Fransa ortaokul ahlak ve vatandaşlık eğitimi ders kitaplarının incelenmesi

Yıl 2023, , 378 - 402, 22.06.2023

İlyas Kara , Cemil Öztürk Ahmet Katılmış

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316154

Öz

Fransa’daki ortaokullarda okutulan ahlak ve vatandaşlık eğitimi ders kitaplarının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen bu çalışma nitel araştırma prosedürlerine uygun olarak tasarlanmış ve tamamlanmıştır. Bu kapsamsa çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada Fransa ortaokullarında 2022-2023 eğitim öğretim yılında/yıllarında kullanılan ahlak ve vatandaşlık eğitimi ders kitapları incelenmiştir. Araştırmada verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu süreçte ders kitapları ulusal kimlik, vatandaşlık, insan hakları, demokrasi, laiklik, çok kültürlülük, Avrupa kimliği ve kültürü, çevre bilinci ve küresel sorunlar kategorileri kapsamında analiz edilmiştir. İnceleme sonucunda: Ders kitaplarında yer alan öğelerin en fazla Vatandaşlık kategorisi ile ilgili olduğu, Vatandaşlık kategorisinden sonra yazılı ve görsel öğelerin yoğun olarak ilişkili olduğu kategorinin İnsan Hakları kategorisi olduğu, Demokrasi kategorisine yönelik öğelerin üçüncü sırada geldiği görülmüştür. Ahlak ve vatandaşlık eğitimi ders kitaplarında sırasıyla Çevre Bilinci ve Küresel Sorunlar, Ulusal Kimlik, Laiklik, Çok Kültürlülük, Avrupa Kimliği ve Kültürü kategorilerine yönelik yazılı ve görsel öğelerin de yer aldığı tespit edilmiştir. Ancak yer alma sıklıkları bakımından her birinin bütün kategoriler içerisindeki oranının %7 ile %2 arasında değiştiği saptanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak Fransa’daki ortaokullarda okutulmakta olan ahlak ve vatandaşlık eğitimi ders kitaplarına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fransa, ahlak ve vatandaşlık eğitimi, ders kitabı

Kaynakça

• Akyüz, A. (2019). Birleşmiş Milletler sürdürülebilir kalkinma hedefleri çerçevesinde küresel vatandaşlik eğitiminin ingilizce öğretmeni eğitimi pedagojisine entegrasyonu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alais, E., Bozec, P. & Cham, R. (2016). Citizenship education with children aged 8 - 12 in France. Strasbourg: Council of Europe.
• Alkın, S. (2007). İngiltere ve Türkiye'de ilköğretim programlarındaki vatandaşlık eğitiminin karşılaştırılması (Yyaımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arblaster, A. (1999). Demokrasi. (Çev. Nilüfer Yılmaz). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Asri, S. (2018). Ortaöğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretiminde öğretim programı ders kitabı uyumu. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5, 9-50.
• Berelson, B. (1952). Content analysis in communication research. Free Press.
• Bozec, G. (2016). Rapport scientifique (avril 2016) de l’éducation à la citoyenneté à l’école: Politiques, pratiques scolaires et effets sur les élèves. Paris: Conseil National d’Évaluation du Systeme Scolaire.
• Ceyhan, E. & Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Colalieva, C. (2013). Türkiye'deki ve Kırgızistan'daki ortaöğretim programlarındaki sosyal bilimleri derslerinin öğrencilere vatandaşlık eğitimini verme potansiyeli (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bişkek.
• Colas Degenne, İ. (2015). Les valeurs de la républıque dans l’hıstoıre des programmes scolaıres. Administration & Éducation, 4(148), 61-68.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. New York: Sage.
• Çiftçi, A. (2008). Vatandaşlık bilgisi demokrasi ve insan hakları. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Dejemeppe, M. (2019). Représentations et pratiques de l'éducation à la citoyenneté en classe de français dans l'enseignement secondaire supérieur (Thèse de master inédit). Faculté de Philosophie, Arts et Lettres de Université Catholique de Louvain, Louvain.
• Deniz, T. (2013). 8. sinif öğrencilerinin vatandaşlik bilinci düzeylerinin çeşitli değişkenler açisindan değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, Ö. & Kıroğlu, K. (2005). Eğitim ve ders kitapları. (Editörler: Ö. Demirel ve K. Kıroğlu) Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Öğreti Yayınları, sf. 1-11.
• Doğan, İ. (2007). Vatandaşlık ve insan hakları. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Gazibey Sağlam, D. (2004). Almanya'da gymnasium 5., 6. ve 7./8. sınıf tarih, coğrafya ve vatandaşlık eğitimi programlarının amaç ve içerik açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi, kuramsal ve pratik bilgiler. İstanbul: Siyasal Kitabevi.
• Gökkaya, K (2003). Sosyal bilgilere giriş. (Ed. C. Şahin). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu- Sosyal Bilgiler. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Grandner, É. (2021). Étude comparée de l’éducation à la citoyenneté entre la France et le Royaume-Uni ( These de Master Métiers de l’Enseignement, de l’Éducation et de la Formation). Sciences de l’Homme et Société de Université de Bordeaux, Bordeaux.
• Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of Qualitative Research, 2(105), 163-194.
• Husser, A. C. (2017). L’enseignement moral et civique dans les établissements scolaires français, une transversalité consistante?. Éthique en Éducation et en Formation, 4, 12–29.
• Ibričević, A. (2019). Yuva ve aidiyet arayışında: Bosna Hersek’e geri dönen diaspora üyelerinin “vatandaşlık kavramının duygusal boyutunu” irdeleme amaçlı bir nitel çalışma (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaptan, E. (2017). Türk ve İsveç ortaöğretim tarih programlarinda demokratik vatandaşlik eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kara, İ. (2022). Fransa'daki ortaokullarda vatandaşlık eğitiminin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kim, Y. (2020). Educationnalisation et réforme du curriculum: une recherche comparative sur l'éducation à la citoyenneté en Corée du Sud et en France (Thèse de doctorat inédit). Sciences d'Éducation de Université de Nantes, Nantes.
• Kiwan, D. & Kiwan, N. (2005). Citizenship education: The French and English experience. Christopher Pole, Jane Pilcher, John Williams (Ed.) Young People in Transition içinde (ss. 136-158). London: Palgrave Macmillan.
• Menard, C. (2019). La laïcité au collège: les pratiques enseignantes de renormalisation du curriculum prescrit : déplacements et hybridation des conceptions de la laïcité (Thèse de doctorat inédite). Sciences de l’Education de l’Education Psychologie Information Communication de l’Université de Lyon, Lyon.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Ministère de l’Éducation Nationale (2007). Image de la discipline et pratiques d’enseignement en histoire, géographie et éducation civique au collège. Les dossiers évaluations et statistiques. Paris: Publication de la DEPP.
• Öcal, A. (2011). İlkögretim yedinci sınıf ögrencilerinin vatandaşlık hakları konusundaki görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 134-149).
• Önal, G. (2017). İngiltere vatandaşlık eğitimine yönelik bir değerlendirme (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pamuk, İ. (2017). Türkiye kökenli öğrencilerin kimlik inşasına ve aidiyet gelişimine Alman vatandaşlık eğitiminin katkıları (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Poirier, C. (2017). L’éducation civique et citoyenne dans la Francophonie. Paris: Commission des Affaires Culturelles et de l'Éducation de Assemblée Nationale.
• Pithon, G. (2017). Quelle éducation morale et civique à l’école? Pourquoi et comment la mettre en œuvre?. Éducation et Socialisation, 6(46), 1-14.
• Qin, J. (2012). Le rôle de l’enseignant en éducation civique au collège en Chine et en France. (Thèse de doctorat inédite). Sciences de l’Education de l'Université de Strasbourg, Strasbourg.
• Richard, J. (2019). L’enseignement moral et civique de 1944 à 2014 (Thèse de doctorat inédite). Science politique, École pratique des hautes études - EPHE Paris, Paris.
• Russel, B. (1976). Eğitim ve toplum düzeni. (Çev: Nail Bezel) İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Starkey, H. (2010). Citizenship education in France and Britain: Evolving theories and practices. The Curriculum Journal, 11(1), 39-54.
• Thésée, G., Carr, P. R. & Potwora, F. (2015). Le rôle des enseıgnants dans l’éducatıon et la démocratıe : Impacts d’un projet de recherche sur la perceptıon de futurs enseıgnants. Mcgıll Journal of Educatıon, 50(2), 363-388.
• Tokmak, A., Karamık, M. & İlhan, G. O. (2023). Sosyal bilgiler dersinde drama yöntemi ile çevresel bilincin geliştirilmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 18(1), 21-40
• Tokmak, A. & Kara, İ. (2023). Türk Devletleri Teşkilatı ülkelerinin yurtdışında yerleşik yaşayan vatandaşlarına yönelik uygulamalarının analizi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 677-690. doi:10.33206/mjss.1251578
• Uğurlu, C. T. (2011). Avrupa birliği ülkelerinde ve Türkiye’de vatandaslik eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 153-169).
• Wolcott, H. F. (1994). Transforming qualitative data description, analysis and ınterpretation. Eugene: University of Oregon.
• Yaşar, R. (2007). Suudi Arabistan'daki mutavassıt (ortaokul) 1. sınıf tarih, coğrafya ve vatandaşlık eğitimi programları ile Türkiye'deki 6. sınıf sosyal bilgiler eğitimi programının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.