Ankara’nın ütopyasından Panorama’nın realitesine

Yıl 2020, Sayı: Ö8, 142 - 149, 21.11.2020

Tuba Koçak

https://doi.org/10.29000/rumelide.814102

Öz

Bu çalışmada, Yakup Kadri'nin 1930'lu yılların başında kaleme alarak 1934 yılında yayımladığı Ankara romanı ile birincisini 1950 yılında, ikincisini de 1954 yılında yayımladığı Panorama I ve II romanları arasında “asıl mesele” ile “umulan-gerçekleşen” bağlamında ortaya çıkan farklar nezdinde bir mukayese yapmak amaçlanmıştır. İki eserin oluşumu arasında geçen sürede hem ülkenin genel durumunda ciddi değişikler yaşanmış hem de yazarın hayatı ve bunun doğal sonucu olarak fikriyatı ile edebi olgunluk seviyesinde değişimler olmuştur. Ankara romanını 1934'te yayımlayan Yakup Kadri, romanın olay zamanını 1945 yılına dayandırır. Yazarın yaşayıp tanık olduğu seneleri de anlatmakla birlikte, henüz yaşanmamış bir on yılı anlattığı görülür. Eserin "Üçüncü Kısım" tasnifiyle birlikte başlayan ve anlatının sonuna kadar devam eden kısım bir ütopyadır. Yakup Kadri, kendi durduğu takvimsel zamanın ötesini, bir varsayımlar silsilesi niteliğinde hayal gücüyle -hatta daha doğru ifadesi ile söylenecek olursa umut gücüyle- kurgulamıştır. Tek bir eserde toplanıp tek bir romanmış gibi okura sunulmuş olan Panorama romanlarının ikisinde de anlatı zamanı tam da yazarın yaşadığı gerçek zamanla uyumlu olarak sonlanır. Anlatı zamanı ile olay zamanı arasında realist bir bağ vardır. Panorama’da Yakup Kadri, yalnızca bizzat yaşadığı gerçek bir süreci anlatmıştır. Bu çalışmada; Ankara’da yaşanmadan anlatılmış muhayyel on yılın Panorama I ve II’de yaşanarak anlatılması üzerine ortaya çıkan farkların aktarılması amaçlanmıştır. Mukayese yöntemi ile tespit edilen farklar maddeler hâlinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, Panorama

From the utopia of Ankara to the reality of Panorama

Öz

In this study, it is aimed to make a comparison with the Ankara novel published by Yakup Kadri in 1934 and the differences between Panorama I and II novels, the first of which was published in 1950 and the second in 1954, in the context of the "main issue" and "expected-realized" context. In the period between the formation of the two works, there have been serious changes in the general situation of the country, as well as changes in the intellectual and literary maturity level of the author's life and as a natural result of this. Yakup Kadri, who published the Ankara novel in 1934, bases the novel's event time in 1945. In other words, although he also tells about the years he lived and witnessed, it is seen that the author tells about a decade that has not been lived yet. The part that starts with the "Third Part" classification of the work and continues until the end of the narrative is a utopia. Yakup Kadri has constructed beyond the calendar time he has stood, with his imagination as a series of assumptions, even with the power of hope, if he can be said more accurately. However, both of the Panorama novels, which are collected in a single work and presented to the reader as if it were a single novel, end the narrative time exactly in accordance with the real time the author lives. There is a realist link between narrative time and event time. So, in Panorama, Yakup Kadri described a real process that he experienced only in person. In this study; It is aimed to convey the differences that arise when the imaginary decade is explained in Panorama I and II. The differences determined by comparison method are presented as items.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, Panorama

Kaynakça

• Çıkla, Selçuk (2004). İnkılâp Edebiyatı, Hece Dergisi (Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı), S. 90, 91, 92, Haziran, Temmuz, Ağustos, s. 426-442.
• Enginün, İnci (1998). Yeni Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Dergah.
• Esen, Nüket (2020). Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2016). Ankara. 34. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2016). Panorama. 9. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2015). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. 28. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Örgen, Ertan (2004). Siyasetin Durağında, Edebiyatın İçinde Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Hamdi Tanpınar, Samet Ağaoğlu, Hece Dergisi (Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı), S. 90, 91, 92, Haziran, Temmuz, Ağustos, s. 536-545.
• Sağlık, Şaban (2004). Edebiyatta “Bağlanma” Sorunu, Hece Dergisi (Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı), S. 90, 91, 92, Haziran, Temmuz, Ağustos, s. 7-25.
• Sevinç, Canan (2004). Tanzimat’tan Bugüne Türk Romanında Siyaset, Hece Dergisi (Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı), S. 90, 91, 92, Haziran, Temmuz, Ağustos, s. 511-531.
• Tekin, Mehmet (2016). Roman Sanatı 1. 14. Baskı, İstanbul: Ötüken.
• Uslu, Ahmet (2012). Kadro Dergisi Dil ve Edebiyat Anlayışı. Turkish Studies, 7(12), s. 1103-114.