bireysel başvuruda zaman bakımından yetki, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 285-286.
• Bireysel Başvuru Kararları (BBK) (t.y), Kabul edilebilirlik şartları, konu bakımından yetki, https://bireyselbasvurukararlari.com/1-1/, E.T: 28.06.2022.
• Çak, Y. (2022), Anayasa yargısı anlamında kanun yolu şikayeti, (27.12.2022). Hukuki Haber https://www.hukukihaber.net/anayasa-yargisi-anlaminda-kanun-yolu-sikayeti-1, (Erişim Tarihi: 14.03.2023).
• Efe, M. (2015). Anayasa Mahkemesi uygulamaları kapsamında bireysel başvuruda kabul edilebilirlik şartları, [Yayımlanmamış doktora tezi], Kırıkkale Üniversitesi.
• Ekinci, H. (2013). Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda kabul edilebilirlik kriterleri ve inceleme yöntemi, Anayasa Yargısı Dergisi, 29(1), 181-182.
• Ekinci, H. ve Sağlam, M (2012). 66 Soruda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, https://www.izmirbarosu.org.tr/upload/files/sayfalar/merkezler/66_soru.pdf, (Erişim Tarihi: 20.03.2023).
• Göztepe Çelebi, E. (2016). Bireysel başvuru kararlarının bağlayıcılığı ve icrası sorunu ile kurumsallaşma ihtiyacı, Anayasa Yargısı, 32(1), 101.
• İHUD (İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanları Derneği) Web Sitesi (2021). Anayasa mahkemesi bireysel başvuru kabul edilebilirlik kriterleri bilgi notu, https://www.ihud.org/bilgi-notlari/anayasa-mahkemesi-bireysel-basvuru-kabul-edilebilirlik-kriterleri-bilgi-notu#:~:text=Ba%C5%9Fvurunun%2C%20a%C3%A7%C4%B1k%C3%A7a%20dayanaktan%20yoksun%20olmamas%C4%B1,Ba%C5%9Fvuru%20hakk%C4%B1n%C4%B1n%20k%C3%B6t%C3%BCye%20kullan%C4%B1lmamas%C4%B1%20gerekmektedir., (Erişim Tarihi :28.04.2022).
• Karakaş, I. (2016). Bireysel başvuru kararlarının etkileri, Anayasa Yargısı Dergisi, 54. Kuruluş Yıldönümü Açılış Konuşması.
• Kılınç B. (2008). Karşılaştırmalı anayasa yargısında bireysel başvuru anayasa şikayeti kurumu ve Türkiye açısından uygulanabilirliği’’, Anayasa Yargısı Dergisi, 24-25.
• Şenalp Özer Avukatlık Arabuluculuk Web Sitesi (t.y.), Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru, https://senalpozer.av.tr/calismaalanianayasa_mahkemesi_ne_bireysel_basvuru-9.html, (Erişim Tarihi: 28.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi (2015). Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru usulü ve kabul edilebilirlik kriterleri, https://anayasa.gov.tr/media/6365/basvuru_kriterleri.pdf, (Erişim Tarihi: 05.03.2024).
• T.C. Anayasa Mahkemesi (2018). Bireysel başvuruya dair sık sorulan sorular, https://d.barobirlik.org.tr/2018/20180720_bireyselbasvurusss.pdf, (Erişim Tarihi: 28.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Mesut Kaçmaz, B. No: 2018/18260, 4/11/2020, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2018/18260, (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Oktay Şener, B. No: 2020/9407, 3/3/2022, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2020/9407, (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Sabriye Yürekli ve diğerleri, B. No: 2014/7115, 22/9/2016, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2014/7115, (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru istatistikleri 2023, https://www.anayasa.gov.tr/media/9152/bb_2023_tr_son.pdf, (Erişim Tarihi: 14.03.2024).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Hilmi Yıldız, B. No: 2013/299, 4/2/2016, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/299, (Erişi Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Rahmat Shırzadı, B. No: 2020/7656, 13/4/2022, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2020/7656 (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Turan Ece, B. No: 2017/18751, 18/6/2020, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2017/18751, (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi, Bireysel başvuru kararı, Turgut Tan, B. No: 2015/6974, 14/11/2018, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/6974 , (Erişim Tarihi: 29.0.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi (t.y), Bireysel Başvuru, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mahkeme/gorev-ve-yetkileri/bireysel-basvuru/, (Erişim Tarihi: 28.04.2022).
• T.C. Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası, Bireysel başvuru kararları, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 29.04.2022).
• Terzioğlu, S. S. (2017). Bireysel başvuruda Anayasa Mahkemesinin yetki alanı (Yer bakımından yetkisi), İzmir Barosu Dergisi, 138-139.
• Uzun, C. D. (2012). Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu (Anayasa Şikayeti) beklentiler ve riskler, SETA Analiz Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 17.
• Yılmaztekin, A. E. (2019). Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılması, Ankara Barosu Dergisi, (4), 244.
• 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin kuruluşu ve yargılama usulleri hakkında kanun.