2018 METAL FINDS FROM SLOPE BATH IN PARION

Yıl 2024, , 55 - 110, 28.03.2024

Sümeyya Muratoğlu

https://doi.org/10.56170/propontica.1430892

Öz

The subject of this article was to evaluate and date the metal finds (bronze, iron and lead) recovered during the excavations carried out at the Slope Bath in 2018, together with similar examples, in the light of context. The 2018 excavations of the Parion Slope Bath discovered 53 metal objects for 19 different uses. Despite the short excavation period in the structure, the significant number and variety of metal artefacts found in the 2018 Parion Slope Baths excavations indicate the widespread use of metal artefacts in the city. Found during the 2018 excavations at the Slope Bath and evaluated within the scope of this article, the bronze masked oil lamp recovered as an illumination tool is precious as it is the second example found in Asia Minor together with the bronze masked oil lamp recovered in Theatre of Parion in 2011. In addition to the cleansing rituals during the periods when the baths were in use, medical instruments were found that supported the fact that some buildings, such as theatres and baths, were also used as medical centres. When the previous studies on the metal finds of Parion are considered, it is seen that the metal finds from the Roman Bath and the Slope Bath are pretty similar to the metal finds from the 2018 Slope Bath. The interpretations regarding the usage of the metal finds are based on their use in antiquity. Furthermore, various artefacts, such as architectural joining, wooden supporting elements, writing instruments, and rattles, were also evaluated considering their period. The metal finds constituting the subject of this study were evaluated together with the coins and potteries found during the studies and related to the same place. Dating was done in parallel with the coins and potteries in the context. The early finds recovered as a result of this study were dated to the 1st-2nd century AD, while the majority of the finds were dated to the 4th-5th century AD, the phase in which the building was intensively used.

Anahtar Kelimeler

Parion, Slope Bath, Metal Finds, Bronze, Iron, Lead.

2018 YILI PARİON YAMAÇ HAMAMI KAZILARINDA BULUNAN METAL ESERLER

Öz

Makalenin konusunu, 2018 yılında Yamaç Hamamı’nda gerçekleştirilen kazı çalışmalarında ele geçen metal eserlerin (bronz, demir ve kurşun), benzer örnekleri ile birlikte, kontekstleri de göz önüne alınarak değerlendirilmesi ve tarihlendirilmesi oluşturmaktadır. Parion Yamaç Hamamı 2018 kazılarında 19 farklı kullanım amacına yönelik olan 53 metal eser ortaya çıkarılmıştır. Parion Yamaç Hamamı 2018 yılı kazılarında bulunan metal eserlerin yapıda kısa süreli bir kazı yapılmasına rağmen hem buluntu sayısının fazlalığı hem de çeşitliliği kentte yaygın bir metal eser kullanımının varlığına işaret etmektedir. 2018 yılı Yamaç Hamamı kazılarında bulunup makale kapsamında değerlendirilen buluntu gruplarından, aydınlatma aracı olarak ele geçen bronz masklı kandil, yine Parion’da 2011 yılı Tiyatro çalışmaları sırasında ele geçen bronz masklı kandil ile birlikte, kentte ikinci bir örnek olması nedeniyle oldukça kıymetlidir. Bunun yanında hamamların kullanım gördüğü dönemlerde, temizlenme ritüelleri dışında, kentin tıp merkezi olarak da kullanıldığını destekleyen tıp aletlerine rastlanılmıştır. Parion metal eserleriyle ile ilgili önceki yıllarda yapılan çalışmalar bakıldığında Roma Hamamı ve Yamaç Hamamı metal buluntularıyla 2018 Yamaç Hamamı metal buluntularının oldukça benzer olduğu görülmektedir. Metal buluntuların kullanım alanına ait yorumlar ise, Antik Çağ’daki kullanımı esas alınarak yapılmıştır. Bunun dışında rastlanan mimari birleştirme, ahşap destekleyici unsurlar, yazı aleti ve çıngırak gibi çeşitli buluntu perspektifi veren eserler de yine dönemleri göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Çalışma konusunu oluşturan metal eserler, yine çalışmalar sırasında rastlanan ve aynı mekana bağlı sikke ve seramik grubu eserler ile birlikte değerlendirilmiştir. Tarihleme kontekst içerisinde yer alan sikke ve seramik grubu eserlerine paralellik gösterecek şekilde yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda ele geçen erken buluntular MS 1.-2. yüzyıla, buluntuların büyük çoğunluğu ise yapının yoğun kullanım gördüğü evre olan, MS 4.-5. yüzyıla tarihlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Parion, Yamaç Hamamı, Metal Eserler, Bronz, Demir, Kurşun.

Kaynakça

• Akar Tanrıver 2015, Akar Tanrıver, D., “Smyrna’dan Metal Eserler”, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları: I. Çalıştay Bildirileri, İstanbul, 15-28.
• Alagöz 2012, Alagöz, U., Zeugma Antik Kenti Dionysos ve A Evleri Metal Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bailey 1996, Bailey, D. M., A Catalogue of the Lamps in the British Museum IV: Lamps of Metal and Stone and Lampstands, London.
• Baker 2004, Baker, P. A., Medical Care for the Roman Army on the Rhine, Danube and British Frontiers in the First, Second and Early Third Centuries AD, British Archaeological Reports, Oxford.
• Baş 2021, Baş, D., “Edirne Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Metal Buluntu”, MASROP E-Dergi, 15, 1, 5-40.
• Başaran et. al. 2018, Başaran, C. – Keleş, V. – Çelikbaş, E., Parion Bronz Amphora- Situlası, İstanbul.
• Baykan 2012, Baykan, D., Allianoi Tıp Aletleri, İstanbul.
• Bidwell 1985, Bidwell, P. T., The Roman Fort of Vindolanda at Chesterholm, Northumberland, London.
• Bilir 2020, Bilir, A., “Kocaeli Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Fibula”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6, 9, 23-34.
• Bliquez 1994, Bliquez, L., Roman Surgical Instruments and Other Minor Objects in the National Archaeological Museum of Naples, Mainz.
• Boardman 1967, Boardman, J., Excavations in Chios 1952-1955 Greek Emporio, London.
• Buluç 2023, Buluç, N., “Perge Güney Bazilika Kazılarında Ele Geçen Cam ve Metal Buluntular”, Sanat Tarihi Yıllığı, 32, 141-176.
• Canlı 2019, Canlı, H., Isauria’daki Philadelphia (Gökçeseki) Metal Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Chavane 1975, Chavane, M., Salamine De Chypre VI: Les Petits Objets, Paris.
• Çalış 2018, Çalış, E., “Batman Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Fibula”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 81, 271-282.
• Çelikbaş 2010, Çelikbaş, E., Parion Roma Kolonizasyon Sikkeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çelikbaş 2016a, Çelikbaş, E., “Yamaç Yapısı”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, (ed. C. Başaran), İstanbul, 67-76.
• Çelikbaş 2016b, Çelikbaş, E., 2005- 2014 Parion Kazısı Metal (Bronz- Demir- Kurşun) Buluntuları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çelikbaş 2016c, Çelikbaş, E., “Parion Tiyatrosu Metal Eserleri”, Parion Roma Tiyatrosu, (eds. C. Başaran- Ergürer, H. E.), Ankara, 209-245.
• Çelikbaş 2020, Çelikbaş, E., Tokat Müzesi Bronz Eserleri, Ankara.
• Çelikbaş – Oyarçin 2014, Çelikbaş, E. – Oyarçin, K., “Parion Yamaç Hamamı”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3, 4, 61-85.
• De Ridder 1915, De Ridder, A., Les Bronzes Antiques Du Louvre: Tome Second Les Instruments, Paris.
• Demirel Gökalp 2016, Demirel Gökalp, Z., “Kütahya Müzesindeki Bazı Maden Eserler”, Kütahya Müzesi 2015 Yıllığı 50. Yıl Anısına, III, 241-272.
• Demirel Gökalp 2021, Demirel Gökalp, Z., “Amorium Kazılarında Bulunan Styluslar”, TÜBA-KED, 23, 99-117.
• Demirer 2013, Demirer, Ü., Kibyra Metal Buluntuları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Dieudonne-Glad et. al. 2013, Dieudonne-Glad, N. – Feugere, M. – Önal, M., Zeugma V. Les Objets. Lyon.
• Dusenbery 1998, Dusenbery, E. B., Samothrace: The Nekropolies, Catalogues of Objects by Categories, Princeton.
• Enez 2019, Enez, A., Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea) Metal Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Erten 2013, Erten, E., “Olba Kazılarından Küçük Buluntular”, Seleucia ad Calycadnum, 3, 101-128.
• Erten – Akkuş Koçak 2018, Erten, E. – Akkuş Koçak, E., “Olba Kazıları Cam Kandil Buluntuları”, Seleucia, 8, 139-163.
• Gaitzsch 2005, Gaitzsch, W., Eisenfunde aus Pergamon. Geräte, Werkzeuge und Waffen, Berlin.
• Gençler Güray 2010, Gençler Güray, Ç., “Kaunos’un Erken Bizans Dönemi Cam Buluntuları”, Anadolu, 36, 215-226.
• Gill 1986, Gill, M. V., “The Small Finds”, Excavation at Saraçhane in İstanbul: The Excavations, Structures, Architectural Decoration, Small Finds, Coins, Bones, and Molluscs, (ed. Harrison, R. M.), Vol: 1, Princeton, 226-277.
• Goldman 1950, Goldman, H., Excavations at Gözlü Kule, Tarsus, Vol. I: The Hellenistic and Roman Periods, Princenton – New Jersey.
• Gültekin 2012, Gültekin, A., Pisidia Antiokheia Antik Kenti Metal Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Jackson 2002, Jackson, R., “Roman Surgery: The Evidance of the Instruments”, The Archaeology of Medicine, (ed. Arnott, R.), Oxford, 87-94.
• Kasapoğlu 2015, Kasapoğlu, H. “Metal Objeler”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, (ed. C. Başaran), İstanbul, 165-170.
• Kaya – Demirer 2020, Kaya, M. C. – Demirer, Ü., “Kibyra’dan Instrumenta Domestica Metaller: Kuzey Yamaç 1 No’lu Mekan Buluntuları”, PHASELIS: Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 6, 112-143.
• Keleş – Çelikbaş 2014, Keleş, V. – Çelikbaş, E., “Parion Yamaç Yapısı 2008-2013”, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, (ed. H. Kasapoğlu – M. A. Yılmaz), Ankara, 175-192.
• Keleş et. al. 2018, Keleş, V. – Çelikbaş, E. – Oyarçin, K., “Bir Grup Geç Roma Sikkesi Işığında Parion Yamaç Hamamının Son Kullanım Evresi Hakkında Görüşler”, Seleucia, 8, 269-304.
• Keleş et. al. 2020, Keleş, V. – Kasapoğlu, H. – Çelikbaş, E. – Kaba, H. – Oyarçin, K. – Yılmaz, A. – Kasapoğlu, B. E. – Yılmaz, M. D. – Akkaş, İ. – Akın, E. – Özmen, S., “Parion 2018 Sezonu Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 41/4, 2020, Ankara, 391-414.
• Keleş – Yılmaz 2014, Keleş, V. – Yılmaz, A., “Parion Roma Hamamı 2006-2013”, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, (ed. H. Kasapoğlu- M. A. Yılmaz), Ankara, 159-174.
• Koçyiğit 2023, Koçyiğit, O., “Troya Müzesi’nde Bulunan Bizans Dönemi Metal Aydınlatma Araçları”, Art-Sanat, 20, 329-353.
• Künzl 1982, Künzl, E., Medizinische Instrumante aus Sepulkrafunden der römischen Kaisezeit, BJ, Band:182, Köln, 1-133.
• Künzl 1991, Künzl, E., “Die Instrumente Aus Ephesos Und Kos”, Jahrbuch Des Römish Germanischen Zentralmuseums, 38, 2, 515-540.
• Künzl 1996, Künzl, E., “Forschungsbericht zu den antiken medizinischen Instrumenten”, Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt (ANRW) II, 37, 3, Berlin, 2433-2639.
• Künzl 2002, Künzl, E., Medizin in der Antike: Aus einer Welt ohne Narkose und Aspirin, Stuttgart.
• Laflı – Buora 2014, Laflı, E. – Buora, M., “Roman, Early Byzantine and Islamic Bronze Lamps from Southern Anatolia”, Archiv Orientalnı, 82, 3, 431-458.
• Luni – Gori 2001, Luni, M. – Gori, G., I Bronzi Di Forum Sempronii: L’utile E Il Bello, Urbino.
• Milne 1970, Milne, J. S., Surgical Instruments in Greek and Roman Times, New York.
• Oransay 2000, Oransay, B. S. A., Arykanda Madenciliği ve Madeni Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Oransay 2006, Oransay, B. S. A., Arykanda Antik Kentinde 1971-2002 Kazı Sezonlarında Ele Geçen Madeni Buluntular ve Madencilik Faaliyetleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Oyarçin 2022, Oyarçin, K., “Parion Hristiyanlık Tarihine Yeni Bir Katkı: Parion Başpiskopoku Ioannes’in Kurşun Mührü”, Arkhaia Anatolika, 5, 84-93.
• Pekgöz 2020, Pekgöz, S., Parion Roma Hamamı Kandilleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Raubitschek 1998, Raubitschek, I. K., Isthmia: The Metal Objects (1952-1989), Vol: VII, Princeton.
• Richter 1915, Richter, G. M. A., Greek, Etruscan and Roman Bronzes, New York.
• Şahin 2018, Şahin, F., Patara Metal Buluntuları, İstanbul.
• Tarkan – Demirer 2020, Tarkan, D. – Demirer, Ü., “Kibyra Odeion’u Çatısına Ait Metal Aksamlar”, PHASELIS: Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 6, 34-50.
• Tavukçu – Aydın Tavukçu 2012, Tavukçu, A. Y. – Aydın Tavukçu, Z., “Parion Bronz Amphorası”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 28, 55-74.
• Tekocak 2012, Tekocak, M., “Akşehir Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Bronz Fibula”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 27-42.
• Tokbudak 2015, Tokbudak, D. B., Zeugma Konutlarında Bulunan Bronz Eserler, (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uzel 2000, Uzel, İ., Anadolu’da Bulunan Antik Tıp Aletleri, Ankara.
• Waldbaum 1983, Waldbaum, J. C., Metalwork From Sardis: The Finds Through 1974, London.
• Yıldırım 2023, Yıldırım, E. Stratonikeia Metal Buluntuları (1977-2018 Yılları), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz 2012, Yılmaz, A., “Roma Hamamı”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, (ed. C. Başaran), İstanbul, 57-76.
• Yılmaz 2022, Yılmaz, A., Parion Roma Hamamları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yılmaz – Tuğrul 2021, Yılmaz, A. – Tuğrul, S., “Hygieia of Parion”, Paros V: Paros Through the Ages: From Prehistoric Times to the 16th Century AD, (ed. D. Katsonopoulou) Proceedings of the Fifth International Conference on the Archaeology of Paros and the Cyclades, Paros 2009, Paros, 393-407.
• Yücel Dinç 2019, Yücel Dinç, E., Tralles Aşağı Kent Metal Üretim Atölyeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.