Modern Ophelialar: Karşılaştırmalı edebiyat bilimi çerçevesinde bir uygulama

Yıl 2020, Sayı: 18, 170 - 178, 21.03.2020

Senem Üstün Kaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.705567

Öz

Karşılaştırmalı edebiyat bilimi, farklı dillerde ve ya farklı dönemlerde yazılmış edebi eserlerin, imgeler, konular, tipler, biçem ve ya içerik açısından mukayese edildiği edebiyat alanıdır (Aytaç 2001). Farklı kültürlere ait olsalar da, evrensel sosyal, politik ve ekonomik konular sebebiyle, birçok edebi eser, başka milletlerin eserlerini anıştırabilir, çağrıştırabilir ve ya yansıtabilir. Yüzyıllardır, sayısız edebi eserde, değişmeyen ve yinelenen önemli konulardan biri de, ataerkil toplumlarda kendilerine dayatılan roller ve sorumlulukların ağırlığı altında ezilen kadınların ‘varoluş’ savaşıdır. Bu toplumsal yaranın en etkileyici yansımasını, 17. yüzyılda, William Shakespeare, Hamlet oyunundaki unutulmaz Ophelia karakteri ile vermiştir. Ophelia’yı çağrıştıran, öz benliğini kaybetmiş ve ataerkil toplumda kimlik mücadelesi veren kadınlar, farklı kültürlerin edebiyatlarında yeniden betimlenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Ophelia karakterinin, yüzyıllar sonra dünya edebiyatlarına nasıl yansıdığını göstermek adına farklı edebi eserlerden seçilmiş kadın karakterleri incelemektir. Bu bağlamda, Doris Lessing’in ‘Ondokuz Numaralı Oda’ (1963) hikâyesindeki Susan Rawlings ve Halide Edip Adıvar’ın Handan (1912) romanındaki Handan karakterleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı edebiyat bilimi, varoluş, öz benlik, ‘Ondokuz Numaralı Oda’, Handan, Hamlet

A practice on science of comparative literature: Modern Ophelias

Öz

The Science of comparative literature is a literary branch which involves the comparison of literary texts, written in different languages or in different periods, in terms of images, themes, characters, style or content (Aytaç, 2001). Many literary texts of different cultures might hint, recall or mirror the other nations’ literature due to universal social, political and economic issues. For centuries, one of the significant unchanging and repeated themes is the struggle of ‘existence’ of women, who have been overwhelmed by the imposed roles and responsibilities in patriarchal societies. In the 17th century, William Shakespeare presented the most effective reflection of this social problem with his memorable character Ophelia in Hamlet. Recalling Ophelia, women, who have lost their identity and struggled for self-identity in patriarchal societies, have been reportrayed in literature of distinctive cultures. The aim of this study is to analyze women characters, chosen from different literary texts, in order to show how Ophelia mirrors in world literature. Within this scope, Doris Lessing’s Susan Rawlings in ‘To Room Nineteen’ (1963) and Handan in Halide Edip Adıvar’s novel Handan (1912) were comparatively analyzed.

Anahtar Kelimeler

Science of comparative literature, existence, self-identity, ‘To Room Nineteen’, Handan, Hamlet

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edip (2007). Handan. (21. b.). İstanbul: Can Sanat.
• Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki.
• Araboğlu, Aslı (2019). Halide Edip’in ‘Hamlet’i: İngiliz Edebiyatı Seminer Mesaisinden Shakespeare Külliyatı. Gaziantep University Journal of Social Sciences 18 (3), 990-1003.
• Aydın Kamil (2008). Karşılaştırmalı Edebiyat: Günümüz Post Modern Bağlamında Algılanışı. İstanbul: Birey.
• Aytaç, Gürsel (2001). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Beauvoir, Simone De (1970). Kadın: Evlilik Çağı (Çev. B. Onaran). İstanbul: Payel. (Orijinal yayın tarihi, 1949)
• Beauvoir, Simone De (1971). Kadın: Genç Kızlık Çağı (2). (Çev. B. Onaran). İstanbul: Payel. (Orijinal yayın tarihi, 1949)
• Beauvoir, Simone De (1993). Kadın: Bağımsızlığa Doğru (Çev. B. Onaran). İstanbul: Payel. (Orijinal yayın tarihi, 1949)
• Bekiroğlu, Nazan (1999). Halide Edip Adıvar. İstanbul: Şule.
• Birikiye, Selen Korad (2018). Kadınların Tarih Boyunca Suskunluğuna iki Örnek: Sessizlik ve Ophelia. Yaratıcı Drama Dergisi 13(1), 37-52.
• Carlisle, Carol J. (1967). Hamlet’s Cruelty in the Nunnery Scene: The Actors’ Views. Shakespeare Quarterly 18 (2), 129-140.
• Çalışlar, İpek (2010). Halide Edip Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest.
• Demir, Zekiye (1996). Modern ve post modern feminist akımlar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Direk, Zeynep (2009). Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği. Cogito, 58, 11-39.
• Friedan, Betty (1983). Kadınlığın Gizemi (Çev. T. Mertoğlu). İstanbul: E. (Orijinal yayın tarihi, 1963)
• Lessing, Doris (2015). ‘Ondokuz Numaralı Oda’. (Çev. S. Yazıcıoğlu). İstanbul: Can Sanat. (Orijinal yayın tarihi, 1963)
• Millett, Kate (1987). Cinsel Politika. (Çev. S. Selvi). İstanbul: Payel. (Orijinal yayın tarihi, 1969)
• Neely, Carol Thomas (1991). Documents in Madness: Reading Madness and Gender in Shakespeare’s Tragedies and Early Modern Culture. Shakespeare Quarterly 42(3), 315-338.
• Rousseau, Anthony ve Pichois, Claude (1994). Karşılaştırmalı Edebiyat. Çev. Mehmet Yazgan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Sancar, Serpil (2012). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. İstanbul: İletişim (Orijinal yayın tarihi, 1983).
• Shakespeare, William (1965). Hamlet. (Çev. S. Eyüboğlu). İstanbul: Remzi. (Orijinal yayın tarihi, 1609)
• Tüzün, Hatice Övgü (2017). Representations of Lovesickness in Victorian Literature. SEFAD 38, 197-210.