18th century Ottoman navy organization according to Seyyid Vehbî’s Divan

Yıl 2019, Sayı: 17, 134 - 153, 21.12.2019

Özlem Düzlü

https://doi.org/10.29000/rumelide.656661

Cited By: 3

Öz

One of the fields that Classical Turkish Poetry covers is Ottoman Navy. Classical Turkish Poets witnessed some places belonging to the navy and some historical events concerning the navy like construction/repair of buildings in such places, ship launching, and appointments and combined these with metaphors and numerous components from their imaginations and, in this way, reflected some information and features about the navy on their poems. In his poems, Seyyid Vehbî (died in 1736), who reflected many developments of the periods of Ahmed III and Mahmut I, included many historical events, especially in Tulip Era, like ship launching ceremonies, restoration of shipbuilding yard and also ships in the Ottoman Navy, some officers and numerous navy terms. Via Seyyid Vehbî’s Divan example, this study aims to show how various improvements and elements belonging to Ottoman Navy and naval terms are reflected on classical Turkish Poetry. In this study, the Ottoman Navy was examined under the titles of Tersane-i Âmire, ships used in Ottoman Navy, naval officers, Ottoman Navy take action for war, launching of ships.

Anahtar Kelimeler

Navy, Seyyid Vehbî’s Divan, classical Turkish poetry

Seyyid Vehbî Divanı’na göre 18. yüzyılda Osmanlı Bahriye Teşkilatı

Öz

Klasik Türk şiirinin muhtevası dâhilindeki alanlardan biri de Osmanlı denizciliğidir. Klasik Türk şairleri bahriye teşkilatına ait mekânlar, bu mekânlardaki binaların yapımı/tamiri, gemileri denize indirme, atama gibi tanıklık ettikleri tarihî olaylar yanında benzetme ve hayallerinde kullandıkları çeşitli unsurlarla bahriye teşkilatıyla ilgili birtakım bilgi ve özellikleri şiirlerine yansıtmışlardır. III. Ahmed ve I. Mahmud dönemlerinin pek çok gelişmesini divanına yansıtan Seyyid Vehbî de (ö. 1736) gemiyi denize indirme törenleri, tersaneye ait binaların restorasyonu gibi özellikle Lale Devri’ndeki bazı tarihî gelişmeler ile Osmanlı Bahriye Teşkilatında yer alan gemiler, teşkilatı oluşturan şahıslar ve pek çok denizcilik terim ve tabirine şiirlerinde yer vermiştir. Bu makalede Seyyid Vehbî Divanı örnekleminde Osmanlı Bahriye Teşkilatıyla ilgili bazı gelişme ve unsurların klasik Türk şiirine nasıl yansıdığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalede Osmanlı bahriyesi; Tersane-i Âmire, Osmanlı Bahriyesinde Kullanılan Gemiler, Bahriye Mensupları, Donanmanın Denize/Sefere Çıkması ve Gemilerin Denize İndirilmesi olmak üzere beş başlık altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bahriye teşkilatı, Seyyid Vehbî Divanı, klasik Türk şiiri

Kaynakça

• Batmaz, Ş. (2007). Tersâne-i Âmire’de Gemilerin Denize İndirilme Merasimi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 10, sy. 9, ss. 157-176. Bostan, İ. (1992). Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire, Ankara: TTK. Bostan, İ. (2001). “Kapudan Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, c. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Bostan, İ. (2004). Kadırgadan Kalyona XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gemi Teknolojisinin Değişimi, Osmanlı Araştırmaları, sy. 24, ss. 65-86. Bostan, İ. (2007). Osmanlılar ve Deniz, İstanbul: Küre. Bostan, İ. (2011). “Tersane”, İslâm Ansiklopedisi, c. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Ceylan, Ö. (2007). Kuşlar Dîvânı Osmanlı Şiir Kuşları, İstanbul: Kapı Yayınları. Cezar, M. (2013). Osmanlı Tarihinde Levendler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi. Ertürk, V. (2013). XVII. Ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Sultanlarının Bir Eğlenme Ve Dinlenme Mekânı Olarak Tersane Bahçesi, Tarih Okulu Dergisi, sy. 15, ss. 91-125. Eyice, S. (1991). “Aynalıkavak Sarayı”, İslâm Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Eyice, S. (1997). “Haliç”, İslâm Ansiklopedisi, c. 15, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Gencer, A. İ. (1991). “Bahriye” (Osmanlı Dönemi), İslâm Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Gürün, A., Öncü, E., Yılmaz, Y., Ulugergerli, F. (1994). Aynalı Kavak Kasrı, İstanbul: TBMM Millî Saraylar Daire Başkanlığı. İlgürel, M. (2003). “Levent” İslâm Ansiklopedisi, c. 27, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (2014). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, 1. Kitap, c. 2, İstanbul: YKY. Koçu, R. E. (1960). “Aynalı Kavak Sarayı”, İstanbul Ansiklopedisi, c. 3, İstanbul: Neşriyat K.Ş. Koncu, H. (2010). Bir Kelimenin İzinde: Klasik Türk Şiirinde “Levend” Üzerine Bazı Düşünceler, Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature And History Of Turkish Or Turkic, 5/3 Summer, ss. 421-446, www.turkishstudies.net. Mahmud Şevket Paşa (2010). Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Mehmed Süreyya (1996). Sicilli Osmanî, haz. Nuri Akbayar, c. 4, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt. Mütercim Âsım Efendi (2009). Burhân-ı Katı, İstanbul: TDK. Onay, A. T. (2000). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Ankara: Akçağ. Özcan, A. (2001). “Karakol”, İslâm Ansiklopedisi, c. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Özcan, A., Uğur, Y., Çakır, B., İzgöer, A. Z. (2013). Târîh-i Râşid Ve Zeyli Râşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmail Âsım Efendi, c. 2, İstanbul: Klasik. Özcan, A., İzgöer, A. Z., Uğur, Y., Çakır, B. (2013). Târîh-i Râşid Ve Zeyli Râşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmail Âsım Efendi, c. 3, İstanbul: Klasik. Pakalın, M. Z. (1983). Tarih Deyimleri Ve Terimleri Sözlüğü, c.1-2-3, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. Polat, M. (1997). Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Karargâh Binası: Bahriye Divanhanesi, İstanbul: Deniz Basımevi. Sakaoğlu, N. ve Akbayar, N. (1999). Binbir Gün Binbir Gece/Osmanlı’dan Günümüze İstanbul’da Eğlence Yaşamı, Y.y.: Denizbank. Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul: Enderun Kitabevi. Sevin, N. (1990). On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış, Ankara: Kültür Bakanlığı. Süleyman, N. (2011). Kamûs-i Bahrî, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür. Tökel, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar (Şahıslar Mitolojisi), Ankara: Akçağ. Tulum, M. (2008), Sûrnâme Sultan Ahmet’in Düğün Kitabı, İstanbul: Kabalcı. Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti’nin Merkez Ve Bahriye Teşkilâtı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.