Aleksandr Soljenitsın’ın İvan Denisoviç’in Bir Günü eserinde kişilik çatışması

Yıl 2020, Sayı: 21, 837 - 849, 21.12.2020

Nuray Dönmez

https://doi.org/10.29000/rumelide.835826

Öz

Yirminci yüzyılın ortalarında, Rusya tarihinde, baskıcı Stalin politikasının bir parçası olan ve oldukça gizli yürütülen, Gulag adıyla bilinen çalışma ve ıslah kampları ortaya çıkar. Söz konusu kamplar rejim düşmanı olarak görülen ve bu nedenle toplum düzenine tehlike oluşturacağı düşünülen bireylerin toplumsal tasfiyelerinin baş uygulama aracı olan cezalandırma mercileridir. Bu kamplar çıktığı günden itibaren emperyalist bir politika olan böl ve yönet ilkesinin Sovyet toplumu üzerinde uygulanmasını kolaylaştırır. 1970- 1990’lı yılların Rus edebiyatında, Stalin döneminde halkın yaşadığı kamp trajedisinin yeniden yaratıldığı eserler önemli bir yer alır. Kamp gerçeğine kayıtsız kalamayan sanat insanları, katılımcısı oldukları kamp hayatlarını tüm gerçekleriyle topluma duyurmak için eserler üretirler. Gümüş Çağ’a değil, XIX. yy.’ın Altın Çağı’na bağlı kalan Aleksandr İsayeviç Soljenitsın, düz yazı türünde verdiği eserlerle Rus edebiyatına kamp temasını getirir. Rusya’da hayatta kalabilmenin tek yolunun susmak olduğu dönemlerde bile susamayan sanatçılardan biri olan Soljenitsın’ı Rus okuyucusu, 1962 yılında ‘‘Novıy Mir’’ dergisinde yayımlanan İvan Denisoviç’in Bir Günü adlı eseriyle tanır. Bu romanla Soljenitsın “kamp edebiyatı” olarak bilinen edebi alt türün Rusya’daki öncülerinden olur. İyi bir gözlemci olan Soljenitsın’ın Sovyet çalışma ve ıslah kamplarında vasıfsız işçi, duvarcı ve dökümcü olarak çalışması sonucu ortak işlerden edindiği tecrübe İvan Denisoviç’in Bir Günü eserinde canlandırılır. Bir köylünün gözünden kampta geçen bir günün anlatıldığı romanda kamp koşullarına ayak uydurmakta zorlanan Şuhov eski hayata özlem duyar. Kampın ilkel koşullarından ibaret olan yeni hayatı ise kimi zaman kaderci bir tutumla kabullenirken, kimi zamansa bu hayata çalkantılarla dolu iç dünyasında sorgulama ve isyanların ağır bastığı bir mercekten bakar. 1970 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen Soljenitsın, Sovyet toplumunun yaşadığı sıkıntıları tüm çıplaklığıyla eserlerine yansıttığı için geniş bir okuyucu kitlesi kazanmanın yanı sıra hükümet tarafından suçlamalara ve eleştirilere de maruz kalmıştır. Soljıenitsın bir bütün olarak Sovyet sisteminin psikolojisini derinlikle incelediği için bu çalışma yazarın eserlerinin psikolojik yönüne odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aleksandr Soljenitsın, İvan Denisoviç’in Bir Günü, kişilik çatışması, çalışma kampları, Gulag.

The Personality Conflict in Aleksandr Soljenistin’s One Day in the Life of Ivan Denisovich

Öz

Information about the ‘Gulag’, a secret, oppressive system of labour camps which operated during Stalin’s regime, only emerged in the mid-twentieth century. These camps functioned as the principle punishment for individuals who were deemed to be enemies of the Soviet regime and a threat to society. From the moment they appeared they made it easier to enforce the imperialist ‘divide and rule’ structure of Soviet society. His exposition of the tragedy of the labour camps occupies an important place in Russian literature between 1970-1990. Those artists who could not remain indifferent to the horrors of the Soviet system produced works which informed the public about the details of camp life. Referencing not ‘the silver age’ but ‘the golden age’ of nineteenth century literature, Aleksandr İsayeviç Soljenitsın introduces a new genre to Russian literature through his prose writing. Even at a time when silence was the only way to survive, as an artist he could not keep quiet and thus became famous for his novel, One Day in the Life of Ivan Denisovich, published in the ‘Novıy Mir’ Journal in 1962. With this novel, Soljenitsın pioneered what came to be known as the genre of “camp literature” in Russia. In the novel, through detailed observation Soljenitsın recounts his experiences as an unskilled worker, stonemason and metalworker. In the course of one day, life in the camp is narrated through the eyes of a peasant, Shukhov, who finds it difficult to keep pace with the camp conditions and misses his former life. While he sometimes accepts his life in the primitive environment of the camp in a fatalistic way, at other times he experiences an inner world full of turmoil and feelings of rebellion. Awarded the Nobel Prize for Literature in 1970, Soljienitsın gained a large audience through his discussion of the problems that Soviet society faced, whilst repeatedly being exposed to accusations and criticisms from the government. This study focuses on the psychological aspect of his works, since it was through them that he frequently examines the psychology of the Soviet system as a whole.

Anahtar Kelimeler

Aleksandr Soljenitsın One Day in the Life of Ivan Denisovich, personality conflict, labour camps, Gulag

Kaynakça

• Can Emir, B. (2014). Aleksandr Soljenitsın’ın Eserleri ve Yazar Kimliği Üzerine Bir Değerlendirme, Turkish Studies, 9 (9), 319-328.
• Çelik, R. (2019). “Anaforun içinde bir kadın: Yevgeniya Ginzburg”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 526-535.
• Çelovek i vremya v rasskazah Aleksandra Soljenitsına http://glfr.ru/biblioteka/jurij-pavlov/chelovek-i-vremja-v-rasskazah-aleksandra-solzhenicina.html. (Erişim: 15.06.2013)
• Çetin, M. Çatışma Yönetimi http://webcache.googleusercontent.com (Erişim: 05.04.2013)
• Dönmez, N. (2019). Rus Göçmen Edebiyatında Nesir (1920-1990). Ankara: İksad.
• Emre, İ. (2006). Edebiyat ve Psikoloji, Ankara: Anı. ............................
• Jizn’ i tvorçestvo A. İ. Soljenitsına http://solzhenicyn.ru/modules/sections/index_op_viewarticle_artid_85.html (Erişim: 04.05.2013).
• Karcıoğlu, F. Alioğulları, Z. D. (2012). Çatışmanın Nedenleri ve Çatışma Yönetim Tarzları İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (3-4), 215-237.
• Kaşoğlu, A. (2015). Kamp Gerçeğinden Edebiyata: İlk Çember, İvan Denisoviç’in Bir Günü, Gulag Takımadaları. Cemal Sakallı (Ed.), V. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat
• Bilimi Kongresi Bildiriler Kitabı (Yerel Bağlamlar Küresel Yakınlıklar) içinde (400-409. ss.). Mersin: Mersin Üniversitesi.
• Nebioğlu, O. (1974). Soljenitsin’in Hayatı. İstanbul: Nebioğlu..................
• Soljenitsın, A. İ. (2004). İvan Denisoviç’in Bir Günü. (Çev. Mehmet Özgül). İstanbul: Cem.
• Öksüz, G. (2020). Kamp Esaretinden Edebiyata: Şalamov ve Kolima Öyküleri. Nobel Bilimsel Eserler.
• Özakın, D. (2019). “Kötülüğün Sıradanlığı: Aleksandr Soljenitsın’ın Sovyet Çalışma Kampı İzlenimlerini Hannah Arendt’in Kavramlarıyla Okumak”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 431-449. Soljenitsın, А. (2005). Odin Den’ İvana Denisoviça. Мoskva:İzdatel’stvo Aprel’.