Sezer Ateş Ayvaz’ın öykülerinde postmodern unsurlar

Yıl 2022, Sayı: 27, 315 - 339, 21.04.2022

Şafak Kayabaşı , Öznur Özdarıcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1104545

Cited By: 1

Öz

Türk edebiyatında postmodernizm akımının etkileri ilk olarak 1970’li yıllarda kendini gösterir. 1980’li yıllarda etkileri artarak devam eden bu akım, 1990’lardan sonra öykülerinde postmodern anlayışın baskın olduğu öykücülerin varlığıyla hızlı bir gelişme ortamı yakalar. 1956 doğumlu olan Sezer Ateş Ayvaz’ın ilk çıkan öykü kitabı Aynalarda Yaz yayımlandığı yılın 1988 olması ve içinde birçok postmodern unsur barındırması itibariyle yazara 1990’lardan sonra öykülerinde postmodern anlayışın baskın olduğu öykücüler arasında öne çıkan bir isim olma özelliği kazandırır. Türk edebiyatına Aynalarda Yaz kitabından sonra Yeryüzü Taksim, Tamiris’in Gecesuçları ve Küllenmiş Bir Kuşu Yakalamak olmak üzere toplam dört öykü kitabı ile katkı sağlayan Sezer Ateş Ayvaz bütün yapıtlarında posmodern unsurları baskın olarak kullanır. Sezer Ateş Ayvaz öyküleri modernizmin zıtlaştığı geçmişe arkasını dönmeme; bütündeki, zaman ve mekândaki kırılma ve parçalanma; eril dili tahrif edip yeniden düzenleyerek okurun zihninde yeni tasarımlar ve duygu değerleri oluşturmak suretiyle postmodernizmle birlikte öne çıkan kuramlar olan yapı söküm, alımlama estetiği ve femininst eleştiri kuramından yararlanma özellikleriyle postmoderndir. Postmodern yazını temsil eden kullanımlar olan üst kurmaca, ironi, bilinç akışı, metinler arasılık, bakış açısı ve anlatıcı çeşitliliğiyle sağlanan çoğulculuk öykülerin ihtiva ettiği diğer postmodern unsurlardır. Yazarın başvurduğu posmodern yöntemler öykülerin içeriğini zenginleştiren, yeni anlam katmanları yaratarak anlatımı derinleştiren, tematik gücü arttıran, sanatçının farklı alanlardaki birikimlerini yansıtan oldukça işlevsel özelliklere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Sezer Ateş Ayvaz, öykü, postmodern

Postmodern elements in the stories of Sezer Ateş Ayvaz

Öz

The effects of the postmodernism movement in Turkish literature first appeared in the 1970s. This trend, whose effects continued to increase in the 1980s, caught a rapid development environment after the 1990s with the presence of storytellers whose stories were dominated by postmodern understanding. Born in 1956, Sezer Ateş Ayvaz's first story book, Aynalarda Yaz, was published in 1988 and it contains many postmodern elements, making the author a prominent name among storytellers whose stories were dominated by postmodern understanding after the 1990s. Sezer Ateş Ayvaz, who contributed to Turkish literature with a total of four story books, namely Yeryüzü Taksim, Tamiris’in Gecesuçları and Küllenmiş Bir Kuşu Yakalamak, after the book Write in Mirrors, predominantly uses postmodern elements in all of her works. Sezer Ateş Ayvaz's stories are about not turning her back on the past, where modernism is in opposition; fracture and fragmentation in the whole, in time and space; By distorting and rearranging the masculine language, creating new designs and emotional values in the mind of the reader, it is postmodern with its features of benefiting from the theories of deconstruction, reception aesthetics and feminist criticism, which are the prominent theories with postmodernism. Metafiction, irony, stream of consciousness, intertextuality, perspective and pluralism provided by the diversity of the narrator, which are the uses that represent postmodern literature, are the other postmodern elements that the stories contain. The postmodern methods used by the author have very functional features that enrich the content of the stories, deepen the narrative by creating new layers of meaning, increase the thematic power, and reflect the artist's experience in different fields.

Anahtar Kelimeler

Sezer Ateş Ayvaz, story, postmodern

Kaynakça

• Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms (7. Edition). USA: Heinle&Heinle.
• Akay, A. (2005). Postmodernizm. İstanbul: L&M Yayınları.
• Aksan, D. (2005). Şiir Dili. Dil ve Edebiyat Dergisi, (1), s. 1-13.
• Aktulum, K. (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınları.
• Ateş Ayvaz, S. (1992). Türk Romanında Değişen Bir Paradigma: Politik Roman (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• ------------------- (1994, Nisan). Milli Mücadele’de yeniden doğuş ve ‘Küçük Ağa’. Hürriyet Gösteri Sanat Edebiyat Dergisi, (161), s. 34-37.
• ------------------- (2000). Yeryüzü Taksim. İstanbul: Cem Yayınevi.
• ------------------- (2005a, Haziran-Temmuz). Öykünün Sıfır Derecesi. Hece Öykü Dergisi, (9), s. 80-81.
• ------------------- (2005b). Tamiris’in Gece Suçları. İstanbul: Can Yayınları.
• ------------------- (2005c, Ocak). Leyla Erbil’in ‘Cüce’si: Tarihsel varoluşun seyirliği. Hürriyet Gösteri Sanat Edebiyat Dergisi, (266), s. 44-45
• ------------------- (2008). Aynalarda Yaz. İstanbul: Can Yayınları.
• ------------------- (2015a). Küllenmiş Bir Kuşu Yakalamak. İstanbul: Aylak Adam Yayınları.
• ------------------- (2015b, Haziran-Temmuz). “Nasıl Anlatırsak Öyle Yaşarız Hikâyemizi”. 14 Şubat Dünyanın Öyküsü Dergisi, (9), s. 131-132.
• ------------------- (2017). Sezer Ateş Ayvaz ile Türk edebiyatında Aydınlanma’nın izleri üzerine... Sol Kültür. http://haber.sol.org.tr/kultur-sanat/sezer-ates-ayvaz-ile-turk-edebiyatinda-aydinlanmanin-izleri-uzerine-221668 adresinden alınmıştır (Erişim Tarihi: 29/10/2021).
• Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi (1. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Bauman, Z. (1996). Yasa Koyucular ile Yorumcular (Çev: K. Atakay). İstanbul: Metis Yayınları.
• Büyükdağ, B. (t.y.). Badıoü’nün Anabasis’i ve Sezer Ateş Ayvaz Öyküleri. Academia. (DOC) Badiou'nün Anabasis'i ve Sezer Ateş Ayvaz Öyküleri | Bulent Buyukdag - Academia.edu adresinden alınmıştır (Erişim Tarihi: 02/03/2020).
• Can, H. (2006, Ocak). Aristoteles’te Katharsis Kavramı. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (2), s. 63-70.
• Connor, S. (2005). Postmodernist Kültür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çetin, N. (2015). Roman Çözümleme Yöntemi (14. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çetişli, İ. (2014). Metin Tahlillerine Giriş/2 Hikâye Roman Tiyatro (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Eagleton, T. (2004). Edebiyat Kuramı Giriş (Çev: T. Birkan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ecevit, Y. (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar (10. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eco, U. (2001). Zamanların Sonu. (Çev: N. K. Sevil). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayınları.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu (Çev: S. Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kabaklı, A. (2002). Türk Edebiyatı V (10. Baskı). İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kale, Ö. (2015, Nisan). Edebiyatta Bilinç Akışı Tekniğine Başvurulma Sebepleri Üzerine Bazı Dikkatler. Humanities Sciences, (2), s. 88-93.
• Külahlıoğlu İslam, A. (2004). Cumhuriyet Dönemi Türk Hikâyesi. İçinde R. Korkmaz (Edt.), Yeni Türk Edebiyatı 1839-2000 El Kitabı (ss. 311-345). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Lyotard, J. F. (2014). Postmodern Durum (Çev: İ. Birkan). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Megill, A. (1998). Aşırılığın Peygamberleri (1. Baskı). (Çev: T. Birkan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mennan, Z. (2002). Günlerin Köpüğünde Renkler ve Çağrıştırdıkları. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19, (2), s. 75-99.
• Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oruç, O. (2006). Oğuz Atay’ın Romanlarında İronik Dil (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Özden, A. (2015). Deva ya da Zehir olarak 'Pharmakon': Bir Derrida İncelemesi. Academia.
• Özot Somuncuoğlu, G. (2012, Summer, Volume 7/3). Postmodern Roman’da Anlatıcı Zaman ve Mekân Yapısı. Turkish Studies, s. 2275-2286.
• Öztop, E. (2006, Şubat). Sezer Ateş Ayvaz'la “Tamiris' in Gecesuçları” nı Konuştuk. Cumhuriyet Kitap Eki, (434), s. 4-5.
• Öztop, E. (2008, Ekim). Sezer Ateş Ayvaz’la “Aynalarda Yaz” ı Konuştuk. Cumhuriyet Kitap Eki, (973), s. 10.
• Rorty, R. (1995). Olumsallık, İroni ve Dayanışma (1. Baskı). (Çev: M. Küçük-A. Türker). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ross, W.D. (2011). Aristoteles (1. Baskı). (Çev: A. Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Sağlam, Rabia (2012). Derrida ve Dworkin Arasındaki İlişki: Yapıbozum ve Yargıç Herkül. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(1), s. 275-320.
• Sağlık, Ş. (2007, Aralık-Ocak). Türk Öykücülüğünde Postmodern Durum. Hece Öykü Dergisi, (24), s. 86-109.
• Soyşekerci, H. (2010). Okuma Yolculukları. İstanbul: Pupa Yayınları.
• Şakar, C. (2006, Şubat- Mart). Öykünün Kendine Yabancılaşması. Hece Öykü Dergisi, (13), s. 87-92.
• Taşdelen, V. (2007, Aralık-Ocak). Postmodernizm Üzerine. Hece Öykü Dergisi, (4), 50-70.
• Tekin, M. (2016). Roman Sanatı 1 Romanın Unsurları. Ankara: Ötüken Neşriyat. 397612393-Mehmet-Tekin-Roman-SanatAÌ Â± (studylibtr.com) (Erişim Tarihi: 10/04/2022.)
• Tosun, N. (2001, Ekim-Kasım). Hikâyede Anlatıcı Ses. Hece Öykü Dergisi, (47), s. 61-70.
• Tosun, N. (2007, Aralık-Ocak). Hikâyede Bir İmkân Olarak Postmodern Açılım. Hece Öykü Dergisi, (4), s. 71-85.