Political Messages of Yeşilçam Within The Sociological Context: A Kadir Inanır Movie, “Blood”

Yıl 2021, , 41 - 48, 31.01.2021

İbrahim İpek

https://doi.org/10.33723/rs.751769

Öz

The Turkish Cinema dating back to the Ottoman Empire is associated with Yeşilçam throughout the history of the Republic of Turkey. While the cinema got popular in Turkey in parallel with the world, social messages were tried to be delivered to the audience through the movie screen. Whereas art was tried to be conducted through cinema, it also aimed at creating a perception on the audience at the same time. While directors adapted the events in Turkey into a movie from their viewpoints in Yeşilçam, they were influenced by the political environment and social dynamics. As a result, some films were shot with the aim of conveying political messages rather than artistic concern. Considering especially the political environment of 1970s in Turkey, political conflicts and struggles influencing every segment of society were discussed in cinema. Sociological inferences can be made through motion picture films by analyzing the scenarists’ and directors’ viewpoint of social values, social life and class differences of the period. The films in which prominent young actors of Yeşilçam such as Kadir İnanır performed enabled the social and political messages to reach large mass of people. It is certain that the movies which have been watched millions of times on YouTube are still very popular. In this study, a sociological analysis of the social reality and the political messages of the year 1977 in the movie, “Blood” was carried out.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Politics, Sociology, Message

SOSYOLOJİK BAĞLAMDA YEŞİLÇAMIN POLİTİK MESAJLARI: KADİR İNANIR “KAN” FİLMİ ÖRNEĞİ

Öz

Osmanlı dönemine kadar uzanan Türk sineması Cumhuriyet tarihinde Yeşilçam’la bütünleşmiştir. Sinemanın tüm dünyadaki yükselişi Türkiye’de de paralel şekilde yükselirken toplumsal mesajlar da beyaz perdeler aracılığı ile izleyicilere ulaştırılmaya çalışılmıştır. Sinema aracılığıyla gerçekleştirilmeye çalışılan sanat aynı zamanda izleyici üzerinde bir algı oluşturma gayesinde olmuştur. Yeşilçam’da Türkiye’de yaşanan her olayı yönetmenlerin bakış açısıyla beyaz perdeye taşırken siyasal atmosferin ve toplumsal dinamiklerin etkisinde kalmışlardır. Bu durum da bazı filmlerin sanatsal kaygıdan ziyade politik mesajın yerine ulaşması kaygısıyla çekilmesine neden olmuştur. Türkiye’de özellikle 1970’li yılların siyasal atmosferi göz önüne alındığında toplumun her alanına nüfuz etmiş politik çatışmalar ve mücadeleler sinemaya da konu olmuştur. Dönemin toplumsal değerleri, sosyal yaşam alanları, sınıfsal ayrışmaları hakkında senarist ve yönetmeninin bakış açısıyla sinema filmleri üzerinden sosyolojik çıkarımlar da bulunulabilir. Kadir İnanır gibi Yeşilçam filmlerinin önde gelen jönlerinin rol aldığı filmler ise özellikle toplumsal ve siyasal mesajların daha geniş kitlere ulaştırılmasına imkânı sağlamıştır. YouTube üzerinden bugün dahi milyonlarca kez izlenmiş olduğu görülen filmlerin popülerliğini yitirmediği de anlaşılmaktadır. Araştırmaya konu olan “Kan” filminde de 1977’li yılların toplumsal gerçekliklerinin ve politik mesajlarının sosyolojik değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Siyaset, Sosyoloji, Mesaj

Kaynakça

• Abisel, N. (1994). “Yerli Filmlerin Kurmaca Dünyasında Demokrasi”, Türk Sinemasında Demokrasi Kavramının Gelişmesi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Abisel, N. (2003). Sessiz Sinema, İstanbul, Om Yayınevi.
• Adanır, O. (2003). Sinemada Anlam ve Anlatım, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Ağtaş, Ö. (2008). “Ortanın Solu: İsmet İnönü’den Bülent Ecevit’e. (Ed. Tanıl Bora), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 8 Sol, s. 194-252, İstanbul İletişim Yayınları.
• Ahmad, F. (1996). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980. (Çev. Savaş Çekiç), İstanbul, Hill Yayınları.
• Akbulut, H. (2015). “Türkiye’de Öğrenci Filmleri Üzerine Bir İnceleme: Öyküler, Tarzlar ve Ödevler”, Doğu Batı Dergisi, sayı: 75, s. 9-33.
• Arslan, U. T. (2005). Bukabuslar neden Cemil? Yeşilçam’da Erkeklik ve Mazlumluk, İstanbul, Metis Yayınları.
• Bazin, A. (2011). Sinema Nedir? (Çev. İbrahim Şener), İstanbul, Doruk Yayınevi.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi, Ankara, Siyasal Kitapevi.
• Diken, B. & Laustsen, B. C. (2011). Filmlerle Sosyoloji, (Çev. Sona Ertekin), İstanbul, Metis Yayınları.
• Erdoğan, N. (2008). “1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar”, (Ed. Tanıl Bora), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 8 Sol, s. 262-274, İstanbul İletişim Yayınları.
• Ergün, M. (1978). Yılmaz Güney, İstanbul, Doğrultu Yayınları.
• Ferry, P. (2015). “Kanun Namına'dan Eşkıya'ya Türk Sineması'nda Adalet Savaşçısı”, Doğu Batı Dergisi, sayı: 74, s. 87-105.
• Gerçek Sinema Dergisi. (1974). Yıl: 1, sayı: 5-6.
• “Kan Deli Kadir” (Erişim tarihi: (01.05.2020) https://www.youtube.com/watch?v=1YfklSvMxt4&t=3382s
• “Kibar Feyzo” (Erişim tarihi: (10.10.2020) https://www.youtube.com/watch?v=stOXnCPxOws
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi, Ankara, İmge Kitapevi.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev, İstanbul, Metis Yayınları.
• Yeni Sinema Dergisi. (1980). Sayı: 32.
• Tecimer, Ö. (2005). Sinema Modern Mitoloji, İstanbul, Plan B Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’Nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner Gönen), İstanbul, İletişim Yayınları.