Yûsuf ile Züleyha’nın postmodernizm kavşağındaki yol ayrımı

Yıl 2020, Sayı: 18, 179 - 189, 21.03.2020

Sezin Tüfekçioğlu Köroğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.705571

Öz

20. yüzyılın sonlarına doğru felsefe, sosyoloji, ekonomi gibi birçok disiplinin yanı sıra sanatta ve bilhassa edebiyatta kendini gösteren postmodernizm, günümüzde hâlâ kesin tanımına ulaşmamış bir olgudur. Postmodernizmin bir edebî kuram olarak zamansal ölçütlerle belirlenmesi, sık yaşanılan bir durumdur. Tıpkı 19. yüzyılda kaleme alınmış tüm eserlerin “modern” olduğu ön kabulü gibi, 21. yüzyıla tarihlenen tüm yapıtların da postmodern olduğu kabul edilir genellikle. Oysa tüm edebî kuramlar, kuramsal bir çerçeveye sahiptir ve eserler bu çerçeveye uyumları itibarıyla sınıflandırılmalıdır. Bu çalışmada, Nazan Bekiroğlu’nun ilk kez 2000 yılında okuyucuyla buluşan Yûsuf ile Züleyha adlı eserinin postmodern bir yapıt olup olmadığı kuramsal bakımdan incelenecektir. Eser, kutsal kitaplarda yer alan ve klasik edebiyatta da çokça işlenen bir anlatıyı konu edinmektedir. Tarihî/geleneksel bir konuyu işleyen söz konusu eserde anlatının önceki kaynaklarına da yer yer atıflar yapılmakta, bunun yanı sıra eserin yazım sürecine de değinilmektedir. Bu durum, eserin üstkurmaca, metinlerarasılık ve yeni tarihselcilik gibi postmodern edebiyatta sık kullanılan tekniklerle yazıldığı izlenimi vermektedir. Postmodernizm, bu teknikler aracılığıyla her şeyin yalnızca kurgudan ibaret olduğunu göstermeyi hedeflerken “gerçek”i ontolojik bakımdan reddeder. Söz konusu teknikler önceki anlatılarda verili gerçekleri sorgulamak suretiyle, yeryüzünde özgün bir söz söylemenin olanaksızlığını ve anlatılası tek olgunun kurgusallık olduğunu işaret eder. Bu çalışmada, Yûsuf ile Züleyha’nın söz konusu kuramla uyumu, bilhassa bu “kurgusallık” bakımından sorgulanacak ve ayrı düştüğü hususlar nedenleriyle birlikte tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yûsuf ile Züleyha, Nazan Bekiroğlu, postmodernizm, kurgusallık

The divergence of Yûsuf and Züleyha at the junction of postmodernism

Öz

Postmodernism, proving itself on the fields of art and especially literature as well as many disciplines such as philosophy, sociology, economy towards the end of the20th century, is a phenomenon that hasn’t reached its certain definition. Determining postmodernism as a literary theory with temporal criteria is a common situation. Just as all the works written in the 19th century are presumed to be “modern, all works dated to the 21st century are generally considered postmodern. However, all literary periods have a theoretical framework, and the works should be classified according to their compliance with this framework. In this study, it will be theoretically analyzed whether Nazan Bekiroğlu’s book ‘Yusuf ile Züleyha’, which first met the readers in 2000, is a postmodern work or not.The book tells a story that we see in sacred books and also much –mentioned in classical literature. In this respect, references are made to the previous sources of the story and the writing progress of the work is mentioned as well in the work telling a historical/ traditional subject. This situation gives an impression that the story is written with commonly used postmodern techniques such as metafiction, intertextuality and new historicism . Postmodernism denies the truth ontologically , while aiming to show that everything is completely fiction via these techniques. . These techniques, by questioning the facts given in previous narratives ,point out that it is impossible to say an original word and the only phenomenon to be told about is fictionality. In this study, the consistency of Yusuf ile Züleyha with the theory at issue will be questioned especially in terms of this ‘fictionality’ and the diverging issues will be discussed with reasons.

Anahtar Kelimeler

Yûsuf ile Züleyha, Nazan Bekiroğlu, postmodernism, fictionality

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. 2. bs. Ankara: Öteki.
• Antakyalıoğlu, Z. (2003). Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı.
• Aslan S.; Yılmaz A. Modernden postmoderne. http://www. canaktan.org/felsesosyo-tarih/post-modern/modernden-post.htm, ET: 04.05.2019.
• Ayvazoğlu, B. Nazan Bekiroğlu, Aksiyon, 1999, http://www.nazanbekiroglu.com/1999/06/26/besir-ayvazoglu-nazan-bekiroglu-aksiyon-sayi-238-26-haziran-1999 ET: 21.08.2019.
• Barthes, R. “The Death of the Author”, The Rustle of Language. çev. Richard Howard, Berkeley: Uni. of California Pres.,1989, s. 49-55’ten aktaran Nil Göksel, Roland Barthes’te Yazarın Ölümü Düşüncesi, https://agraphadogmata.wordpress.com/2012/06/23/roland-barthesta-yazarin-olumu-dusuncesi ET: 07.08.2019.
• Bekiroğlu, N. (2016). Nar Ağacı, 16. bs., İstanbul: Timaş.
• Bekiroğlu, N. (2005). Yusuf ile Züleyha, 16. bs. İstanbul: Timaş.
• Birinci, N. (1980), “Midhat Efendi’nin Önemli Bir Romanı: Müşahedat”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, S. 1, Ocak 1980, s. 66-76.
• Booth, W. C. (2012). Kurmacanın Retoriği, çev. Bülent O. Doğan. İstanbul: Metis Eleştiri.
• Doğan, M (2019), “Kurmaca ile Gerçeklik Arasında Bir Yazar: Ahmet Mithat Efendi”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Bahar, 2019; (19) 13-36.
• Eliuz, Ü. (Temmuz-Aralık 2009). “Geleneğin dirilişi Nazan Bekiroğlu’nun Yusuf ile Züleyha’sı”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Sayı: 2.
• Eliuz, Ü. (2016). Oyunda Oyun Postmodernizm. İstanbul: Kesit.
• Erinç,S. M., Postmodernizm’intanımı, https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/1059/103412.pdf?sequence=1&isAllowed=y. ET: 04.05.2019.
• Grillet, A. R. (1981). Yeni Roman, çev. Asım Bezirci, İstaanbul: Yazko.
• İliksiz, Y., Nazan Bekiroğlu: Yasak Meyveyi Havva Yedirmedi, Medcezir, http://www.haber7.com/kultur/haber/382323-nazan-bekiroglu-font-colorff0000yasak-meyveyi-havva-yedirmedifont. ET: 01.08.2019.
• Kızılçelik, S. (1996), Postmodernizm Dedikleri. İzmir: Saray.
• Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Kuramı, çev. Aslıhan Aksoy, İstanbul: Ayrıntı.
• Moran, B. (1994). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-3, 2. bs. İstanbul: İletişim.
• Tanpınar, A.H. (2011). Yahya Kemal, 7. bs. İstanbul: Dergâh.
• Türk Dil Kurumu. (2019). Erişim Adresi: http://sozluk.gov.tr/(06.05.2019).
• Tural, Ş. (2018). Modern Türk Edebiyatının 100’ü, Ankara: Otto.
• Yıldız, S. (2011). Nazan Bekiroğlu’nun Kurmaca Eserlerinde Geleneğin İzleri (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.